1. Ужо шмат разоў дадзены Святы Сабор нагадваў усім пра высокую годнасць стану прэзбітэраў у Касцёле¹. Аднак, паколькі ў аднаўленні Хрыстовага Касцёла гэтаму стану адводзіцца вельмі важная і ўсё больш складаная роля, пажадана больш шырока і грунтоўна разгледзець пытанне пра прэзбітэраў. Тое, пра што тут гаворыцца, датычыць усіх прэзбітэраў, асабліва тых, хто займаецца пастырствам; адносна прэзбітэраў-манахаў трэба ўнесці адпаведныя змены. Праз пасвячэнне і місію, атрыманую ад біскупаў, прэзбітэры прызначаюцца на служэнне Хрысту — Настаўніку, Святару і Каралю — і ўдзельнічаюць у Яго паслузе, дзякуючы якой Касцёл тут, на зямлі, няспынна ўзрастае як народ Божы, цела Хрыста i святыня Духа Святога. Таму, каб больш плённа падтрымаць іх служэнне i каб іх жыццё ў часам вельмі зменлівых агульначалавечых і пастырскіх умовах ахапіць большым клопатам, дадзены Святы Сабор заяўляе і пастанаўляе наступнае.

РАЗДЗЕЛ I
ПРЭЗБІТЭРАТ У МІСІІ КАСЦЁЛА

2. Пан Езус, якога «Айцец асвяціў і паслаў у свет» (Ян 10, 36), усё сваё Містычнае цела робіць удзельнікам таго намашчэння Духам, якое Ён прыняў², бо ў Ім усе вернікі становяцца святым i каралеўскім святарствам, прыносяць духоўныя ахвяры Богу праз Езуса Хрыста і абвяшчаюць цноты таго, хто паклікаў іх з цемры ў цудоўнае сваё святло³. Такім чынам няма ніводнага члена, які б не ўдзельнічаў у місіі ўсяго цела, але кожны павінен свяціць у сваім сэрцы Езуса⁴ і духам прароцтва сведчыць пра Яго⁵.

Каб вернікі з’ядналіся ў адно цела, у якім «не ўсе часткі выконваюць тыя самыя функцыі» (Рым 12, 4), той самы Пан устанавіў некаторых з іх слугамі, каб яны ў выніку пасвячэння мелі ў супольнасці вернікаў святую ўладу прыносіць Ахвяру i адпускаць грахі⁶, а таксама публічна здзяйсняць ад імя Хрыста і дзеля людзей святарскую паслугу. Таму Хрыстус, паслаўшы Апосталаў, так як і сам быў пасланы Айцом⁷, праз гэтых жа Апосталаў зрабіў удзельнікамі свайго пасвячэння i місіі іхніх наступнікаў, біскупаў⁸. Цяжар іх паслугі ў ступені падпарадкавання быў даручаны прэзбітэрам⁹, каб яны, атрымаўшы прэзбітэрскае пасвячэнне, былі супрацоўнікамі біскупскага стану дзеля належнага выканання даверанай Хрыстом апостальскай місіі¹⁰.

Служэнне прэзбітэраў, цесна звязанае з біскупскім станам, спалучана з уладай, на моцы якой сам Хрыстус будуе сваё цела, асвячае яго і ім кіруе. Таму святарства прэзбітэраў, якое прадугледжвае сакрамэнты хрысціянскага ўтаямнічання, удзяляецца, аднак, праз спецыяльны сакрамэнт, у выніку якога прэзбітэры праз намашчэнне Духам Святым пазначаюцца асаблівай пячаткай i настолькі прыпадабняюцца да Хрыста Святара, што могуць дзейнічаць як намеснікі Хрыста Галавы¹¹.

Паколькі прэзбітэры ўдзельнічаюць у паслузе Апосталаў, ад Бога ім удзяляецца ласка быць слугамі Езуса Хрыста сярод людзей, выконваючы святую паслугу Евангелля, каб была прынята ахвяра народаў, асвячаная ў Духу Святым¹². Праз апостальскае абвяшчэнне Евангелля склікаецца і збіраецца народ Божы, каб усе, хто належыць да гэтага народу і асвячаны Духам Святым, ахвяравалі саміх сябе «на ахвяру жывую, святую, прыемную Богу» (Рым 12, 1). Праз паслугу прэзбітэраў духоўная ахвяра вернікаў становіцца дасканалай у яднанні з ахвярай Хрыста, адзінага Пасрэдніка. Гэтая ахвяра складаецца бяскроўна i сакрамэнтальна ў Эўхарыстыі рукамі прэзбітэраў ад імя ўсяго Касцёла аж да часу прыйсця самога Пана¹³. Да гэтага скіравана i ў гэтым знаходзіць сваю поўню паслуга прэзбітэраў. Іх служэнне, якое распачынаецца з абвяшчэння Евангелля, чэрпае сваю сілу і моц з Ахвяры Хрыста i імкнецца да таго, каб «уся гэтая адкупленая дзяржава, г.зн. сход і супольнасць святых, як паўсюдная ахвяра, была ахвяравана Богу Найвышэйшым Святаром, які праз муку ахвяраваў самога сябе за нас, каб мы сталіся целам такой вялікай Галавы»¹⁴.

Таму мэтай, да якой імкнуцца прэзбітэры ў сваім служэнні і жыцці — гэта хвала Богу Айцу, якая ўзносіцца ў Хрысце. Гэтая хвала заключаецца ў тым, што людзі свядома, дабравольна i з удзячнасцю прымаюць справу Божую, здзейсненую ў Хрысце, і сведчаць аб ёй усім сваім жыццём. Прэзбітэры, ці то праз малітву і адарацыю, ці то праз абвяшчэнне слова, ці праз прынашэнне эўхарыстычнай Ахвяры і ўдзяленне іншых сакрамэнтаў, або таксама праз выкананне іншых паслуг для людзей прычыняюцца адначасова да памнажэння хвалы Божай і ўзросту Божага жыцця ў людзях. Усё гэта вынікае з Пасхальнай ахвяры Хрыста і здзяйсняецца ў хвалебным прыйсці таго ж Пана, калі Ён сам перадасць Валадарства Богу i Айцу¹⁵.

3. Прэзбітэры, узятыя ад людзей і ўстаноўленыя для людзей у справах, якія вядуць да Бога, каб прыносіць дары i ахвяры за грахі¹⁶, жывуць сярод іншых людзей як браты сярод братоў. Таксама i Пан Езус, Сын Божы, чалавек, пасланы Айцом да людзей, жыў сярод нас і жадаў ва ўсім прыпадобніцца да братоў, акрамя граху¹⁷. Ужо святыя Апосталы наследавалі Яго, a св. Павел, Настаўнік язычнікаў, «выбраны дзеля дабравесця Божага» (Рым 1, 1), сведчыць, што стаў усім для ўсіх, каб збавіць усіх¹⁸. Прэзбітэры Новага Запавету праз сваё пакліканне i пасвячэнне вылучаюцца пэўным чынам з народу Божага, аднак не з мэтаю адасобіцца ад яго або ад якога-небудзь чалавека, але каб цалкам прысвяціць сябе справе, да якой кліча іх Пан¹⁹. Яны не маглі б быць слугамі Хрыста, калі б не былі сведкамі i распарадчыкамі іншага, не зямнога жыцця; не змаглі б таксама служыць людзям, калі б аддзяляліся ад іх жыцця i яго ўмоў²⁰. Сама іх паслуга патрабуе асаблівым чынам, каб яны не прыпадабняліся да гэтага свету²¹ , аднак у той жа час патрабуе, каб на гэтым свеце яны жылі сярод людзей i, як добрыя пастыры, ведалі сваіх авечак i імкнуліся прывесці таксама тых, хто не належыць да іх аўчарні, каб і яны пачулі голас Хрыста, i каб настала адна аўчарня i адзін Пастыр²² . У дасягненні гэтага ім вельмі дапамогуць цноты, якія справядліва маюць прызнанне ў чалавечым грамадстве: добразычлівасць, шчырасць, духоўная моц і сталасць, няспынны клопат пра справядлівасць, выхаванасць i іншыя рысы, пра якія ўзгадвае апостал Павел: «Нарэшце, браты, што ёсць праўдзівае, што годнае, што справядлівае, што беззаганнае, што ласкавае, што хвалебнае, калі гэта нейкая цнота або нешта годнае пахвалы — пра гэта думайце»²³  (Флп 4, 8).

РАЗДЗЕЛ II
ПАСЛУГА ПРЭЗБІТЭРАЎ

I. АБАВЯЗКІ ПРЭЗБІТЭРАЎ

4. Народ Божы яднаецца найперш словам жывога Бога²⁴, якое ўсе справядліва жадаюць пачуць з вуснаў святароў²⁵. Паколькі ніхто не можа быць збаўлены, калі спачатку не паверыць²⁶, то прэзбітэры, як супрацоўнікі біскупаў, павінны ў першую чаргу прапаведаваць усім Божае Евангелле²⁷, каб, здзяйсняючы наказ Пана: «Ідзіце па ўсім свеце і абвяшчайце Евангелле ўсякаму стварэнню» (Mк 16, 15)²⁸, яны стваралі i памнажалі народ Божы. Бо збаўчае слова нараджае ў сэрцах няверуючых веру, а ў сэрцах веруючых яе развівае. Дзякуючы веры ўзнікае i ўзрастае супольнасць вернікаў, паводле слоў Апостала: «Вера — ад пачутага, а пачутае — ад слова Хрыстовага» (Рым 10, 17). Таму прэзбітэры з’яўляюцца даўжнікамі ўсіх: яны павінны несці ўсім праўду Евангелля²⁹, якую маюць у Пану. Таму, ці жывуць яны праведна сярод язычнікаў, каб прывесці іх да праслаўлення Бога³⁰, ці абвяшчаюць адкрыта няверуючым Хрыстовую таямніцу, ці праводзяць хрысціянскую катэхізацыю або тлумачаць вучэнне Касцёла, бо імкнуцца даследаваць праблемы сваёй эпохі ў Хрыстовым святле — яны заўсёды павінны вучыць не сваёй мудрасці, але Божаму слову, настойліва заахвочваючы ўсіх да навяртання і святасці³¹. Каб святарскае прапаведаванне, якое ў сучасных умовах становіцца часта цяжкай справай, больш узрушыла розумы слухачоў, янo не павінна абмяжоўвацца агульным і абстрактным раз’ясненнем Божага слова, але павінна дастасоўваць адвечную праўду Евангелля да канкрэтных умоў жыцця.

Такім чынам паслуга слова здзяйсняецца розным чынам паводле розных патрэб слухачоў і разнастайных харызмаў прапаведнікаў. У нехрысціянскіх краінах або групах людзі прыходзяць да веры і сакрамэнтаў збаўлення³² праз абвяшчэнне Евангелля. У самой жа супольнасці хрысціянаў, асабліва для тых, хто, як здаецца, не вельмі разумее або не верыць у тое, што практыкуе, абвяшчэнне слова неабходна для самой паслугі сакрамэнтаў, бо яны з’яўляюцца сакрамэнтамі веры, якая нараджаецца са слова i ім жывіцца³³. Асабліва гэта адносіцца да літургіі слова ў цэлебрацыі св. Імшы, якая цесна яднае ў сабе абвяшчэнне смерці i ўваскрасення Пана, адказ народу, які слухае, i саму ахвяру, праз якую Хрыстус умацаваў Новы Запавет у сваёй Крыві і да якой вернікі далучаюцца праз малітву і прыняцце сакрамэнтаў³⁴.

5. Бог, адзіны Святы i адзіны Асвяціцель, хацеў набыць сабе людзей як супрацоўнікаў і памочнікаў, каб яны пакорна служылі справе асвячэння. Таму прэзбітэраў кансэкруе Бог праз паслугу біскупа, каб яны, стаўшы адмысловым чынам удзельнікамі Хрыстовага святарства, у цэлебрацыі сакральных дзеянняў дзейнічалі як слугі таго, хто ў Літургіі пастаянна выконвае для нас сваю святарскую ўладу праз свайго Духа³⁵. Праз хрост яны ўводзяць людзей у склад Божага народу; праз сакрамэнт пакаяння яднаюць грэшнікаў з Богам і Касцёлам; праз намашчэнне хворых умацоўваюць церпячых; і, перш за ўсё, праз цэлебрацыю св. Імшы сакрамэнтальна прыносяць ахвяру Хрыста. У выкананні ўсіх сакрамэнтаў, як у часы ранняга Касцёла сведчыў св. Ігнацый, мучанік³⁶, прэзбітэры ў многіх адносінах іерархічна звязаны з біскупам i таму робяць яго як бы прысутным у кожнай супольнасці вернікаў³⁷.

Іншыя сакрамэнты, як і ўсе касцёльныя паслугі і справы апостальства, цесна звязаны са святой Эўхарыстыяй i скіраваны да яе³⁸. Бо ў Найсвяцейшай Эўхарыстыі змяшчаецца ўсё духоўнае багацце Касцёла³⁹, a менавіта сам Хрыстус, наша Пасха i жывы Хлеб, які праз сваё Цела, ажыўленае Духам Святым і жыватворнае, дае жыццё людзям, запрашаючы іх i ведучы такім чынам да ахвяравання разам з Ім саміх сябе, сваёй працы i ўсіх створаных рэчаў. Таму Эўхарыстыя з’яўляецца крыніцай i вяршыняй усёй евангелізацыі: катэхумэнаў паступова прывучаюць да ўдзелу ва Эўхарыстыі, a вернікі, пазначаныя ўжо знакам святога хросту i канфірмацыі, цалкам далучаюцца да Хрыстовага цела праз прыняцце Эўхарыстыі.

Эўхарыстычная гасціна з’яўляецца такім чынам асяродкам сходу вернікаў, якім кіруе прэзбітэр. Таму прэзбітэры вучаць вернікаў прыносіць Богу Айцу ў ахвяры Імшы боскую жэртву i разам з ёй ахвяруюць сваё жыццё. У духу Хрыста Пастыра вучаць іх са скрушаным сэрцам вызнаваць свае грахі перад Касцёлам у сакрамэнце пакаяння, каб з дня ў дзень штораз больш вяртацца да Бога, памятаючы Яго словы: «Пакайцеся, бо наблізілася Валадарства Нябеснае» (Mц 4, 17). Вучаць іх таксама так удзельнічаць у цэлебрацыі святой Літургіі, каб праз яе дасягнуць шчырай малітвы. Яны вядуць іх да практыкавання на працягу ўсяго жыцця штораз больш дасканалага духу малітвы паводле ласкі i патрэб кожнага i заахвочваюць усіх выконваць абавязкі ўласнага стану, а больш здольных заахвочваюць да практыкавання евангельскіх парад такім спосабам, які ім адпавядае. Яны настаўляюць таксама вернікаў, каб яны маглі спяваць Пану ў сваіх сэрцах духоўныя гімны і песні, узносячы за ўсё падзяку Богу i Айцу ў імя Пана нашага Езуса Хрыста⁴⁰. Хвалу і падзяку, якія ўзносяцца падчас цэлебрацыі Эўхарыстыі, прэзбітэры пашыраюць на розныя поры дня, чытаючы Літургію гадзінаў, у якой ад імя Касцёла яны моляцца да Бога за ўвесь даручаны ім народ, a нават за ўвесь свет.

Дом малітвы, дзе цэлебруецца і захоўваецца Найсвяцейшая Эўхарыстыя і дзе збіраюцца вернікі, дзе ўшаноўваецца прысутнасць Божага Сына, нашага Збаўцы, які ахвяраваў сябе за нас на ахвярніку дзеля дапамогі і суцяшэння вернікаў, павінен быць добра ўладкаваным і прыстасаваным для малітвы i святых урачыстасцяў⁴¹. У ім пастыры і вернікі запрашаюцца з удзячнасцю адказваць на дар таго, хто праз сваю чалавечую натуру няспынна вылівае сваё боскае жыццё на часткі свайго цела⁴². Прэзбітэры павінны клапаціцца пра належнае падтрыманне літургічных ведаў і ўмення, каб праз літургічную паслугу даручаныя ім хрысціянскія супольнасці з кожным днём штораз лепш праслаўлялі Бога, Айца і Сына, i Духа Святога.

6. Прэзбітэры, выконваючы ў межах сваіх функцый уладу Хрыста, Галавы i Пастыра, збіраюць ад імя біскупа Божую сям’ю, ажыўленую братнім адзінствам, i вядуць яе праз Хрыста ў Духу да Бога Айца⁴³. Для выканання гэтай паслугі, як і для іншых прэзбітэрскіх заданняў, ім удзяляецца духоўная ўлада, якая дадзена для будавання⁴⁴. У гэтым будаванні Касцёла прэзбітэры павінны абыходзіцца з усімі з надзвычайнай дабрынёй па прыкладзе Пана. Яны не павінны дагаджаць людзям⁴⁵, але павінны паступаць з імі згодна з патрабаваннямі хрысціянскага вучэння і жыцця, вучыць іх і настаўляюць як наймілейшых сыноў⁴⁶ паводле слоў Апостала: «Прапаведуй слова, будзь настойлівы ў спрыяльны і неспрыяльны час, аспрэчвай, папраўляй, заахвочвай з усёй цярплівасцю ў навучанні» (2 Цім 4, 2)⁴⁷.
Святары, як настаўнікі ў веры, павінны асабіста ці праз іншых клапаціцца, каб кожны вернік у Духу Святым развіваў сваё пакліканне згодна з Евангеллем, шчырую і дзейсную любоў і свабоду, да якой Хрыстус нас вызваліў⁴⁸. Няшмат дадуць цырымоніі, нават самыя прыгожыя, або квітнеючыя таварыствы, калі яны не скіраваны на выхаванне людзей і на дасягненне хрысціянскай сталасці⁴⁹. Прэзбітэры павінны ім дапамагаць у іх удасканаленні, каб яны распазналі, якая ёсць воля Божая i чаго патрабуе парадак рэчаў у кожным выпадку, значным ці не. Трэба таксама вучыць, каб хрысціяне не жылі толькі для сябе, але, паводле патрабаванняў новага наказу любові, каб служылі адно аднаму⁵⁰, кожны паводле атрыманай ласкі, каб такім чынам усе па-хрысціянску выконвалі свае абавязкі ў чалавечай супольнасці.

Хоць прэзбітэры з’яўляюцца даўжнікамі ўсіх, аднак асаблівым чынам ім даручаны бедныя і слабыя, з якімі сам Пан быў цесна з’яднаны⁵¹ і евангелізацыя якіх з’яўляецца знакам месіянскай справы⁵². Асаблівым клопатам трэба ахапіць моладзь, a таксама сужэнцаў i бацькоў. Пажадана, каб яны аб’ядноўваліся ў таварыствы дзеля ўзаемнай дапамогі, каб у жыцці, часта цяжкім, ім было лягчэй у большай паўнаце паступаць па-хрысціянску. Няхай прэзбітэры памятаюць, што ўсе кансэкраваныя асобы, мужчыны і жанчыны, складаюць найбольш хвалебную частку ў доме Пана, таму вартыя асаблівага клопату пра іх духоўны ўзрост дзеля дабра ўсяго Касцёла. Нарэшце, яны найбольш павінны клапаціцца пра хворых і паміраючых, наведваючы іх i падтрымліваючы ў Пану⁵³.

Аднак пастырскае служэнне не абмяжоўваецца клопатам пра кожнага асобнага верніка, але скіравана на будаванне праўдзівай хрысціянскай супольнасці. Каб дух супольнасці мог адпаведна фарміравацца, ён павінен ахапіць не толькі мясцовы Касцёл, але і паўсюдны. Мясцовая супольнасць не можа клапаціцца толькі пра сваіх вернікаў, але, напоўненая місійным духам, павінна рыхтаваць для ўсіх людзей шлях да Хрыста. Асабліва яна павінна клапаціцца пра катэхумэнаў і неафітаў, якіх трэба паступова выхоўваць да пазнання і рэалізацыі хрысціянскага жыцця.

Немагчыма стварыць ніводнай хрысціянскай супольнасці, калі яна не мае кораня i асноў у цэлебрацыі Найсвяцейшай Эўхарыстыі; таму з яе трэба распачаць усялякае выхаванне духу супольнасці⁵⁴. Каб цэлебрацыя Эўхарыстыі была сапраўднай i поўнай, яна павінна весці да розных спраў міласэрнасці i ўзаемнай дапамогі, а таксама да місійнай дзейнасці і розных форм хрысціянскага сведчання.

Акрамя гэтага, эклезіяльная супольнасць праз любоў, малітву, прыклад i справы пакаяння выконвае праўдзівую мацярынскую функцыю адносна душ, якія трэба давесці да Хрыста.

Яна сама з’яўляецца дзейснай прыладай, дзякуючы якой няверуючым паказваецца або адкрываецца шлях да Хрыста i Яго Касцёла i дзякуючы якой таксама вернікі заахвочваюцца, умацоўваюцца i падтрымліваюцца ў духоўнай барацьбе.

У будаванні хрысціянскай супольнасці прэзбітэры ніколі не павінны служыць нейкай ідэалогіі ці чалавечай партыі, але як прапаведнікі Евангелля i пастыры Касцёла, яны павінны прыкладваць свае намаганні для духоўнага ўзрастання Хрыстовага цела.

II. АДНОСІНЫ ПРЭЗБІТЭРАЎ ДА ІНШЫХ ЛЮДЗЕЙ

7. Усе прэзбітэры разам з біскупамі ўдзельнічаюць у адным і тым жа святарстве i паслузе Хрыста, таму сама еднасць кансэкрацыі i місіі патрабуе ад іх іерархічнай лучнасці са станам біскупаў⁵⁵, якая найлепш выяўляецца падчас літургічнай канцэлебрацыі і якую яны вызнаюць, калі, з’яднаныя з біскупамі, здзяйсняюць эўхарыстычную Гасціну⁵⁶. Таму біскупы з прычыны ўдзеленага прэзбітэрам у сакрамэнце пасвячэння дару Духа Святога маюць іх за неабходных памочнікаў i дарадчыкаў у паслузе i абавязку навучання, асвячэння i кіравання Божым народам⁵⁷. Гэта выразна сцвярджаецца ўжо са старажытных часоў Касцёла ў літургічных тэкстах, у якіх узносіцца ўрачыстая просьба да Бога аб спасланні на кандыдата ў прэзбітэры «духу ласкі і парады, каб падтрымліваць i кіраваць народам з чыстым сэрцам»⁵⁸, як дух Майсея на пустыні ахапіў розумы сямідзесяці разважлівых мужоў⁵⁹, «з дапамогай якіх ён з лёгкасцю кіраваў вялікім мноствам людзей»⁶⁰.

Таму, з прычыны гэтай супольнасці ў тым самым святарстве i паслузе, няхай біскупы лічаць прэзбітэраў сваімі братамі i сябрамі⁶¹ і па меры магчымасцяў клапоцяцца пра іх дабро, перадусім духоўнае, а таксама матэрыяльнае. Бо на біскупаў ускладзена асабліва цяжкая адказнасць за святасць сваіх святароў⁶²; таму яны павінны старанна клапаціцца пра сталую фармацыю сваіх прэзбітэраў⁶³. Няхай ахвотна іх слухаюць, а таксама няхай пытаюцца парады i размаўляюць з імі пра тое, што датычыць патрэб пастырскай працы і дабра дыяцэзіі. Каб гэтага дасягнуць, адпаведна да сучасных акалічнасцяў i патрэб⁶⁴, у форме i паводле юрыдычна вызначаных нормаў, яны павінны мець раду, г.зн. сенат, святароў⁶⁵, якія прадстаўляюць усіх прэзбітэраў, каб плённа падтрымліваць біскупа сваімі парадамі ў кіраўніцтве дыяцэзіяй.

Прэзбітэры, памятаючы пра паўнату сакрамэнту пасвячэння, якую маюць біскупы, няхай шануюць у іх уладу Хрыста, Найвышэйшага Пастыра. Таму няхай з’яднаюцца вакол свайго біскупа ў шчырай любові i паслухмянасці⁶⁶. Гэтая святарская паслухмянасць, напоўненая духам супрацоўніцтва, абапіраецца на ўдзел у біскупскім служэнні, якое перадаецца прэзбітэрам праз сакрамэнт пасвячэння i кананічную місію⁶⁷.

Еднасць прэзбітэраў з біскупамі яшчэ больш патрэбна ў наш час, бо сёння па-розных прычынах апостальская дзейнасць павінна не толькі набываць розныя формы, але таксама выходзіць па-за межы адной парафіі або дыяцэзіі. Таму ніводзін прэзбітэр не можа асобна i адзін выканаць у поўні сваю місію, але толькі разам з іншымі прэзбітэрамі пад кіраўніцтвам тых, хто стаіць на чале Касцёла.

8. Усе прэзбітэры, устаноўленыя праз сакрамэнт пасвячэння, звязаны паміж сабою вельмі цесным сакрамэнтальным вузлом братэрства. Пры гэтым, асабліва ў дыяцэзіі, якой аддана служаць пад кіраўніцтвам свайго біскупа, яны ствараюць адзін прэзбітэрый. Хоць маюць розныя абавязкі, аднак выконваюць для людзей адну святарскую паслугу. Усе прэзбітэры пасланыя для таго, каб супрацоўнічаць у той самай справе, ці то выконваючы паслугу ў парафіі або па-за ёй, ці займаючыся навуковай дзейнасцю або выкладаннем, ці нават фізічна працуючы і падзяляючы лёс саміх працаўнікоў, калі кампетэнтная ўлада палічыць гэта мэтазгодным, ці, нарэшце, выконваючы іншыя апостальскія справы або накіраваныя на апостальства. Усе, аднак, імкнуцца да аднаго, а менавіта да будавання Хрыстовага цела, якое асабліва ў наш час патрабуе розных паслуг і новых дастасаванняў. Таму вельмі важна, каб усе прэзбітэры, як дыяцэзіяльныя, так і законныя, узаемна дапамагалі адзін аднаму і заўсёды былі супрацоўнікамі праўды⁶⁸. Таму кожны звязаны з іншымі членамі таго ж прэзбітэрыя асаблівымі повязямі апостальскай любові, паслугі і братэрства. Ужо са старажытных часоў гэта было літургічна адзначана, калі прэзбітэры, стоячы разам з біскупам, які ўдзяляе пасвячэнне, запрашаюцца да ўскладання рук на новавыбраных i калі аднадушна канцэлебруюць Найсвяцейшую Эўхарыстыю. Паасобныя прэзбітэры яднаюцца са сваімі сабратамі повяззю любові, малітвы i ўсялякага супрацоўніцтва, дзякуючы чаму выяўляецца тая еднасць, у якой Хрыстус хацеў, каб Яго вызнаўцы былі цалкам з’яднаныя, каб свет пазнаў, што Сын быў пасланы Айцом⁶⁹.

З гэтай прычыны старэйшыя ўзростам няхай прымаюць малодшых як сапраўдных братоў i падтрымліваюць іх у першых кроках i цяжкасцях служэння, a таксама няхай імкнуцца зразумець іх спосаб мыслення, хоць ён і адрозны ад іхняга, няхай спагадліва падтрымліваюць іх ініцыятыву. Малодшыя таксама няхай шануюць узрост i вопыт старэйшых, раяцца з імі ў справах, якія датычаць пастырства, i ахвотна з імі супрацоўнічаюць.

Кіруючыся духам братэрства, няхай прэзбітэры не забываюць пра гасціннасць⁷⁰, няхай практыкуюць дабрачыннасць i дзеляцца дабротамі⁷¹, клапоцячыся перадусім пра хворых, засмучаных, абцяжараных празмернай працай, самотных, выгнаннікаў, а таксама пра тых, каго пераследуюць⁷². Няхай таксама ахвотна i з радасцю сустракаюцца для адпачынку, памятаючы пра словы, якімі сам Пан заахвочваў спрацаваных Апосталаў: «Пайдзіце адны ў пустыннае месца і крыху адпачніце» (Mк 6, 31). Больш за тое, каб прэзбітэры, клапоцячыся пра духоўнае і інтэлектуальнае жыццё, мелі ўзаемную дапамогу, каб лепш маглі супрацоўнічаць у паслузе i каб пазбеглі небяспек, што нясе самотнасць, няхай трымаюцца пэўнага спосабу супольнага жыцця або пэўнай супольнасці, якая можа мець шмат форм паводле розных асабістых ці пастырскіх патрэб, a менавіта: супольнае жыллё, дзе гэта магчыма, або супольны пасілак, або, прынамсі, частыя і перыядычныя сустрэчы. Трэба таксама высока цаніць і старанна падтрымліваць таварыствы, якія на падставе прызнаных кампетэнтнымі касцёльнымі ўладамі статутаў, дзякуючы належнаму і адпаведным чынам зацверджанаму распарадку жыцця i братняй дапамозе выхоўваюць святасць святароў у выкананні паслуг i такім чынам імкнуцца служыць усяму стану прэзбітэраў.

Нарэшце, з прычыны той жа супольнасці ў святарстве, няхай прэзбітэры ведаюць, што яны маюць асаблівыя абавязацельствы адносна тых, хто мае нейкія цяжкасці. Таму няхай спяшаюцца да іх з дапамогай, a калі ўзнікне неабходнасць, няхай таксама далікатна іх настаўляюць. А да тых, хто ў чым-небудзь правініўся, няхай заўсёды адносяцца з братняй любою і зразуменнем, няспынна молячыся за іх да Бога i застаючыся надалей для іх сапраўднымі братамі i сябрамі.

9. Хоць святары Новага Запавету ў выніку сакрамэнту пасвячэння выконваюць сярод народу і для Божага народу вельмі ўзнёслую i неабходную функцыю айцоў i настаўнікаў, аднак разам з усімі хрысціянамі яны з’яўляюцца вучнямі Пана і ўдзельнікамі Яго Валадарства дзякуючы ласцы Бога, які іх кліча⁷³. Бо для ўсіх адроджаных у вадзе хросту прэзбітэры з’яўляюцца братамі сярод братоў⁷⁴, як члены аднаго і таго ж Хрыстовага цела, будаванне якога даручана ўсім⁷⁵.

Таму прэзбітэры павінны кіраваць супольнасцю, каб, не шукаючы свайго, але таго, што належыць Езусу Хрысту⁷⁶, супрацоўнічаць са свецкімі вернікамі i паводзіць сябе сярод іх на ўзор Настаўніка, які «прыйшоў не для таго, каб Яму служылі, але каб служыць і аддаць жыццё сваё дзеля адкуплення многіх» (Mц 20, 28). Няхай прэзбітэры шчыра прызнаюць i падтрымліваюць годнасць свецкіх i адпаведны ім удзел у місіі Касцёла. Няхай таксама шчыра шануюць справядлівую свабоду, на якую ўсе маюць права ў зямной дзяржаве. Няхай ахвотна выслухоўваюць свецкіх, па-братэрску ўлічваюць іх пажаданні i прызнаюць іх вопыт i кампетэнцыю ў розных сферах чалавечай дзейнасці, каб разам з імі маглі распазнаць знакі часу. Выпрабоўваючы духаў⁷⁷, ці яны ад Бога, няхай у духу веры адкрываюць разнастайныя харызмы свецкіх — самыя сціплыя і самыя ўзнёслыя. Няхай з радасцю іх прызнаюць і клапатліва падтрымліваюць. Сярод іншых Божых дароў, багацце якіх знаходзіцца сярод вернікаў, асабліва трэба падтрымліваць тыя, якія заахвочваюць многіх да больш дасканалага духоўнага жыцця. Няхай таксама з даверам даручаюць свецкім заданні дзеля служэння Касцёлу, пакідаючы ім свабоду і поле для дзейнасці, адпаведна заахвочваючы іх, каб яны распачыналі таксама розныя працы з уласнай ініцыятывы⁷⁸.

Урэшце, прэзбітэры ўстаноўлены сярод свецкіх, каб весці ўсіх да еднасці ў любові, каб усе любілі адно аднаго братняю любоўю, апярэджвалі адзін аднаго ў ветлівасці (пар. Рым 12, 10). Таму іх заданне — узгадняць розныя погляды, каб у супольнасці вернікаў ніхто не адчуваў сябе чужым. Яны з’яўляюцца абаронцамі агульнага дабра, пра якое клапоцяцца ад імя біскупа, і адначасова — адданымі абаронцамі праўды, каб вернікі не ішлі за ўсялякім павевам вучэння⁷⁹. Іх асабліваму клопату даручаны тыя, хто ўжо не прыступае да сакрамэнтаў або нават адышоў ад веры. Няхай прэзбітэры, як добрыя пастыры, не забываюць пра іх.

Захоўваючы прадпісанні наконт экуменізму⁸⁰, няхай не забываюць пра братоў, якія не маюць поўнай эклезіяльнай еднасці (communio) з намі.

Нарэшце, няхай лічаць даручанымі іх клопату ўсіх, хто не прызнае Хрыста сваім Збаўцам.

Самі ж хрысціяне няхай усведамляюць свой абавязак перад сваімі прэзбітэрамі i таму няхай адносяцца да іх, сваіх пастыраў i айцоў, з сыноўскай любоўю. Падзяляючы іх клопаты, няхай малітвай i чынам дапамагаюць сваім прэзбітэрам, каб яны маглі лепш пераадольваць перашкоды i больш плённа выконваць свае заданні⁸¹.

III. РАЗМЕРКАВАННЕ ПРЭЗБІТЭРАЎ І ПАКЛІКАННЕ ДА СВЯТАРСТВА

10. Духоўны дар, атрыманы прэзбітэрамі ў сакрамэнце пасвячэння, рыхтуе іх не толькі да пэўнай абмежаванай i вузкай місіі, але да самай шырокай i паўсюднай місіі збаўлення «аж да межаў зямлі» (Дз 1, 8), бо кожная святарская паслуга ўдзельнічае ў гэтай паўсюднай місіі, якую Хрыстус даручыў Апосталам. Хрыстовае святарства, удзельнікамі якога справядліва сталі прэзбітэры, па неабходнасці скіравана да ўсіх народаў i эпох i не абмежавана ніякімі перашкодамі крыві, нацыянальнай прыналежнасці або ўзросту, як гэта таямнічым чынам прадстаўлена ў асобе Мэльхізэдэка⁸². Няхай прэзбітэры памятаюць, што яны павінны клапаціцца пра ўсе Касцёлы. Таму прэзбітэры тых дыяцэзій, якія маюць больш пакліканняў да святарства, няхай ахвотна, з дазволу або па заахвочванню свайго ардынарыя, выконваюць сваё служэнне ў краінах, на місіях або ва ўстановах, дзе не хапае духавентсва.

Нормы інкардынацыі i экскардынацыі трэба перагледзець так, каб гэтае старажытнае прадпісанне, застаючыся непарушным, лепш адпавядала сучасным пастырскім патрэбам. Там, дзе гэтага патрабуе апостальства, трэба садзейнічаць не толькі лепшаму размеркаванню прэзбітэраў адносна іх служэння, але таксама ажыццяўленню спецыяльных пастырскіх спраў на карысць розных грамадскіх груп у пэўнай краіне або народзе, або ў нейкай частцы свету. Для гэтай мэты можа быць карысным стварэнне міжнародных семінарый, асобных дыяцэзій або персанальных прэлатур i іншых падобных інстытутаў, да якіх, дзеля дабра ўсяго Касцёла, могуць быць прызначаны або інкардынаваныя прэзбітэры адпаведна ўстаноўленым для кожнага чынам i заўсёды з захаваннем правоў мясцовага ардынарыя.

Аднак па магчымасці нельга высылаць прэзбітэраў па аднаму ў новыя краіны, асабліва калі яны яшчэ не ведаюць дастаткова мовы і звычаяў, але — па прыкладзе вучняў Хрыста⁸³ — па двое або трое, каб такім чынам яны маглі сабе ўзаемна дапамагаць. Асабліва трэба паклапаціцца пра іх духоўнае жыццё, a таксама пра іх фізічнае і псіхічнае здароўе. Наколькі гэта магчыма, трэба падрыхтаваць ім месца і ўмовы працы паводле асабістых здольнасцяў кожнага з іх. Разам з тым вельмі важна, каб тыя, хто адпраўляецца ў новую для іх краіну, імкнуліся добра ведаць не толькі мясцовую мову, але таксама асаблівыя псіхалагічныя і грамадскія рысы таго народу, якому ў пакоры хочуць служыць, яднаючыся з ім вельмі цесна, каб такім чынам наследаваць прыклад апостала Паўла, які мог сказаць пра сябе: «Будучы вольным ад усіх, я стаў нявольнікам усіх, каб здабыць яшчэ больш. Я стаў габрэем для габрэяў, каб здабыць габрэяў» (1 Кар 9, 19-20).

11. Пастыр і Біскуп нашых душ⁸⁴ так заснаваў свой Касцёл, каб народ, які Ён выбраў і набыў сваёй крывёю⁸⁵, заўсёды i да канца вякоў абавязкова меў сваіх святароў, каб хрысціяне ніколі не былі як авечкі без пастыра⁸⁶. Прызнаючы гэтую волю Хрыста, Апосталы, пад натхненнем Духа Святога лічылі сваім абавязкам выбіраць распарадчыкаў, «якія будуць здольныя навучыць таксама іншых» (2 Цім 2, 2). Гэты абавязак належыць да самой святарскай місіі, праз якую прэзбітэр удзельнічае ў клопаце ўсяго Касцёла, каб тут на зямлі заўсёды хапала працаўнікоў сярод Божага народу. Аднак паколькі «стырнавы карабля i падарожнікі імкнуцца да адной мэты»⁸⁷, таму трэба вучыць увесь хрысціянскі народ пра яго абавязак разнастайнага супрацоўніцтва праз пасрэдніцтва стараннай малітвы, a таксама іншымі спосабамі, даступнымі яму⁸⁸, каб Касцёл заўсёды меў святароў, неабходных для выканання яго боскай місіі. Таму няхай прэзбітэры найперш імкнуцца праз паслугу слова i сведчанне ўласным жыццём выразна паказваць вернікам дух служэння i сапраўднай пасхальнай радасці, перавагу i неабходнасць святарства, а тых, малодшых ці старэйшых, якіх разважліва палічылі б здольнымі да такога вялікага служэння, няхай падтрымліваюць, не шкадуючы ніякага клопату і працы, каб яны маглі адпаведна падрыхтавацца, а пазней, з захаваннем іх поўнай знешняй і ўнутранай свабоды, маглі быць пакліканы біскупамі. Для дасягнення гэтай мэты вельмі карысным з’яўляецца ўважлівае i мудрае духоўнае кіраўніцтва.

Бацькі, настаўнікі і ўсе тыя, хто нейкім чынам займаецца выхаваннем падлеткаў і моладзі, павінны так іх выхоўваць, каб, ведаючы клопат Пана пра свой статак i бачачы патрэбы Касцёла, яны былі гатовыя велікадушна адказаць Пану, які іх кліча, разам з прарокам: «Вось я, пашлі мяне» (Іс 6, 8). Гэты голас Пана, які кліча, ні ў якім разе нельга чакаць так, быццам бы ён павінен дайсці да вушэй будучага прэзбітэра нейкім незвычайным чынам. Яго трэба распазнаць i пачуць менавіта ў знаках, праз якія Божая воля адкрываецца штодня разважлівым хрысціянам. Над гэтымі знакамі прэзбітэры павінны старанна разважаць⁸⁹.

Таму ім даручаецца асаблівым чынам дыяцэзіяльная і нацыянальная справа пакліканняў⁹⁰. У казаннях, катэхезе, перыядычным друку трэба выразна прадстаўляць патрэбы як мясцовага, так і паўсюднага Касцёла, паказваць сэнс i значнасць святарскай паслугі, у якой вялікія цяжкасці спалучаны з вялікай радасцю i праз якую перадусім, як вучаць Айцы Сабору, можна даць Хрысту найвышэйшы доказ любові⁹¹.

РАЗДЗЕЛ III
ЖЫЦЦЁ ПРЭЗБІТЭРАЎ

I. ПАКЛІКАННЕ ПРЭЗБІТЭРАЎ ДА ДАСКАНАЛАСЦІ

12. Праз сакрамэнт пасвячэння прэзбітэры прыпадабняюцца да Хрыста Святара як слугі Галавы, каб, будучы супрацоўнікамі біскупскага стану, будаваць і ствараць Яго цела, якім ёсць Касцёл. Ужо ў кансэкрацыі хросту яны атрымалі, як і ўсе хрысціяне, знак і дар такога вялікага паклікання і ласкі, каб нават у чалавечай слабасці⁹² яны маглі і былі абавязаны імкнуцца да дасканаласці паводле слоў Пана: «Будзьце дасканалымі, як дасканалы Айцец ваш Нябесны» (Mц 5, 48). Да гэтай дасканаласці святары асабліва абавязаны імкнуцца, бо яны, пасвячаныя Богу новым чынам у момант прыняцця пасвячэння, сталі жывымі прыладамі Хрыста, Вечнага Святара, каб працягваць у часе Яго цудоўную справу, праз якую Ён сваёй моцаю з вышыні аднавіў усё чалавецтва⁹³. Паколькі кожны святар уласцівым яму чынам увасабляе самога Хрыста, ён адораны таксама асаблівай ласкай, каб, служачы даручанаму яму люду i ўсяму Божаму народу, яму было лягчэй імкнуцца да дасканаласці таго, каго ён прадстаўляе, i каб слабасць чалавечага цела была вылечана святасцю таго, хто стаў для нас Найвышэйшым Святаром, святым, нявінным, беззаганным, адлучаным ад грэшнікаў (пар. Гбр 7, 26).

Хрыстус, якога Айцец асвяціў, г.зн. кансэкраваў, і паслаў у свет⁹⁴, і «які аддаў самога сябе за нас, каб адкупіць ад усялякага беззаконня і ачысціць для сябе народ выбраны, руплівы ў добрых учынках» (Ціт 2, 14), увайшоў праз муку ў сваю хвалу⁹⁵. Такім жа чынам і прэзбітэры, кансэкраваныя намашчэннем Духа Святога і пасланыя Хрыстом, утаймоўваюць у сабе ўчынкі цела і цалкам аддаюцца служэнню людзям, дзякуючы чаму могуць узрастаць у святасці, якой былі адораны ў Хрысце, пакуль не стануць дасканалымі мужамі⁹⁶.

Так, выконваючы паслугу Духа i справядлівасці⁹⁷, прэзбітэры ўмацоўваюцца ў духоўным жыцці, калі толькі выказваюць паслухмянасць Хрыстоваму Духу, які іх ажыўляе і вядзе. Дзякуючы самім штодзённым сакральным дзеянням, а таксама праз усё сваё служэнне, якое выконваюць у еднасці з біскупам i прэзбітэрамі, яны ідуць да дасканаласці жыцця. Сама святасць прэзбітэраў значна спрыяе плённаму выкананню іх паслугі. Хоць Божая ласка можа здзяйсняць справу збаўлення праз пасрэдніцтва нягодных распарадчыкаў, аднак звычайна Бог жадае паказваць свае цудоўныя справы праз тых, хто быў больш паслухмяны натхненням і кіраўніцтву Духа Святога і хто можа з увагі на сваё цеснае з’яднанне з Хрыстом i святасць жыцця сказаць разам з Апосталам: «Ужо не я жыву, а жыве ўва мне Хрыстус» (Гал 2, 20).

Таму гэты Святы Сабор для дасягнення сваіх пастырскіх мэтаў унутранага аднаўлення Касцёла, распаўсюджвання Евангелля па ўсім свеце і ўстанаўлення дыялогу з сучасным светам настойліва заахвочвае ўсіх святароў, каб пры дапамозе адпаведных сродкаў, што рэкамендуе Касцёл⁹⁸, яны няспынна імкнуліся да штораз большай святасці, дзякуючы якой яны б станавіліся з кожным днём штораз лепшымі прыладамі ў служэнні ўсяму Божаму народу.

13. Прэзбітэры змогуць дасягнуць святасці адпаведным для іх чынам, калі будуць аддана і нястомна выконваць свае абавязкі ў Хрыстовым Духу.

З’яўляючыся слугамі Божага слова, няхай штодзённа чытаюць i слухаюць Божае слова, якому павінны вучыць іншых. A калі імкнуцца самі яго прыняць, то будуць з кожным днём усё больш дасканалымі вучнямі Пана, паводле слоў апостала Паўла, скіраваных да Цімафея: «Аб гэтым клапаціся, гэтаму сябе прысвячай, каб твой поступ быў відавочны для ўсіх. Зважай на сябе і на навучанне, трывай у гэтым, бо, робячы так, і самога сябе збавіш, і тых, хто цябе слухае» (1 Цім 4, 15-16). Шукаючы больш адпаведнага спосабу пераказу іншым рэчаў⁹⁹, якія былі прадметам іх кантэмпляцыі, яны будуць больш глыбока адчуваць «невычэрпнае багацце Хрыста» (Эф 3, 8) i шматгранную Божую мудрасць¹⁰⁰. Памятаючы, што Пан ёсць тым, хто адкрывае сэрцы¹⁰¹, i што не ад іх, але з Божай моцы паходзіць перамога¹⁰², у пераказванні слова яны будуць больш цесна яднацца з Хрыстом Настаўнікам i дазволяць, каб Ягоны Дух вёў іх. Так, яднаючыся з Хрыстом, яны ўдзельнічаюць у любові Бога, таямніца якой, утоеная спрадвеку¹⁰³, была аб’яўлена ў Хрысце.

Прэзбітэры, як святыя распарадчыкі, асабліва ў ахвяры св. Імшы, замяняюць асаблівым чынам самога Хрыста, які ахвяраваў сябе як жэртву для асвячэння людзей. Таму яны заахвочваюцца наследаваць тое, што здзяйсняюць, бо, адзначаючы таямніцу смерці Пана, яны павінны імкнуцца праз утаймаванне вызваліць свае члены ад заганаў i пажадлівасці¹⁰⁴. У таямніцы эўхарыстычнай Ахвяры, у якой святары выконваюць свой галоўны абавязак, няспынна здзяйсняецца справа нашага адкуплення¹⁰⁵ і таму ім вельмі рэкамендуецца цэлебраваць яе штодзённа. Яна з’яўляецца дзеяннем Хрыста i Яго Касцёла¹⁰⁶, нават калі вернікі не прысутнічаюць на ёй.

Таму, калі прэзбітэры яднаюцца з дзеяннем Хрыста Святара, штодня цалкам ахвяруюць сябе Богу і, кормячыся Целам Хрыста, шчыра ўдзельнічаюць у любові таго, хто дае сябе вернікам як ежу. Таксама пры ўдзяленні сакрамэнтаў яны яднаюцца з намерам і любоўю Хрыста. Робяць гэта асабліва тады, калі сведчаць пра гатоўнасць быць распарадчыкамі сакрамэнту пакаяння кожны раз, калі вернікі разумна просяць аб гэтым. У чытанні Божага Афіцыя яны даюць свой голас Касцёлу, які трывае ў малітве ад імя ўсяго чалавечага роду разам з Хрыстом, які заўсёды жыве, каб заступацца за нас (пар. Гбр 7, 25).

Кіруючы Божым народам i будучы ягонымі пастырамі, заахвочаныя любоўю Добрага Пастыра аддаваць жыццё сваё за сваіх авечак¹⁰⁷, прэзбітэры гатовы нават да найвялікшай ахвярнасці, наследуючы прыклад святароў, якія не вагаліся таксама i ў наш час аддаваць сваё жыццё. Будучы настаўнікамі веры i «маючы адвагу ўвайсці праз кроў Езуса ў Святое Месца» (Гбр 10, 19), яны прыступаюць да Бога «са шчырым сэрцам і ў паўнаце веры» (Гбр 10, 22). Маючы моцную надзею наконт сваіх вернікаў¹⁰⁸, яны могуць суцяшаць тых, хто знаходзіцца ва ўсялякім уціску, тым суцяшэннем, якое самі атрымліваюць ад Бога¹⁰⁹. Як кіраўнікі супольнасці, яны захоўваюць аскезу, уласцівую пастырам, адмаўляюцца ад уласных выгодаў, шукаюць не сваёй карысці, але таго, што служыць усім, каб усе былі збаўлены¹¹⁰. Яны заўсёды ідуць наперад да больш дасканалага выканання пастырскай справы i дзе гэта неабходна, гатовыя выйсці на новыя шляхі пастырства пад кіраўніцтвам Духа любові, які вее, дзе хоча¹¹¹.

14. Паколькі ў сучасным свеце ёсць шмат абавязкаў, якія людзі павінны выконваць, i столькі розных праблем, якія іх непакояць і якія часта яны павінны неадкладна вырашаць, то нярэдка ўзнікае небяспека разгубленасці ў такой вялікай разнастайнасці спраў. Таксама прэзбітэры, занятыя i заклапочаныя шматлікімі абавязкамі свайго стану, могуць з трывогай задаваць сабе пытанне, як спалучыць сваё ўнутранае жыццё са знешняй дзейнасцю. Гэтага адзінства жыцця не можа стварыць ні выключна знешні парадак у пастырскіх дзеяннях, ні само здзяйсненне пабожных практык, хоць яно і падтрымлівала б гэтае адзінства. Аднак прэзбітэры могуць яго будаваць, наследуючы ў выкананні сваёй паслугі Хрыста Пана, спажыткам якога было здзяйсненне волі таго, хто Яго паслаў, каб выканаць Ягоную справу¹¹².

Хрыстус, каб няспынна здзяйсняць праз Касцёл волю Айца ў свеце, дзейнічае праз пасрэдніцтва сваіх слугаў i таму застаецца заўсёды пачаткам і крыніцай еднасці іх жыцця. Таму прэзбітэры дасягаюць еднасці свайго жыцця, яднаючыся з Хрыстом у пазнанні волі Айца i ў ахвяраванні сябе за даручаны ім статак¹¹³. Так, увасабляючы Добрага Пастыра, праз само выкананне пастырскай любові яны знойдуць повязь святарскай дасканаласці, якая лучыць у адно іх жыццё і дзейнасць. Гэтая пастырская любоў¹¹⁴ вынікае галоўным чынам з эўхарыстычнай Ахвяры, якая застаецца асяродкам i коранем усяго жыцця прэзбітэра, таму тое, што здзяйсняецца на ахвярным алтары, дух святара імкнецца аднавіць у сабе. Але гэта магчыма толькі тады, калі самі святары будуць праз малітву больш глыбока пранікаць у таямніцу Хрыста.

Каб умець у канкрэтных справах практыкаваць еднасць свайго жыцця, прэзбітэры павінны разважаць над усімі сваімі справамі, выпрабоўваючы, якая воля Божая¹¹⁵, а менавіта, ці гэтыя справы згодныя з прынцыпамі евангельскай місіі Касцёла. Вернасць Хрысту нельга аддзяліць ад вернасці Яго Касцёлу. Таму, каб прэзбітэры не распачыналі дарэмнае спаборніцтва, пастырская любоў патрабуе ад іх¹¹⁶, каб яны заўсёды працавалі ў цеснай еднасці з біскупам i іншымі братамі ў святарстве. Так паступаючы, прэзбітэры знойдуць еднасць свайго жыцця ў самой еднасці місіі Касцёла i такім чынам з’яднаюцца са сваім Панам, a праз Яго з Айцом у Духу Святым, каб напоўніцца суцяшэннем i мець у дастатку радасць¹¹⁷.

II. АСАБЛІВЫЯ ДУХОЎНЫЯ ПАТРАБАВАННІ Ў ЖЫЦЦІ ПРЭЗБІТЭРА

15. Сярод цнотаў, якія найбольш неабходны для здзяйснення паслугі прэзбітэраў, трэба назваць такую гатоўнасць духу, дзякуючы якой яны заўсёды гатовы шукаць не сваёй волі, але волі таго, хто іх паслаў¹¹⁸. Боская справа, для выканання якой былі пакліканы Духам Святым¹¹⁹, пераўзыходзіць усе чалавечыя сілы i ўсялякую чалавечую мудрасць, бо «слабое свету выбраў Бог, каб асароміць моцных» (1 Кар 1, 27). Сапраўдны Хрыстовы слуга, усведамляючы сваю слабасць, працуе ў пакоры, выхоўваючы ў сабе тое, што мілае Богу¹²⁰, а таксама, як бы звязаны Духам Святым¹²¹, кіруецца ва ўсім воляй таго, хто хоча збавіць усіх людзей. Гэтую волю ён можа адкрываць і выконваць у штодзённым жыцці, калі з пакораю будзе служыць усім, хто быў яму даручаны Богам у давераным яму заданні, а таксама ў шматлікіх падзеях свайго жыцця.

Святарская паслуга, будучы служэннем самога Касцёла, не можа быць здзейснена інакш, як толькі ў іерархічнай супольнасці ўсяго цела. Таму пастырская любоў натхняе прэзбітэраў, якія працуюць у гэтай супольнасці, прысвячаць сваю волю праз паслухмянасць служэнню Богу i братам, прымаючы і выконваючы ў духу веры наказы і распараджэнні Найвышэйшага Пантыфіка і свайго біскупа, a таксама іншых настаяцеляў, усё больш ахвотна аддаючы і прысвячаючы сябе якому-небудзь даручанаму ім заданню¹²², нават найбольш сціпламу і менш значнаму. Такім чынам яны захоўваюць i ўмацоўваюць неабходную еднасць у паслузе разам са сваімі братамі, асабліва з тымі, каго Пан устанавіў бачнымі кіраўнікамі свайго Касцёла, i супрацоўнічаюць у будаўніцтве Хрыстовага цела, якое ўзрастае «ва ўсялякай повязі ўзаемных паслуг»¹²³. Гэтая паслухмянасць, якая вядзе да сталай свабоды сыноў Божых, паводле сваёй натуры патрабуе, каб прэзбітэры, натхнёныя любоўю, у выкананні сваіх абавязкаў разважліва шукалі новых шляхоў дзеля большага дабра Касцёла, мужна выступалі са сваёй ініцыятывай i выразна прадстаўлялі патрэбы даручанага ім статку, заўсёды будучы гатовымі падпарадкавацца тым, хто выконвае галоўнае заданне ў кіраўніцтве Божым Касцёлам.

Праз пакору, адказную і дабравольную паслухмянасць прэзбітэры прыпадабняюцца да Хрыста, адчуваючы ў сабе тое, што i ў Хрысце Езусе, які «выракся самога сябе, прыняўшы постаць слугі... будучы паслухмяным ажно да смерці» (Флп 2, 7-8), i праз гэтую паслухмянасць перамог i адкупіў непаслухмянасць Адама, як сведчыць Апостал: «Як праз непаслухмянасць аднаго чалавека многія сталі грэшнікамі, так і праз паслухмянасць Аднаго многія стануць справядлівымі» (Рым 5, 19).

16. Дасканалае і пастаяннае ўстрыманне, якое раіць Хрыстус Пан дзеля Нябеснага Валадарства¹²⁴ і якое на працягу стагоддзяў, а таксама і ў наш час, многія хрысціяне ахвотна прымаюць i хвалебна захоўваюць, заўсёды лічылася ў Касцёле асабліва важным для святарскага жыцця. Яно з’яўляецца знакам, a таксама імпульсам пастырскай любові i асаблівай крыніцай духоўнай плоднасці ў свеце¹²⁵. Канешне, яно не патрабуецца паводле самой натуры святарства, як гэта бачна з практыкі ранняга Касцёла¹²⁶ і традыцыі Усходніх Касцёлаў, дзе, акрамя тых, хто з дару ласкі з усімі біскупамі выбірае захаванне цэлібату, ёсць таксама вельмі заслужаныя жанатыя прэзбітэры. Таму, калі гэты Святы Сабор прапануе для духавенства касцёльны цэлібат, ён цалкам не намераны змяняць гэтую дысцыпліну, якая законна дзейнічае ва Усходніх Касцёлах. Усіх, хто ў сужэнстве прыняў прэзбітэрат, ён з вялікай любоўю заахвочвае, каб, трываючы ў святым пакліканні, цалкам і велікадушна надалей прысвячалі сваё жыццё даручанай ім аўчарні¹²⁷.

Цэлібат з многіх прычын адпавядае святарству. Бо ўся місія святара прысвечана служэнню новаму чалавецтву, якое Хрыстус, пераможца смерці, абуджае праз Духа Святога ў гэтым свеце i якое мае свой пачатак «ні ад крыві, ні ад жадання цела, ні ад жадання мужа, але ад Бога» (Ян 1, 13). Праз дзявоцтва або цэлібат, якія захоўваюцца дзеля Нябеснага Валадарства¹²⁸ і праз якія прэзбітэры прысвячаюцца Хрысту паводле новых і выключных матываў, лягчэй непадзельным сэрцам ісці за Ім¹²⁹ і з большай свабодай у Ім i праз Яго прысвячаць сябе служэнню Богу і людзям, а таксама актыўней служыць Яго Валадарству i справе надпрыроднага адраджэння. Прэзбітэры становяцца такім чынам больш здатнымі прыняць шырэйшае айцоўства ў Хрысце. Так яны вызнаюць перад людзьмі, што жадаюць непадзельна прысвяціць сябе даручанаму ім заданню, a менавіта яднаць вернікаў з адным Мужам i прадстаўляць іх Хрысту як цнатлівую дзеву¹³⁰, узгадваючы таямнічае сужэнства, устаноўленае Богам, якое ў будучыні павінна аб’явіцца ў поўні і праз якое Касцёл мае адзінага Абранніка — Хрыста¹³¹. Урэшце, яны становяцца жывым знакам таго будучага свету, прысутнага ўжо праз веру і любоў, у якім сыны ўваскрашэння не выходзяць замуж і не жэняцца¹³².

Таму, на падставе таямніцы Хрыста i Яго місіі, цэлібат, які спачатку толькі рэкамендаваўся святарам, быў пазней у Лацінскім Касцёле прадпісаны правам для ўсіх, хто атрымліваў сакрамэнт пасвячэння. Дадзены Святы Сабор зноў прызнае i пацвярджае гэтае распараджэнне адносна тых, хто прызначаны да прэзбітэрату. Маючы надзею ў Духу Святым, ён верыць, што дар цэлібату, які так адпавядае святарству Новага Запавету, шчодра ўдзяляецца Айцом, калі тыя, хто ўдзельнічае ў святарстве Хрыста праз сакрамэнт пасвячэння, a таксама ўвесь Касцёл, будуць пакорліва і вытрывала гэты дар выпрошваць. Святы Сабор заахвочвае таксама ўсіх прэзбітэраў, якія свабодна і дабравольна, спадзеючыся на Божую ласку, прынялі святы цэлібат на ўзор Хрыста, каб усёй душой i ўсім сэрцам далучыўшыся да яго і верна трываючы ў гэтым стане, яны прызналі яго цудоўным дарам, які быў дадзены Айцом i які так выразна ўсхваляецца Панам¹³³. А таксама, каб яны памяталі пра вялікія таямніцы, якія ён азначае і здзяйсняе. Чым больш дасканалае ўстрыманне многіх людзей у сучасным свеце лічыцца немагчымым, тым з большай пакорай і вытрываласцю няхай прэзбітэры разам з Касцёлам выпрошваюць ласку вернасці, якая заўсёды даецца тым, хто просіць, выкарыстоўваючы ўсялякія сродкі, звышнатуральныя i натуральныя, якія даступны ўсім. Перш за ўсё яны павінны трымацца аскетычных нормаў, якія пацверджаны вопытам Касцёла і сёння з’яўляюцца не менш неабходнымі. Таму Святы Сабор заклікае не толькі святароў, але i ўсіх вернікаў цаніць гэты каштоўны дар святарскага цэлібату і прасіць Бога, каб Ён сам заўсёды шчодра ўдзяляў гэты дар свайму Касцёлу.

17. Праз сяброўскія і братэрскія адносіны паміж сабою і з іншымі людзьмі прэзбітэры маюць магчымасць навучыцца паважаць чалавечыя каштоўнасці i ацэньваць створаныя даброты як Божы дар. Аднак, знаходзячыся ў свеце, яны заўсёды павінны ведаць, што, паводле слоў нашага Пана і Настаўніка, яны не са свету¹³⁴. Таму, карыстаючыся светам так, як бы ім не карысталіся¹³⁵, яны дойдуць да той свабоды, дзякуючы якой, вызваленыя ад усялякага неўпарадкаванага клопату, яны будуць здольнымі слухаць Божы голас у штодзённым жыцці. З гэтай свабоды i здольнасці нараджаецца духоўнае распазнанне, дзякуючы якому фарміруюцца правільныя адносіны да свету i зямных дабротаў. Гэтыя адносіны вельмі важныя для прэзбітэраў, бо місія Касцёла здзяйсняецца ў свеце, i створаныя даброты абсалютна неабходныя для асабовага развіцця чалавека. Таму яны павінны быць удзячныя за ўсё, што дае ім Нябесны Айцец для правільнага жыцця. Аднак яны павінны ацэньваць у святле веры ўсё, з чым сустракаюцца, каб вучыцца належнаму выкарыстанню дабротаў згодна з Божай воляй i адкідваць тое, што перашкаджае іх місіі.

Святары, «часткай i лёсам» (Ліч 18, 20) якіх з’яўляецца менавіта Пан, павінны выкарыстоўваць зямныя даброты выключна з той мэтай, для якой паводле вучэння Хрыста Пана i наказаў Касцёла яны прызначаюцца.

Касцёльнымі дабротамі ў сціслым значэнні гэтага слова святары павінны распараджацца згодна з натурай гэтых дабротаў і паводле касцёльных прадпісанняў, пры дапамозе дасведчаных свецкіх людзей, наколькі гэта магчыма, i прызначаць гэтыя даброты заўсёды для тых мэтаў, дзеля дасягнення якіх Касцёлу можна мець зямныя даброты, a менавіта для годнай цэлебрацыі Божага культу, для забеспячэння адпаведнага ўтрымання духавенства, а таксама для выканання спраў апостальства і міласэрнасці, асабліва ў адносінах да патрабуючых¹³⁶. Няхай святары і біскупы пры захаванні мясцовага права¹³⁷ выкарыстоўваюць сродкі, атрыманыя за спаўненне якой-небудзь касцёльнай функцыі, перш за ўсё для свайго адпаведнага ўтрымання i здзяйснення абавязкаў свайго стану. Усё ж лішняе няхай прызначаць на карысць Касцёла або на справы міласэрнасці. Няхай не лічаць касцёльную пасаду крыніцай заробку і не выкарыстоўваюць даходаў, якія з яе паходзяць, дзеля павелічэння асабістай маёмасці¹³⁸. Таму святары не павінны цалкам прывязвацца да багацця¹³⁹, але пазбягаць усялякай хцівасці i старанна ўстрымлівацца ад усялякага віду гандлю.

Больш за тое, яны заахвочваюцца да дабравольнага практыкавання ўбоства, праз якое яны больш выразна прыпадабняюцца да Хрыста i становяцца больш здольнымі да святога служэння. Хрыстус, будучы багатым, дзеля нас стаў убогім, каб праз Яго ўбоства мы сталі багатымі¹⁴⁰. Услед за Ім Апосталы, умеючы жыць як у дастатку, так i ў нястачы, пацвердзілі сваім прыкладам, што дарма атрыманы ад Бога дар¹⁴¹ трэба дарма даваць¹⁴². Аднак і пэўнае супольнае выкарыстанне рэчаў, па прыкладзе супольнасці дабротаў, якая вядома ў гісторыі ранняга Касцёла¹⁴³, найлепш пракладвае дарогу да пастырскай любові. Дзякуючы такому спосабу жыцця прэзбітэры могуць хвалебна практыкаваць дух убоства, перададзены Хрыстом.

Пад кіраўніцтвам Духа Пана, які намасціў Збаўцу i паслаў Яго абвяшчаць Евангелле ўбогім¹⁴⁴, прэзбітэры і біскупы павінны пазбягаць усяго, што магло б нейкім чынам адпіхнуць ад іх убогіх і, апярэджваючы іншых вучняў Хрыста, яны павінны пазбягаць усялякай празмернасці ў сваіх рэчах. Сваё жыллё няхай уладкоўваюць так, каб яно было даступным для ўсіх i каб ніхто і ніколі, таксама вельмі ўбогі, не баяўся яго наведаць.

III. ЗАБЕСПЯЧЭННЕ ЖЫЦЦЯ ПРЭЗБІТЭРАЎ

18. Для таго, каб развіваць ва ўсіх жыццёвых акалічнасцях еднасць з Хрыстом, прэзбітэры, акрамя сумленнага выканання сваёй паслугі, маюць у распараджэнні агульныя і адмысловыя, новыя і традыцыйныя сродкі, якія Дух Святы ніколі не пераставаў даваць Божаму народу i якія Касцёл рэкамендуе, a нават часам загадвае для асвячэння сваіх членаў¹⁴⁵. Сярод усіх духоўных сродкаў першае месца займаюць тыя чыны, дзякуючы якім хрысціяне кормяцца Божым словам на падвойнай гасціне: Святога Пісання i Эўхарыстыі¹⁴⁶. Усе ведаюць, якім важным для асвячэння прэзбітэраў з’яўляецца частае і стараннае іх выкарыстанне.

Распарадчыкі сакрамэнтальнай ласкі вельмі цесна яднаюцца з Хрыстом Збаўцам і Пастырам праз плённае прыняцце сакрамэнтаў, асабліва праз сакрамэнт пакаяння, да якога яны рыхтуюцца на падставе штодзённага рахунку сумлення, вельмі неабходнага для навяртання сэрца да любові Айца міласэрнасці. У святле веры, што жывіцца чытаннем Божага слова, яны могуць пільна даследаваць знакі Божай волі i дзеянне Ягонай ласкі ў розных падзеях жыцця i такім чынам станавіцца з дня ў дзень усё больш гатовымі выконваць сваю місію, прынятую ў Духу Святым. Цудоўны прыклад гэтай гатоўнасці яны маюць заўсёды ў Благаслаўлёнай Дзеве Марыі, якая, пад кіраўніцтвам Духа Святога, аддала сябе цалкам таямніцы адкуплення людзей¹⁴⁷. Няхай Яе, як Маці Найвышэйшага i Вечнага Святара, Каралеву Апосталаў, а таксама як апірышча сваёй місіі, прэзбітэры славяць i любяць з сыноўняй пабожнасцю.

Каб верна выконваць сваю паслугу, яны павінны клапаціцца пра штодзённую размову з Хрыстом Панам праз наведванне святыні i асабістае ўшанаванне Найсвяцейшай Эўхарыстыі. Яны павінны ахвотна прысвячаць час на духоўныя практыкаванні i высока цаніць духоўнае кіраўніцтва. Розным чынам, асабліва праз выпрабаваную мысленную малітву i іншыя формы малітваў, якія дабравольна выбіраюць, прэзбітэры павінны шукаць i старанна выпрошваць у Бога той дух сапраўднага пакланення, дзякуючы якому разам з даручаным ім народам яны будуць цесна яднацца з Хрыстом, Пасрэднікам Новага Запавету, i таму як усыноўленыя дзеці, усклікаць: «Абба, Ойча» (Рым 8, 15).

19. Падчас святога абраду пасвячэння біскуп заклікае прэзбітэраў быць «сталымі ў ведах», каб іх настаўленне было «духоўным лекам для Божага народу»¹⁴⁸. Веды святога распарадчыка павінны быць святымі, бо ўзяты са святой крыніцы і скіраваны да святой мэты. Перадусім яны чэрпаюцца з чытання Святога Пісання і разважання над ім¹⁴⁹, але плённай дапамогай з’яўляецца таксама вывучэнне твораў айцоў і доктараў Касцёла, а таксама іншых помнікаў Традыцыі. Больш за тое, каб належна адказаць на праблемы сучасных людзей, прэзбітэры павінны добра ведаць дакументы Настаўніцкага Інстытута Касцёла, асабліва Сабораў і Рымскіх Пантыфікаў, а таксама парады найлепшых i прызнаных тэолагаў.

Паколькі ў наш час чалавечая культура, a таксама сакральныя дысцыпліны робяць значныя поступы, прэзбітэры павінны адпаведна i няспынна паглыбляць свае веды пра Божыя і людскія справы, каб такім чынам падрыхтавацца да больш плённага дыялогу са сваімі сучаснікамі.

Каб прэзбітэры маглі без перашкод набываць веды і больш плённа пазнаваць метады евангелізацыі і апостальства, трэба з вялікім клопатам, згодна з умовамі кожнай тэрыторыі, забяспечыць іх неабходнымі дапаможнымі сродкамі: арганізоўваць курсы, кангрэсы, ствараць асяродкі, прызначаныя для вывучэння метадаў пастырства, закладаць бібліятэкі i арганізоўваць адпаведнае кіраванне працэсам навучання пры дапамозе адпаведных асоб. Акрамя гэтага, няхай біскупы, кожны па-асобку або разам, імкнуцца да таго, каб усе іх прэзбітэры ў вызначаны час, асабліва на працягу некалькіх гадоў пасля пасвячэння¹⁵⁰, маглі ўдзельнічаць у курсах, якія б дапамаглі ім больш поўна пазнаць i навучыцца метадам пастырства i набыць тэалагічныя веды, а таксама ўмацаваць іх духоўнае жыццё і абмяняцца з братамі вопытам апостальства¹⁵¹. Гэтымі і іншымі адпаведнымі сродкамі трэба таксама падтрымліваць з асаблівым клопатам новапрызначаных пробашчаў i тых, хто прысвячае сябе новым пастырскім справам, а таксама тых, хто пасланы працаваць у іншыя дыяцэзіі або краіны.

Нарэшце, няхай біскупы клапоцяцца пра тое, каб некаторыя прэзбітэры прысвячалі сябе больш глыбокаму вывучэнню тэалагічных дысцыплін, каб дзякуючы гэтаму заўсёды хапала настаўнікаў, здольных вучыць клерыкаў, каб іншыя святары і вернікі мелі дапамогу ў здабыванні неабходных ім ведаў і каб у святых дысцыплінах яны знаходзілі падтрымку для нармальнага развіцця, якое для Касцёла так неабходна.

20. Прэзбітэры, адданыя Божаму служэнню ў выкананні даручанай ім улады, вартыя таго, каб атрымаць справядлівую ўзнагароду, «бо работнік заслугоўвае платы сваёй» (Лк 10, 7)¹⁵², a таксама: «Пан пастанавіў, каб тыя, хто абвяшчае Евангелле, з Евангелля жылі» (1 Кар 9, 14). Таму, калі прэзбітэры не маюць справядлівай узнагароды, самі вернікі, паколькі для іх дабра працуюць прэзбітэры, маюць сапраўдны абавязак паклапаціцца пра тое, каб забяспечыць ім неабходныя сродкі для праўдзівага i годнага жыцця. Біскупы павінны нагадваць вернікам пра гэты іхні абавязак i клапаціцца, ці то кожны паасобку для сваёй дыяцэзіі, ці лепш разам для агульнай тэрыторыі, каб былі ўстаноўлены нормы належнага забеспячэння тых, хто ў служэнні Божаму народу выконвае або выконваў нейкае заданне. Узнагарода, якую хтосьці атрымлівае, павінна быць — улічваючы характар задання і акалічнасці месца i часу — прынцыпова аднолькавай для ўсіх, хто знаходзіцца ў такой жа сітуацыі; павінна адпавядаць іх стану i дазваляць ім не толькі даваць узнагароду тым, хто прысвячаецца служэнню прэзбітэрам, але таксама аказваць асабістую падтрымку патрабуючым. Гэтую паслугу на карысць убогіх Касцёл заўсёды вельмі шанаваў ужо з самых ранніх часоў. Узнагарода павінна быць такой, каб прэзбітэры маглі мець належны і дастатковы штогадовы адпачынак, а біскупы павінны клапаціцца пра тое, каб прэзбітэры маглі ім карыстацца.

Аднак, абавязак, які выконваюць святыя распарадчыкі, мае першаснае значэнне. Таму гэтак званую сістэму бэнэфіцыяў трэба ліквідаваць або, прынамсі, рэфармаваць, каб частка, якую прыносяць бэнэфіцыі, гэта значыць права мець даходы з датацый, звязаных з пасадай, лічылася другаснай. Юрыдычна першае месца павінна адводзіцца самой касцёльнай пасадзе, якой у сваю чаргу лічыцца кожны пастаянны абавязак, што выконваецца для духоўнай мэты.

21. Трэба заўсёды памятаць пра прыклад вернікаў ранняга Ерузалемскага Касцёла, у якім «усё было супольнае» (Дз 4, 32) «і раздавалася кожнаму паводле патрэбы ягонай» (Дз 4, 35). Таму вельмі важна, каб прынамсі ў краінах, у якіх утрыманне духавенства цалкам або ў большай ступені залежыць ад ахвяравання вернікаў, такія сродкі збіраліся ў нейкай дыяцэзіяльнай установе, якой кіруе біскуп пры дапамозе выбраных святароў, a дзе гэта было б карысным, таксама свецкіх людзей, кампетэнтных у гаспадарчых справах. Акрамя гэтага, пажадана, каб, наколькі гэта магчыма, у паасобных дыяцэзіях або краінах быў створаны агульны маёмасны фонд, дзякуючы якому біскупы маглі б выканаць свае абавязацельствы адносна асоб, якія служаць Касцёлу, i задаволіць розныя патрэбы дыяцэзіі. Дзякуючы гэтаму фонду больш багатыя дыяцэзіі таксама маглі б дапамагаць бяднейшым, каб з багацця адных маглі быць запоўнены недахопы іншых¹⁵³. Гэты агульны маёмасны фонд трэба стварыць перадусім за лік сродкаў, якія ахвяруюць вернікі, але таксама i на падставе іншых крыніц, якія юрыдычна трэба акрэсліць.

У краінах, дзе сацыяльная апека духавенства не арганізавана належным чынам, Канферэнцыі Біскупаў павінны паклапаціцца, зважаючы заўсёды на касцёльнае і дзяржаўнае права, каб існавалі або дыяцэзіяльныя ўстановы, спалучаныя паміж сабою, або ўстановы, створаныя адразу для некалькіх дыяцэзій, або адно аб’яднанне, заснаванае для ўсёй тэрыторыі, якія павінны пад наглядам іерархіі і ў дастатковай ступені забяспечыць адпаведныя патрэбы і гэтак званую медыцынскую апеку, а таксама належнае ўтрыманне прэзбітэраў, якія хварэюць, няздольныя працаваць або пажылыя. Святары, у духу салідарнасці са сваімі братамі¹⁵⁴, спачуваючы ім у цярпеннях, павінны падтрымліваць заснаваную ўстанову, памятаючы, што дзякуючы ёй яны не павінны клапаціцца пра свой будучы лёс і што могуць лепш i цалкам у духу Евангелля практыкаваць убоства i збаўленне душ. Тыя, каго гэта датычыць, павінны старацца ўстанавіць сувязь паміж гэтымі ўстановамі ў розных краінах, каб яны такім чынам атрымалі большую моц i больш распаўсюджваліся.

ЗАКАНЧЭННЕ І ЗАКЛІК

22. Святы Сабор, памятаючы пра радасць святарскага жыцця, не можа таксама не бачыць цяжкасцяў, якія маюць прэзбітэры ва ўмовах сучаснага жыцця. Ведае таксама, што вельмі змяняюцца эканамічныя і сацыяльныя ўмовы, а нават звычаі людзей, што вельмі змяняецца ў ацэнцы людзей іерархія каштоўнасцяў. Таму слугі Касцёла, a часам нават вернікі адчуваюць сябе як бы чужымі ў гэтым свеце, шукаючы з трывогаю адпаведных сродкаў і слоў, якімі б маглі з ім дамовіцца. Новыя перашкоды для веры, уяўная непатрэбнасць выконваемай працы, а таксама балючая самотнасць, якую адчуваюць, можа іх прывесці да небяспечнай роспачы.

Аднак Бог так палюбіў гэты свет, які сёння даручаецца любові i паслузе пастыраў Касцёла, што Сына свайго Адзінароднага выдаў за яго¹⁵⁵. І сапраўды, гэты свет, абцяжараны шматлікімі грахамі, але надзелены немалымі магчымасцямі, дае Касцёлу жывыя камяні¹⁵⁶, якія служаць будове жылля Бога ў Духу¹⁵⁷. Той жа Дух Святы пабуджае Касцёл адкрыць новыя шляхі, што вядуць да сучаснага свету, падказвае таксама i падтрымлівае адпаведнае дастасаванне да яго святарскай паслугі.

Няхай прэзбітэры памятаюць пра тое, што ў выкананні прац яны ніколі не застаюцца адны, але абапіраюцца на моц усемагутнага Бога. Вызнаючы веру ў Хрыста, які паклікаў іх да ўдзелу ў сваім святарстве, няхай прысвячаюць сябе з поўным даверам сваёй паслузе, ведаючы, што Бог мае моц павялічыць у іх любоў¹⁵⁸. Няхай таксама памятаюць, што спадарожнічаюць ім браты ў святарстве, a таксама вернікі ўсяго свету. Усе прэзбітэры супрацоўнічаюць у рэалізацыі збаўчага Божага плану, a менавіта таямніцы Хрыста, укрытай спрадвеку ў Богу¹⁵⁹, якая толькі паволі даходзіць да канца пры супрацоўніцтве розных паслуг дзеля будавання Хрыстовага цела, перш чым здзейсніцца мера Яго веку. Паколькі ўсе гэтыя рэчы схаваныя з Хрыстом у Богу¹⁶⁰, яны могуць быць здзейснены толькі праз веру. Таму неабходна, каб кіраўнікі Божага народу трывалі ў веры, наследуючы прыклад вернага Абрагама, які праз веру «паслухаўся і накіраваўся да месца, якое павінен быў атрымаць у спадчыну. Ён выйшаў, не ведаючы, куды ідзе» (Гбр 11, 8). I сапраўды, распарадчык Божых таямніц можа быць параўнаны з чалавекам, які сее на раллі, пра якога Пан сказаў: «І спіць, і ўстае ноччу і днём, а як зерне ўзыходзіць і расце, ён не ведае» (Mк 4, 27). Пан Езус, які сказаў: «Майце надзею, Я перамог свет» (Ян 16, 33), не абяцаў свайму Касцёлу на зямлі дасканалай перамогі. Аднак Святы Сабор радуецца, што зямля, засееная зернем Евангелля, прыносіць цяпер плён у многіх месцах пад кіраўніцтвам Духа Пана, які напаўняе свет i які ў сэрцах многіх святароў i вернікаў абуджае сапраўдны місійны дух. За ўсё гэта Святы Сабор дзякуе з любоўю прэзбітэрам усяго свету: «Таму, хто сілаю, якая дзейнічае ў нас, можа зрабіць непараўнальна больш за ўсё, чаго мы просім або пра што думаем, яму слава ў Касцёле і ў Хрысце Езусе» (Эф 3, 20-21).

Я, ПАВЕЛ, БІСКУП КАТАЛІЦКАГА КАСЦЁЛА
(Ідуць подпісы Айцоў)