Фота Аўдыё Відэа  
be  ru  pl  en  de info@catholic.by
Гэта архіў старой версіі сайта. Новая версія знаходзіцца па адрасе catholic.by
Даклад кс. Аляксандра Яшэўскага на сустрэчы катэхетаў Гродзенскай дыяцэзіі

23 верасня 2013 г., Гродна

“Дух Пана на мне” (Лк 4, 18)

Эксцэленцыя, паважаны біскуп Аляксандр,
шаноўны айцец доктар Андрэй Шчупал,
паважаныя святары,
дарагія катэхеты, кансэкраваныя і свецкія.

1. У першую чаргу жадаю прывітаць вас усіх і падзякаваць за запрашэнне на сённяшнюю сустрэчу і магчымасць быць разам з вамі і падзяліцца сваім разважаннем, беручы натхненне ад словаў Евангелля паводле Лукі 4,18 — “Дух Пана на мне”.

Каталіцкі Касцёл, перажываючы Год веры, жадае больш эфектыўна спрыяць адраджэнню хрысціянскай веры і жыцця Касцёла, асабліва ў секулярызаваных краінах Заходняй Еўропы. Пасля Года св. Паўла (2008-2009) і Года святарства (2009-2010) гэта ўжо трэцяя падобная ініцыятыва Папы Бэнэдыкта XVI, абвешчаная 11 кастрычніка 2011 года дакументам “Porta Fidei”. Па словах Бэнэдыкта XVI, Год веры павінен служыць таму, каб сучасны чалавек “ведаў, ажыццяўляў і перажываў” сваю веру, а таксама рэалізоўваў яе праз малітву. Таму, па словах Святога Айца, неабходна “пашырыць ажыццяўленне веры ў літургіі, асабліва Эўхарыстыі”.

Асобамі, якія пасля біскупаў і святароў маюць магчымасць спрыяць ініцыятыве Года веры, з’яўляюцца катэхеты, кансэкраваныя і свецкія, якія праз пастаянную катэхезу дзяцей і моладзі евангелізуюць таксама іх бацькоў і іншых людзей.

Каб і для нас, катэхетаў, Год веры, які набліжаецца да завяршэння, быў прычынай нашага адраджэння ў гэтым вельмі адказным і патрэбным служенні, прапаную паразважаць і аднавіць наш погляд на катэхізацыю.

2. Як паказвае гісторыя, пачынаючы з 1917 года на тэрыторыі Беларусі савецкі рэжым паслядоўна і бескампрамісна рэалізоўваў сваю атэістычна-матэрыялістычную праграму. У выніку рэпрэсійных акцый савецкіх уладаў Каталіцкі Касцёл у Беларусі меў велізарныя страты сярод духавенства, якое навучала вернікаў релігійнаму жыццю, а таксама былі знішчаны і забраны шматлікія святыні і кляштары, месцы катэхізацыі дзяцей, моладзі і дарослых. З сапраўды шатанскай лютасцю пераследавалі тых, хто вызнаваў Бога, спрабаваў выконваць рэлігійныя практыкі і навучаць іншых Божым праўдам.

Але, як падкрэсліваюць Каталіцкія Біскупы Беларусі, Касцёл у Беларусі, пазбаўлены адпаведных касцёльных структураў, церпячы і не раз сыходзячы крывёю, трываў — і выжыў. Святары, сёстры законныя, а таксама свецкія вернікі, ахвяруючы сваім жыццём, патаемна, як гэта было магчыма лепей, рыхтавалі дзяцей і моладзь да сакрамэнту пакаяння і Першай святой Камуніі. Падрыхтоўвалі вернікаў да хросту і сакрамэнту сужэнства. Дзякуючы гэтаму Касцёл у Беларусі быў выратаванны ад страты веры ў чалавечых душах.

Атрымаўшы рэлігійную свабоду, Каталіцкі Касцёл у Беларусі не толькі аднаўляў свае структуры, адбудоўваў святыні і кляштары, але і пільна пачаў катэхізаваць дзяцей, моладзь і дарослых у вельмі сціплых абставінах.

3. Гаворачы пра катэхізацыю, трэба адзначыць, што мы разумеем праз гэтае слова. Слова катэхеза грэчаскага паходжання і мае шмат значэнняў, сярод якіх ёсць вельмі сімвалічныя, як настаўленне, павучэнне і рэха. Гэта азначае, што трэба так навучаць веры, каб яна моцным рэхам адгукалася ў сэрцах людзей і заставалася ў чалавеку, які яго пачуе. Катэхізацыя – гэта выхаванне дзяцей, моладзі і дарослых у веры, у духу хрысціянскага веравучэння, прапаведаванага звычайна і сістэматычна. Каб навука рэлігіі была эфектыўнай, яна, як вучыць Другі Ватыканскі Сабор, павінна грунтавацца на Святым Пісанні, Традыцыі, літургіі і вучэнні Касцёла, а таксама, як падкрэслівае благаслаўлёны Ян Павел II у Апостальскай Адгартацыі аб катэхізацыі, у наш час навука рэлігіі павінна быць сістэматычнай і мець сувязь з жыццём, сакрамэнтамі і касцёльнай супольнасцю. Яна патрэбна, каб весці да сталасці ў веры і хрысціянскага сведчання ў свеце.

Справе катэхізацыі Касцёл надае вялікую ўвагу, прыкладае шмат намаганняў. Пра гэта нам кажуць Дакументы Касцёла, а тасама шматлікія пастырскія лісты нашага біскупа. Дастаткова ўзгадаць аб апошнім Пастырскім слове біскупа на новы катэхетычны год і яго закліку. Найперш малітоўны зварот да “Бога ў Тройцы Адзінага – Айца, Сына і Святога Духа, – каб Ён памножыў … ласку веры і ўдзяліў … сваё благаслаўленне”. Затым да ўсіх вучняў, дзяцей і моладзі, каб Бог “шырока адкрые іх розум і сэрцы на дабро і праўду, якія ідуць ад Яго самога”. Да першых катэхетаў – бацькоў, каб “паклапаціліся пра тое, каб іх дзеці мелі доступ да пазнавання праўдаў веры падчас заняткаў рэлігіі і катэхезы”. Біскуп, звяртаючыся да катэхетаў, просіць адвагі, каб сведчанне веры і хрысціянскай любові было прыкладам для блукаючых і слабых у веры, і не губляць ахвоты здзяйсняць дабро. А нас, святароў, просіць “паклапаціцца аб тым, каб па нашай віне ні адно дзіця не было пазбаўлена пастырскага клопату і мела магчымасць прыходзіць да Пана”.

Асабіста разважаючы над Пастырскім словам біскупа на новы катэхетычны год, бачу выразную катэхетычную праграму на гэты 2013/2014 год, накрэсленую пастырам дыяцэзіі, реалізацыю якой мы павінны праверыць напрыканцы катэхетычнага і навучальнага года ў нашым пастырскім асяроддзі.

5. Сённяшняя моладзь і дзеці гатовы адкрыцца на дабро, на рэлігійныя каштоўнасці. Наша заданне — дапамагчы ім глыбей зразумець веру, пазнаць яе і навучыць іх жыць ёю кожны дзень.

Маладыя шукаюць праўды ў рэлігіі. Іх вера патрабуе сведчання пра Бога, які ў Езусе Хрысце паказаў сваю любоў да чалавека. Езус Хрыстус даў нам прыклад таго, як гэта рабіць. Ён любіў дзяцей і нікому не дазваляў пагарджаць імі. Кожны чалавек жадае любові. Святы Ян Боско, якога благаслаўлёны Ян Павел ІІ абвясціў Айцом і Настаўнікам моладзі для ўсяго Касцёла, часта паўтараў выхавацелям: “Не кажыце маладым, што вы іх любіце, а рабіце ўсё магчымае, каб яны без словаў адчувалі, што іх сапраўды любяць”. Няма сапраўднай любові без радасці. Евангелле — гэта радасная вестка пра збаўленне, падараванае Богам. Выклікае спраўдны жаль такі “катэхет”, які імкнецца перадаць гэтую радасную вестку, пачынаючы са слова “нельга”: “Нельга ўжываць алкаголь, лаяцца матам, нельга курыць і гэтак далей”. “А што тады можна?” — пытаюцца маладыя людзі. І менавіта мы, настаўнікі рэлігіі, павінны даць ім адказ — адказ не свой, а Божы — на пытанні, што іх хвалююць.

У Евангеллі паводле Лукі чытаем: “Дух Пана на мне” (Лк 4, 18). Гэтыя словы прагучалі ў Назарэце — горадзе, дзе Езус вырас. У святы дзень, у суботу, Ён прыходзіць у сінагогу і там перад усімі сабранымі вернікамі чытае радкі з кнігі прарока Ісаі, што сталі тэмаю нашага разважання на сёняшняй сустрэчы. Евангеліст падкрэслівае, што, калі Езус чытаў словы прарока, “вочы ўсіх у сінагозе былі скіраваныя на Яго. І Ён пачаў гаварыць ім: Сёння споўніліся гэтыя словы, якія вы чулі” (Лк 4, 20–22). Усе адчувалі, што Хрыстус абвяшчаў штосьці вельмі важнае, таму што гэтыя словы са Святога Пісання прадказвалі прыйсце і місію Месіі, якога так чакаў ізраільскі народ. Нездарма Езус выбраў для чытання менавіта яго, бо з гэтага ўрыўку прысутныя маглі зразумець, што чаканы Месія — перад імі.

Місія Езуса не мае нічога агульнага са звычайнай філантропіяй, ані з чалавечай мудрасцю ці ўдалай палітычнай праграмай. Яна з’яўляецца плёнам дзеяння Святога Духа: “Дух Пана на Мне” (Лк 4, 18). Гэтым самым Духам, які ў дзень Пяцідзясятніцы сышоў на апосталаў і спачывае на ўсіх хрысціянах, павінны быць напоўнены мы, катэхеты, каб кіравацца ў сваім служэнні выключна Яго натхненнем.

6. Абвяшчаючы людзям Евангелле, Езус Хрыстус адначасова выхоўваў іх. У сённяшні час і падчас катэхізацыі мы павінны не только імкнуцца навучаць, але і выхоўваць. Сёння існуе паўсюднае сцвярджэнне, што заданнем школы з’яўляецца не выхоўваць вучняў, а перадаваць ім толькі веды. Так не павінна быць у нашай катэтетычнай дзейнасці. Мы, акрамя перадачы ведаў, праз катэхізацыю і рэлігійную практыку павінны прывіваць маладому пакаленню хрысціянскія каштоўнасці, ўдасканальваць яго духоўнае і маральнае жыццё, а таксама выхоўваць добрых хрысціян і сумленных грамадзян.

У школе выкладаюцца розныя прадметы, і, безумоўна, усе яны важныя. Навука рэлігіі па сваім значэнні не саступае ніводнаму з іх, а нават, асмелюся сцвярджаць, з’яўляецца больш важнай за ўсе школьныя прадметы, разам узятыя, таму што навучае таму, як быць чалавекам сумленным, як прабачаць, як дапамагаць іншым, як любіць Бога і бліжняга. Школа дае веды, а рэлігійнае навучанне — сапраўдную жыццёвую мудрасць.

Вялікі педагог і настаўнік, святы Ян Боско, рэліквіі якога зусім нядаўна перэгрынавалі і ў нашай дыяцэзіі, які выхаваў такую колькасць маладых людзей у святасці, засноўваў сваю выхаваўчую дзейнасць на рэлігіі, розуме і любові, так званай прэвентыўнай сістэме выхавання. Жадаем паспяховасці ў нашай катэхетычнай дзейнасці, абапіраемся ў першую чаргу на рэлігію.

Рэлігія - гэта Бог і вера ў Яго. Вера ў Бога дае катэхету сілу: ён верыць, што вучні - не толькі яго кліенты, дзеці, студэнты. Ён ведае, што гэта Божыя дзеці, што Бог любіць іх. Вера ў Бога робіць так, што мы не губляем надзею, калі што-небудзь не атрымліваецца, а хочам пачаць усё па-новаму. Бо выхаванне – гэта дарога да збаўлення, да Бога, да адвечных каштоўнасцяў. На гэтай дарозе нельга спыняцца. Так вера ў Бога становіцца верай у выхаванне. Бог быў, ёсць і будзе. На гэтым фундаменце можна будаваць.

Розум – гэта ў першую чаргу пазнанне выхаванца, дзіцяці, вучня. Кім ён з’яўляецца? Якія перажывае праблемы? Якая яго жыццёвая сітуацыя? Якія мае таленты і недахопы? Што мне кажа? Што кажа тады, калі нічога не кажа? Ведаючы гэта, мы маем магчымасць дастукацца да кожнай канкрэтнай асобы і яе канкрэтных патрэбаў!

Розум - гэта таксама і патрабаванні: напрыклад, адказнага падыходу да катэхізацыі, пастаяннага і чыннага ў ёй удзелу, працы над самім сабой.

Розум – гэта таксама задумка, рэфлексія, навука. У сферы выхавання не ідзе размова пра тое, каб даць гатовыя рашэнні. Таму што ў нас іх няма, а моладзь таксама не захоча іх адразу прымаць. Нам неабходна суправаджаць іх у разважаннях, у разуменні і прыняцці рашэнняў і выбару. Лягчэй накрычаць, пакараць, не дапусціць, хоць бы і да той жа самай Першай святой Камуніі, чым паразмаўляць, паспрабаваць пераадолець супраціў і выказаць гатоўнасць дапамагаць.

І, нарэшце - любоў. “Сэрца з’яўляецца ключом выхавання”,  – казаў святы Ян Боско. Недастаткова сказаць, што Бог цябе любіць і я таксама цябе люблю. Гэта яшчэ нічога не значыць. Любоў трэба ўкараніць у жыццё. Неабходна дзіця, вучня суправаджаць з любоўю. “Недастаткова, каб вы маладых любілі, – паўтараў кс. Боско, - трэба, каб яны ведалі, што вы іх любіце. Калі хто-небудзь ведае, што настаўнік яго любіць, адкажа яму сваёй любоўю. Хто ў моладзь будзе ўлюбёны, атрымае ад яе ўсё. Менавіта любоў з’яўляецца гарантыяй добрага выхавання. Асабліва рэлігійнага выхавання”.

Любоў у штодзённым жыцці кс. Боско праяўлялася ў прысутнасці сярод маладых - быць разам з імі, размаўляць, адказваць на іх пытанні, вырашаць праблемы. Не абмяжоўваць іх забаронай, а, хутчэй, указваць на дабро, заахвочваць да яго выбару, суправаджаць падчас няўдач і памылак, падштурхоўваць, каб пачыналі зноў. Выхаваўчая любоў не згаджаецца на пакаранні, але хоча растлумачыць і пераканаць, а калі трэба, здольная вызначыць наступствы і нагадаць аб патрабаваннях.

Дзялюся з вамі багаццем прэвентыўнай сістэмы выхавання заснавальніка маёй супольнасці ксяндза Боско, бо на працягу доўгага часу, а таксама і сёння, яна з’яўляецца эфектыўнай формай выхавання ў шматлікіх краінах свету, а асабліва ў нашых салезіянскіх школах, каледжах, інстытутах і ўніверсітэтах, і можа стаць карыснай для кагосьці з нас, тут прысутных.

8. Напрыканцы майго выступлення, маючы уласны досвед засноўваць у Мінска-Магілёўскай архідыяцэзіі катэхетычны аддзел і быць на працягу пяці гадоў яе дырэктарам, хачу выказаць вялікую ўдзячнасць катэхетам, святарам, сёстрам законным і свецкім людзям. Дзякуючы вам Божае слова можа пачуць большая колькасць людзей. Вашае служэнне вельмі патрэбнае людзям рознага ўзросту: ад найменшых дзетак, якія толькі пачынаюць пазнаваць Пана Бога і веру Касцёла, да тых людзей, якім толькі ў сталым узросце адкрылася праўда Хрыстовага Евангелля. Акрамя таго, вам даводзіцца працаваць з групамі падрыхтоўкі да Першай Камуніі, з падлеткамі, юнакамі і дзяўчатамі, з вучнямі старэйшых класаў, з працоўнай і студэнцкай моладдзю і іншымі групамі вернікаў. І да кожнага знаходзіць свой падыход, адпаведныя словы, каб данесці да чалавека Божае слова. Такім чынам вы з’яўляецеся ў парафіях як быццам працягам рук і вуснаў Хрыста ў справе пашырэння Божага Валадарства сярод вернікаў, даручаных вам праз кананічную місію нашым ардынарыем.

Каб нашае рэлігійнае навучанне было эфектыўным, варта прыкладаць усе намаганні, каб катэхізацыя была сістэматычнай і мела сувязь з жыццём, сакрамэнтамі і касцёльнай супольнасцю.

Вельмі неабходна, каб катэхеты цесна супрацоўнічалі з пробашчамі парафій і іншымі святарамі, абмяркоўваючы з імі неабходнасць разгледжання некаторых тэм, каб падкрэсліць падчас нядзельных гамілій альбо абмеркаваць на парафіяльных і дыяцэзіяльных сустрэчах.

Служэнне рэлігійнаму навучанню, звычайна кажучы, катэхізацыі, патрабуе ад нас мужнасці, вернасці і пакоры. Богу не патрэбныя красамоўныя аратары, ані пустыя балбатуны: Богу патрэбныя сапраўдныя сведкі. Ён выкарыстоўвае для незвычайных рэчаў звычайных людзей, такіх, як кожны з нас, каб аб’яўляць моц Евангелля, якая перамяняе ўсё. Кожны з нас павінен маліцца за сваіх выхаванцаў, каб Бог адкрыў іх сэрцы для прыняцця ласкі веры. Кожны з нас таксама павінен сведчыць пра Езуса з прастатою і даверам, каб з дапамогаю Збаўцы дасягнуць сэрцаў давераных нам вучняў і данесці да іх евангельскую вестку. Катэхет павінен памятаць, што вочы вучняў скіраваны на яго. Моладзі патрэбна не галаслоўнае павучанне, а добры прыклад, які будзе для яе ўзорам паводзінаў у штодзённым жыцці. Маладыя таксама чакаюць адказаў на шматлікія вельмі важныя для іх пытанні, якія хвалююць іх розум і сэрца. Каб мець з імі кантакт, каб дапамагчы ім закласці трывалы жыццёвы фундамент, трэба стаць іх сябрамі. Дабро маладога пакалення павінна стаць асноўным клопатам усёй катэхетычнай і выхаваўчай працы ўсіх нас.

Дзякую за ўвагу.

 

Пры выкарыстанні матэрыялаў сайта спасылка на Catholic.By абавязкова.

Выступленні

01.07 13:08Акт прысвячэння Беззаганнаму Сэрцу Марыі з нагоды 100-годдзя Яе аб’яўленняў у Фаціме
15.05 15:02Даклад арцыбіскупа Тадэвуша Кандрусевіча на сімпозіуме да 100-годдзя фацімскіх аб’яўленняў
05.05 15:04Паведамленне біскупа Пінскага Антонія Дзям’янкі з нагоды ўрачыстасці св. Андрэя Баболі, апекуна Пінскай дыяцэзіі
02.05 12:53Даклад Мітрапаліта Тадэвуша Кандрусевіча на тэму «Узаемадзеянне Касцёла і дзяржавы ў наш час»
13.04 13:51Прамова Апостальскага Нунцыя арцыбіскупа Габара Пінтэра падчас пастырскай сустрэчы ў Вялікі чацвер
30.01 12:53Прамова Апостальскага Нунцыя ў Беларусі арцыбіскупа Габара Пінтэра падчас урачыстасці св. Яна Боско ў Мінску
21.01 19:01Прамова Мітрапаліта Кандрусевіча падчас набажэнства ў межах Тыдня малітваў за адзінства хрысціянаў
23.12 16:38Пастырскае пасланне арцыбіскупа Тадэвуша Кандрусевіча на Божае Нараджэнне 2016
23.12 11:36Адкрыты ліст Мітрапаліта Кандрусевіча міністру аховы здароўя РБ Васілю Жарко
18.12 16:24Прамова Апостальскага Нунцыя арцыбіскупа Габара Пінтэра падчас адвэнтавага чування моладзі ў Мінску