Cёстры-назарэтанкі | Друк |
Сястра
М. Стэла
Сястра
М. Імэльда
Сястра
М. Канізія
Сястра
М. Раймунда
Сястра
М. Даніэла
Сястра
М. Гвідона
Сястра
М. Феліцыта
Сястра
М. Геліядора
Сястра
М. Барамэя
Сястра
М. Канута
Сястра
М. Сергія
Сцены наваградскай Фары, якія бачылі многае за гісторыю свайго існавання, у тыя ліпеньскія дні 1943 г. напоўніліся ціхай і шчырай малітвай. З вуснаў не сыходзілі таксама трывожныя пытанні:

Калі ж скончацца арышты?

Калі людзі змогуць спаць спакойна?

Калі скончыцца гэта страшная вайна, якая патрабуе столькі ахвяраў?

Сястра Стэла і 11 назарэтанак не пераставалі паўтараць: «Божа, прымі нашую ахвяру, прымі, Божа...»

Сёстры не маглі забыць ні на хвіліну, не маглі адарваць сваіх думак ад лёсаў сотняў людзей, ад лёсаў многіх знаёмых, якім ў тыя ліпеньскія дні гестапа вынесла смяротны вырак. «Мой Божа, калі патрэбна ахвяра з жыцця, хай лепш нас расстраляюць, чым тых, што маюць сем'і», - прасілі яны.

Наваградак жыў у чаканні. Што будзе з усімі арыштаванымі, ці жывыя яны яшчэ?

Маці і жонкі прыходзілі да сясцёр і са слязьмі на вачах расказвалі пра сваё гора. А сёстры маліліся. Яны ведалі, што ўжо некалькі дзён гестапа шукае таксама ксяндза Аляксандра Зянкевіча - адзінага наваградскага святара, які яшчэ быў жывы.

«Божа, - шаптала сястра Стэла, а за ёю паўтаралі сэрцы сясцёр, - ксёндз-капелан больш патрэбны на гэтай зямлі, чым мы, таму просім: калі патрэбна далейшая ахвяра - прымі нас».

Надышоў апошні дзень ліпеня 1943 г. Быў пасляабедзенны час. Ксёндз Зянкевіч рыхтаваўся да набажэнства. Сястра Імэльда запальвала свечкі, выносіла на касцёл манстранцыю... У гэты момант у закрыстыю ўвайшла сястра Стэла - настаяцельніца Наваградскага кляштара. Яна паведаміла, што да сясцёр прыйшоў немец у цывільным адзенні і перадаў, каб усе сёстры на чале з настаяцельніцай у 19.30 з'явіліся ў камендатуру.

- Гэта ўжо хутка, - сказала сястра Стэла і спытала ў ксяндза Зянкевіча, як лепш зрабіць?

- А што сястра сама думае аб гэтым? - запытаў ксёндз.

- Думаю, што нас могуць вывезці на работы ў Германію.

- Гэта магчыма, гэта больш чым праўдападобна, - адказаў ксёндз Зянкевіч, каб трохі супакоіць сястру.

Роўна ў 18.00 пачалося выстаўленне Найсвяцейшага Сакрамэнту і Ружанец. Сёстры, як заўсёды, былі на сваіх месцах, кленчылі наперадзе, перад алтаром. Яны ў гэты вечар былі спакойныя, засяроджаныя на малітве, хоць праз некалькі хвілін павінны былі ісці ў гестапа. Святар узняў над імі - перш за ўсё над імі - Святыя Дары, благаслаўляючы іх.

Выйшлі з касцёла і няспешна пайшлі спачатку па сваёй вуліцы, потым праз галоўную гарадскую плошчу. Людзі здзіўлена пыталіся, куды ідуць сёстры ў такі час? Але на тварах сясцёр была ўсмешка, нішто не выдавала іх трывогі. Нізкае ўжо сонца ішло перад імі, яны ішлі ўслед за сонцам. Тужліва і задуменна пазіралі на іх кветкі з гародчыкаў, як бы развітваліся.

Сёстры ўвайшлі ў будынак камісарыяту. Праз некалькі хвілін на калідоры пачуліся жорсткія, адрывістыя пытанні немца і спакойныя адказы сясцёр: дзве з іх размаўлялі па-нямецку. Яшчэ праз гадзіну да будынка пад'ехаў грузавік, сясцёр вывелі вартавыя і загадалі лезці ў машыну. Фашысты ненавісна смяяліся, гледзячы, як сёстры ў доўгіх габітах з цяжкасцю карабкаюцца праз высокі борт. Грузавік паехаў за горад. Ноч паволі ўваходзіла ў свае правы. Станавілася цёмна. Непадалёк ад таго месца, дзе спынілася машына, былі сялянскія сядзібы. У гэты час людзі заганялі ў хлеў жывёлу, то там, то тут брахалі сабакі. Не, гэта быў не той час. Грузавік вярнуўся ў горад. Сясцёр змясцілі ў падзямеллі камендатуры. Там сёстры прабылі ноч. Гэта ноч мела двух сведкаў (работнікаў камендатуры), якія пазней расказвалі, што сёстры, не маючы магчымасці легчы крыжам усе адначасова, рабілі гэта па чарзе. У 3.00 іх зноў вывезлі, але гэтым разам трохі далей: машына спынілася за 3 км ад горада. Яма была выкапана ў некалькіх сотнях крокаў ад дарогі ў невялікім змешаным лесе.

Сясцёр павялі ў той бок. Віднела. Вакол стаяла цішыня. Цішыня была такая, што нават салдаты стараліся ступаць асцярожна, каб яе не парушыць. Адзін з іх, моцна п'яны, казаў на другі дзень сваёй гаспадыні: «Як яны ішлі, як яны ішлі! Трэба было бачыць, як яны ішлі - вашы сёстры». Ішлі са складзенымі рукамі, спакойныя, поўныя годнасці, лёгкія, як птушкі. Iшлі насустрач сонцу, якое якраз уставала, вітаючы іх.

Калі яны сталі каля ямы на калені, а іх Маці, іх настаяцельніца, падняўшы руку благаславіла іх, пачуўся першы стрэл.

Сястра Стэла ўпала першая, а за ёю - астатнія сёстры: Імэльда, Раймунда, Даніэля, Канута, Сергія, Гвідона, Фэліцыта, Хэліодора, Канізія і Барамэя.

12-я сястра, Малгажата, засталася ў хаце: яна папрасіла сястру Стэлу, каб па яе прыйшлі, калі гэта будзе неабходна...

Ахвяра, складзеная Богу за братоў, была прынята. Пусты грузавік павярнуў у бок горада. Прачынаўся новы дзень - гэта была нядзеля 1 жніўня 1943 г. У Белай наваградскай Фары ў тую раніцу месцы сясцёр пуставалі.

- Дзе сёстры? - пыталіся адзін у аднаго вернікі. Дзе сёстры? Чаму не вярнуліся? - гэтыя пытанні задавалі сабе кс. А.Зянкевіч і с. Малгажата.

Пасля Св. Імшы ў Фары кс. Зянкевіч пайшоў да касцёла св. Міхала, каб паспавядаць. Хтосьці падышоў да акенца спавядніцы і ціха сказаў: «Сёння раніцою расстралялі сясцёр». Ксёндз не мог у гэта паверыць.

Праз некалькі дзён, калі інфармацыя пацвердзілася і ўтойваць яе было немагчыма, ён сказаў сястры Малгажаце:

- Яны ўжо не вернуцца.

Але сёстры вярнуліся. Амаль што праз два гады: 19 красавіка 1945 г.

У белых трунах, па белым снезе, што нечакана пакрыў за ноч вуліцы Наваградка, сёстры вярталіся ў сваю Белую Фару.

Вярталіся, каб праз два гады заняць свае месцы перад алтаром. Вярталіся, каб ужо назаўсёды застацца ў Белай Фары.

Ішлі гады, але людзі не змаглі забыць сваіх сясцёр. Жыхары Наваградка іх любілі і называлі не інакш, як «нашы сёстры».

Ахвяра сясцёр была мілая Богу: ніводзін з мужчынаў, арыштаваных у тыя ліпеньскія дні, не быў ужо расстраляны. Застаўся жывы і кс. Зянкевіч, які быў у спісках гестапа. Ён праз усё сваё жыццё насіў у сэрцы глыбокую ўдзячнасць сёстрам і вялікі боль...

Колькі ж духовага плёну прынесла, прыносіць і яшчэ прынясе гэта складзенае ў пакорнай ахвяры жыццё!
 
© 2003-2024 Catholic.by