Мінская архікатэдра, 11 лістапада 2014 г.

«Не» вайне, «так» міру

Вашы Эксцэленцыі, прадстаўнікі дзяржаўнай улады, дыпламатычных місій, паважаныя браты і сёстры!

1. У гэтым годзе свет адзначае распачацце адной з найбольш крывавых у гісторыі чалавецтва Першай сусветнай вайны. У ёй прымалі ўдзел 32 краіны свету з розных кантынентаў. Баланс гэтай вайны — 10 мільёнаў забітых, яшчэ 10 памерлі ад голаду ці эпідэмій, 20 мільёнаў раненых і пакалечаных (пар. http://www.idziemy.com.pl/spoleczenstwo/ benedykt-xv-i-wojna/), тысячы і тысячы разбураных гарадоў і вёсак, знішчаная эканоміка і г.д. Гэтая вайна таксама стала прычынай геаграфічных і палітычай зменаў у свеце. А якія маральныя страты яна прынесла? Яшчэ ніколі да гэтага чагосьці падобнага не было.

Сёння, 11 лістапада, прыпадае 96-я гадавіна заканчэння гэтай жудаснай вайны, якая закранула таксама і нашу зямлю, сеючы смерць і знішчэнні, аб чым нагадваюць шматлікія могілкі, помнікі і гістарычныя дакументы.

На гэтай вайне гінулі людзі розных нацыянальнасцяў і веравызнанняў. Таму вельмі важна, што сёння мы разам молімся за яе ахвяраў. Дзякую нашым шматнацыянальным вернікам, прадстаўнікам розных дыпламатычных місій і веравызнанняў, усім, хто прыняў запрашэнне ўдзельнічаць у гэтым набажэнстве. Гэта знак салідарнай памяці і супольнай малітвы, а таксама знак нашага клопату аб міры ў сучасным свеце.       

2. На пачатку 1914 г. Еўропа верыла ў прагрэс чалавецтва і ў тое, што на зямлі ўжо ніколі больш не будзе зла, якое з’яўляецца прычынай першароднага граху. І хто ў сваіх думках мог нават дапусціць, што забіццё 28 чэрвеня 1914 г. ў Сараеве наступніка трону Аўстрыі герцага Франца Фердынанда распачне эпоху смерці і знішчэнняў у маштабе ўсяго свету. Цягам аднаго месяца Еўропа пагрузілася ў жахлівую вайну (http://pl.wikipedia.org/wiki/Front_wschodni_(I_wojna_światowa).

Лічыцца, што непасрэднай прычынай пачатку гэтай вайны было сараеўскае забойства наступніка аўстрыйскага трону. На самой справе яно стала толькі пратэкстам і «штуршком» да вайны, у той час як яе сапраўднай прычынай сталі шматлікія схаваныя фактары, галоўнымі з якіх з’яўляліся канкурыруючыя нацыянальныя і ваенныя інтарэсы найбуйнейшых еўрапейскіх дзяржаў. Вайна была народжана імперыялістычнымі адносінамі паміж імі ў барацьбе за падзел уплыву на свет і яго выкарыстанне. Гэтая барацьба выклікала напружанасць і два вялікія вайсковыя канфлікты: паміж Англіяй і Гераманіяй і паміж Германіяй і Расіяй. Іншыя бакі былі толькі саюзнікамі.

Распачацце Першай сусветнай вайны азначала канец устаноўленага ў 1815 г. на Венскім кангрэсе палітычнага парадку ў Еўропе, які наступіў пасля Напалеонаўскіх войнаў.

3. Сёння, па прашэсці 100 гадоў, мы пытаемся: ці была гэтая вайна патрэбна? Ці можна было яе прадухіліць? Бо гэты ваенны канфлікт, які закрануў увесь свет і быў дэманстрацыяй ваеннага прагрэсу, у той жа час не стаў знакам братэрства паміж людзьмі. У чым была памылка?

Першаснай прычынай гэтай вайны, як і кожнай іншай, было тое, што чалавек забыўся аб законе любові да Бога і бліжняга, аб тым, што кожны бліжні — гэта наш брат.

Замест гэтага ўсё часцей падымалася старазапаветная максіма: «вока за вока і зуб за зуб» (Зых 21, 24). Усё часцей у палітыцы праяўлялася перакананне, што з васьмю благаслаўленнямі Хрыста, якія на самой справе з’яўляюцца дадзенай свету дарожнай картай міру, яго нельга дасягнуць. У выніку чаго свет вярнуўся да старой ідэі, што калі хочаш міру, то рыхтуйся да вайны. Што з гэтага выйшла, было бачна вельмі добра ўжо падчас вайны, не кажучы пра яе наступствы.

Праз месяц пасля распачацця гэтай вайны, 8 верасня 1914 г., Папа Бэнэдыкт звярнуўся да сусветных лідараў, каб свае спрэчныя справы яны ахвяравалі на карысць чалавецтва і спынілі разбурэнне і праліццё крыві і як найхутчэй падалі адзін аднаму рукі. У 1915 г. ён заклікаў да вяртання да міру праз любоў. А ў 1917 г. гэтую вайну назваў бессэнсоўнай бойняй і выступіў з мірным планам, паводле якога ваюючыя бакі павінны распачаць перамовы. Але аслепленыя ідэяй вайны людзі па абодва бакі барыкады казалі Папу: «Мы не хочам твайго міру» (пар. http://www.idziemy.com.pl/spoleczenstwo/benedykt-xv-i-wojna/; http://www. catholicbishops.ie/2014/08/03/homily-notes-of-most-rev-diarmuid-martin-archbishop-of-dublin/). Голас Папы не быў пачуты, і Еўропа апынулася ў бездані жахлівай трагедыі.

У выніку гэтай братабойчай вайны з карты свету зніклі чатыры імперыі: аўстрыйская, нямецкая, расійская і турэцкая (http://www. idziemy.com.pl/spoleczenstwo/benedykt-xv-i-wojna/). На папялішчах першых трох паўсталі вялікія таталірызмы ХХ стагоддзя — нацыянал-сацыялізм і камунізм. У выніку чаго ў мінулым стагоддзі ўпершыню ў гісторыі чалавецтва з’явіліся такія тэрміны, як «злачынства супраць чалавецтва» ці «генацыд». Пачаткаў гэтага працэсу, нароўні з іншымі прычынамі, неабходна шукаць у Першай сусветнай вайне.

4. З той пары мінула стагоддзе, якое было пазначана дзвюма жахлівымі сусветнымі войнамі, многімі лакальнымі збройнымі канфліктамі і тэрарыстычнымі актамі. Нягледзячы на шматлікія намаганні розных міжнародных арганізацый, трывалага міру ў свеце няма. Гэта адчуваем таксама і мы ў Беларусі. Не трэба далёка хадзіць. Дастаткова звярнуць позірк на нашага паўднёвага суседа — Украіну, бо яшчэ год таму ніхто не мог нават і падумаць аб збройным канфлікце ў гэтай краіне, а сёння мы там бачым крывавае ваеннае супрацьстаянне.

Чалавецтва павінна зрабіць адпаведныя высновы з гісторыі, каб больш не паўтараць памылак. Таму ўспамін Першай сусветнай вайны і яе ахвяр павінен нас яшчэ больш заахвоціць маліцца і дзейнічаць у справе дасягнення сталага міру ў свеце, бо вайна разбурае гармонію паміж людзьмі і створанай Богам прыродай. 13 верасня гг. Папа Францішак падчас малітвы за ахвяры Першай сусветай вайны сказаў, што вайна з’яўляецца вар’яцтвам, за якім стаяць ідэалогіі або неўтаймаванае імкненне да ўлады і багаццяў, падтрыманае абыякавасцю да іншага чалавека. Пры гэтым Папа падкрэсліў, што ў пэўным сэнсе Трэцяя сусветная вайна ўжо распачалася і праходзіць фрагментарна (пар. http://www.ziemiamielecka.pl/?p=45696).

Падчас свайго зямнога жыцця Езус учыніў шмат цудаў. Таксама і сёння неабходна даверыцца Богу — фундаменту міру, каб Ён перамяніў сэрцы людзей і гэтым самым учыніў цуд паўстання сталага міру ў свеце.

Падчас міжнароднага сімпозіума «Бессэнсоўная бойня. Католікі і Святы Пасад у Першай сусветнай вайне», які адбыўся нядаўна ў Ватыкане, Дзяржаўны Сакратар Яго Святасці Папы Францішка кардынал Пьетро Паралін сказаў, што гэтая вайна, задуманая як кароткая і мабільная, абярнулася «бясконцай катастрофай» (пар. http://ru.radiovaticana. va/news/2014/10/16). Няхай жа наша малітва і намаганні зменяць сучасны, падвержаны многім спробам і выклікам вайны свет, каб у ім запанаваў сталы мір.

Дзякую за ўвагу.

Выкарыстаная літаратура:

1. http://www.idziemy.com.pl/spoleczenstwo/benedykt-xv-i-wojna/.
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Front_wschodni_(I_wojna_światowa).
3. http://www.catholicbishops.ie/2014/08/03/homily-notes-of-most-rev-diarmuid-martin-archbishop-of-dublin/.
4. http://www.ziemiamielecka.pl/?p=45696.
5. http://ru.radiovaticana.va/news/2014/10/16.

Your Excellencies, representatives of diplomatic missions to the Republic of Belarus, brothers and sisters in Christ!

1. We have gathered this evening in the cathedral here in Minsk, to remember the centenary of the First World War. Commemorating that war, we are conscious that it was the most painful and destructive war in the history of humanity, something that the world had never seen before. Today, we remember the millions of young lives lost over those four long years of conflict. We remember the idealism, the bravery and the courage of those who served in that war on both sides of the barricade, the people of different nationalities and faith. We remember in a particular way the thousands of young people, sons and daughters of this land, who were killed or wounded. War itself is always horrible and leaves all those who become caught up in it, marked for life by the inhuman experiences they endured.

War is a journey along a one-way street, and once you start that journey you almost inevitably establish a further momentum, which is self-perpetuating. The beginning of the First World War led to a new development of weaponry, which was, then in constant need of replenishment.

The First World War ended in 1918, but war does not end with a ceasefire. After a war wounds remain, in the bodies and in the hearts of soldiers and in the relationships between peoples and States. The political solutions and treaties that were presented after the First World War were the treaties of victories, which in their own way prepared the terrain for the Second World War. War among States renders the hope of reconciliation among peoples always more remote.

2. Our remembrance of the First World War and those who gave their lives in it must challenge all of us to do everything that is possible to work for peace. The horror of war, gives rise to momentary idealism, which at the end of the First World War brought forth the idea of a League of Nations, which would reduce the possibility of further recourse to war. Such a hope was revived at the end of the Second World War with the establishment of the United Nations and the publication of the Universal Declaration of Human Rights. The horror of a prolonged war gives rise in our human hearts for the need to prevent war and eliminate its causes.

3. War has not gone away. Military intervention does not inevitably lead to peace. Today, we are witnessing a spiraling of violence in many regions of the world – far and near, and as know too well, in neighboring Ukraine. Moreover, once more we see new distractions. War ruins everything: cities, villages, lives, and the bonds between brothers and sisters.

In spite of the many initiatives for peace, peace does not exist. Christians are called to build lasting peace and to restore peace in a wounded world. War is irrational; its only plan is to bring destruction: it seeks to grow by destruction, –says Pope Francis remembering the victims of the First World War (http://www.zenit.org/en/articles/pope-francis-homily-at-the-world-war-i-memorial-in-redipuglia).

As we remember the events of one hundred years ago, let me share with you verses from the poem written by English poet Robert Laurence Binyon which are recalled at Remembrance Services across the world, particularly by British, Canadian and Australian soldiers.

They went with songs to the battle, they were young.
Straight of limb, true of eye, steady and aglow.
They were staunch to the end against odds uncounted,
They fell with their faces to the foe.
They mingle not with their laughing comrades again;
They sit no more at familiar tables of home;
They shall grow not old, as we that are left grow old:
Age shall not weary them, nor the years condemn.
At the going down of the sun and in the morning,
We will remember them (http://www.pinterest.com/pin/348043877424134764/).

Let us not forget victims of the First World War as well as victims of other wars and conflicts. Let it be a lesson that teaches us to do everything possible, for the glory to God in the highest heaven and for peace to people of good will.

Thank you very much for your attention.

Used literature:

1. http://www.pinterest.com/pin/348043877424134764/.