Catholic.by - Рыма-каталіцкі Касцёл у Беларусі

Фота

Аўдыё

Відэа

be ru pl en de

info@catholic.by

Гэта архіў старой версіі сайта. Новая версія знаходзіцца па адрасе catholic.by

Рыма-каталіцкі Касцёл у Беларусі

Пасвячэнне біскупа, прэзбітэраў і дыяканаў, дастасаванае для дыяцэзій на Беларусі

Пасвячэнне біскупа

УВОДЗІНЫ

І. Значэнне пасвячэння

12. Моцаю біскупскага пасвячэння і праз іерархічную еднасць з Галавой і членамі Калегіі, выбраны становіцца членам біскупскай супольнасці.
Стан біскупаў мае пераемнасць ад апостальскай калегіі ў настаўніцтве і пастырскім кіраванні, і ў ім працягвае існаваць супольнасць Апосталаў¹¹. Біскупы «як наступнікі Апосталаў атрымліваюць ад Пана, якому дадзена ўся ўлада на небе і на зямлі, місію навучання ўсіх народаў і абвяшчэння Евангелля кожнаму стварэнню, каб усе людзі праз веру, хрост і спаўненне запаведзяў дасягнулі збаўлення (пар. Мц 28, 18)»¹². Калегія біскупаў, сабраная пад кіраўніцтвам адзінага галавы – Рымскага Пантыфіка, наступніка Пятра, выяўляе адзінства, разнастайнасць і ўсеагульнасць Хрыстовага статку¹³.

13. Асобныя біскупы, якія стаяць на чале мясцовых Касцёлаў, здзяйсняюць сваё пастырскае кіраванне над даручанаю ім часткаю народу Божага¹⁴; яны з’яўляюцца бачным пачаткам і падмуркам адзінства ў гэтых мясцовых Касцёлах, сфармаваных на падабенства ўсеагульнага Касцёла, у якіх існуе і з якіх складаецца каталіцкі Касцёл¹⁵.

14. Сярод галоўных абавязкаў біскупаў асабліва вылучаецца абвяшчэнне Евангелля, бо біскупы з’яўляюцца веснікамі веры, якія прыводзяць да Хрыста новых вучняў, і сапраўднымі настаўнікамі, якія абвяшчаюць даручанаму ім народу праўду, у якую належыць верыць і згодна з якой трэба жыць¹⁶. Праз служэнне слова яны перадаюць вернікам моц Бога дзеля іхняга збаўлення (пар. Рым 1, 16), а праз сакрамэнты асвячаюць верных: кіруюць удзяленнем хросту, з’яўляюцца першаснымі служыцелямі канфірмацыі, распарадчыкамі пасвячэнняў, кіраўнікамі пакаяльнай дысцыпліны. Надзеленыя паўнатою сакрамэнту пасвячэння, яны з’яўляюцца «эканомамі ласкі найвышэйшага святарства», асабліва ў Эўхарыстыі, якую самі ахвяруюць альбо дбаюць, каб яна ахвяроўвалася. Яны кіруюць кожнай правамоцнай цэлебрацыяй Эўхарыстыі, бо ў кожнай супольнасці алтара, дзякуючы святому служэнню біскупа, выяўляецца сімвал любові і адзінства Містычнага цела¹⁷.

ІІ. Абавязкі і паслугі

15. Абавязак усіх верных – маліцца за абранне для іх біскупа і за абранага біскупа. Гэта павінна адбывацца асабліва ў агульнай малітве падчас Імшы і ў малітвах Нешпараў.
Паколькі біскуп устанаўліваецца для ўсяго мясцовага Касцёла, на яго пасвячэнне неабходна запрашаць духавенства ды іншых вернікаў, каб як мага больш іх ўдзельнічала ў цэлебрацыі.

16. Згодна са старажытнай традыцыяй разам з галоўным пасвячаючым біскупам у цэлебрацыі пасвячэння павінны ўдзельнічаць яшчэ прынамсі два біскупы. Таму вельмі пажадана, каб усе прысутныя біскупы бралі ўдзел ва ўзвядзенні новаабранага ў найвышэйшае святарскае служэнне¹⁸, ускладаючы на яго рукі, прамаўляючы вызначаную частку малітвы пасвячэння і вітаючы яго пацалункам.
Такім чынам у пасвячэнні кожнага біскупа выяўляецца калегіяльны характар біскупскага стану.
Згодна са звычаем мітрапаліт пасвячае біскупа суфрагана, а мясцовы біскуп – дапаможнага біскупа.
Галоўны пасвячаючы біскуп прамаўляе малітву пасвячэння, у якой благаслаўляе Бога і заклікае Духа Святога.

17. На цэлебрацыі пасвячэння выбранаму асістуюць два прэзбітэры дыяцэзіі, для якой ён пасвячаецца: адзін з іх ад імя мясцовага Касцёла просіць галоўнага пасвячаючага біскупа ўдзяліць выбранаму пасвячэнне. Разам з біскупам, пасвячаным на гэтай цэлебрацыі, і з іншымі біскупамі гэтыя два прэзбітэры, і, наколькі магчыма, таксама іншыя прэзбітэры, асабліва з гэтай жа дыяцэзіі, канцэлебруюць эўхарыстычную літургію.

18. Два дыяканы трымаюць над галавой выбранага кнігу Евангелля ў той час, калі прамаўляецца малітва пасвячэння.

ІІІ. Цэлебрацыя пасвячэння

19. Выбраны перад пасвячэннем павінен у адпаведны час удзельнічаць у рэкалекцыях.

20. Належыць, каб усе супольнасці дыяцэзіі, для якой пасвячаецца біскуп, былі адпаведным чынам падрыхтаваныя да цэлебрацыі пасвячэння.

21. Біскуп, які ставіцца на чале пэўнай дыяцэзіі, павінен прымаць пасвячэнне ў катэдральным касцёле. Дапаможныя біскупы, якія пасвячаюцца для служэння ў пэўнай дыяцэзіі, таксама павінны пасвячацца ў катэдральным касцёле альбо ў іншым больш значным касцёле дыяцэзіі.

22. Пасвячэнне біскупа павінна адбывацца з удзелам як мага большай колькасці верных у нядзелю ці ў свята, асабліва ў святы Апосталаў, калі толькі пастырскія меркаванні не схіляюць да выбару іншага дня. Але выключаюцца Пасхальны Трыдуум, Папяльцовая серада, увесь Вялікі тыдзень, а таксама Успамін усіх памерлых вернікаў.

23. Пасвячэнне адбываецца падчас урачыстай цэлебрацыі Імшы, якую ўзначальвае біскуп, пасля заканчэння літургіі слова перад эўхарыстычнай літургіяй.
Можа цэлебравацца абрадавая Імша Пры пасвячэнні духоўных асобаў, за выключэннем урачыстасцяў, нядзеляў Адвэнту, Вялікага посту і Велікоднага перыяду, дзён актавы Пасхі і святаў Апосталаў. Калі прыпадаюць гэтыя дні, цэлебруецца Імша з дня з уласнымі чытаннямі. Аднак у іншыя дні, калі не цэлебруецца абрадавая Імша, адно з чытанняў можна ўзяць з тых, якія прапануюцца ў Лекцыянарыі для абрадавай Імшы.
Агульная малітва прапускаецца, бо замест яе прамаўляецца літанія.

24. Пасля Евангелля мясцовы Касцёл вуснамі аднаго са сваіх прэзбітэраў просіць галоўнага пасвячаючага біскупа пасвяціць выбранага. Выбраны перад біскупамі і ўсімі вернікамі выказвае жаданне выконваць свой абавязак згодна з воляю Хрыста і Касцёла ў еднасці з біскупскім станам пад уладаю наступніка святога апостала Пятра. У літаніі ўсе просяць Божай ласкі для выбранага.

25. Праз ускладанне рук біскупаў і малітву пасвячэння выбранаму ўдзяляецца дар Духа Святога для выканання біскупскага абавязку. Наступныя словы з’яўляюцца істотнымі і неабходнымі для сапраўднасці чыну: «А цяпер спашлі на гэтага выбранага тую моц, якая паходзіць ад Цябе, – Духа Найвышэйшага, якога Ты даў Твайму ўмілаванаму Сыну Езусу Хрысту і якога Ён даў святым Апосталам, каб яны ў розных месцах устанавілі Касцёл як Тваю святыню на хвалу і няспыннае праслаўленне імя Твайго».
Галоўны пасвячаючы біскуп прамаўляе малітву пасвячэння ад імя ўсіх прысутных біскупаў; словы, якія адносяцца да сутнасці пасвячэння, прамаўляюць усе біскупы, якія разам з галоўным пасвячаючым біскупам ускладаюць рукі на выбранага. Гэтыя словы належыць прамаўляць так, каб выразна быў чутны голас галоўнага пасвячаючага біскупа, а іншыя біскупы гавораць іх сцішаным голасам.

26. Ускладанне кнігі Евангелля на галаву прымаючага пасвячэнне падчас малітвы пасвячэння, а таксама ўручэнне кнігі пасвячанаму азначае вернае абвяшчэнне слова Божага як галоўнага абавязку біскупа. Намашчэнне галавы азначае асаблівы ўдзел біскупа ў святарстве Хрыста. Уручэнне персценя сімвалізуе вернасць біскупа Касцёлу – абранніцы Бога; ускладанне мітры – імкненне да святасці; уручэнне пастарала – абавязак кіравання даручаным яму Касцёлам.
Пацалунак, які прымае пасвячаны ад галоўнага пасвячаючага біскупа і ад усіх біскупаў, з’яўляецца нібы пячаццю, што зацвярджае яго прыняцце ў Калегію біскупаў.

27. Вельмі пажадана, каб біскуп, калі ён прымае пасвячэнне на тэрыторыі сваёй дыяцэзіі, кіраваў канцэлебрацыяй эўхарыстычнай літургіі. Калі ж пасвячэнне адбываецца ў іншай дыяцэзіі, кіруе канцэлебрацыяй галоўны пасвячаючы біскуп. У гэтым выпадку першае месца сярод канцэлебрантаў займае новапасвячаны біскуп.

IV. Што неабходна падрыхтаваць

28. Акрамя таго, што неабходна для цэлебрацыі Імшы, якую ўзначальвае біскуп, належыць падрыхтаваць:
а) кнігу з абрадамі пасвячэння;
б) тэксты малітвы пасвячэння для пасвячаючых біскупаў;
в) палатняны грэміял;
г) святое хрызма;
д) усё, што патрэбна для абмывання рук;
е) персцень, пастарал, мітру для выбранага і, калі неабходна, палій. Гэтыя адзнакі, за выключэннем палія, не трэба папярэдне асвячаць, паколькі яны ўручаюцца ў самім абрадзе пасвячэння.

29. Апрача катэдры галоўнага пасвячаючага біскупа належыць падрыхтаваць месцы для пасвячаючых біскупаў, для выбранага і для прэзбітэраў наступным чынам:
а) падчас літургіі слова галоўны пасвячаючы біскуп сядзіць на катэдры, іншыя пасвячаючыя біскупы – каля катэдры, з двух бакоў; выбраны – у адпаведным месцы ў прэзбітэрыі сярод прэзбітэраў, якія яму асістуюць;
б) пасвячэнне звычайна адбываецца перад катэдрай; аднак, калі для ўдзелу верных узнікае такая неабходнасць, месцы для галоўнага пасвячаючага біскупа ды іншых пасвячаючых біскупаў рыхтуюцца перад алтаром альбо ў іншым, больш зручным месцы; для выбранага і асістуючых яму прэзбітэраў месцы размяшчаюцца так, каб верныя добра бачылі літургічнае дзеянне.

30. Галоўны пасвячаючы біскуп, а таксама біскупы і канцэлебруючыя прэзбітэры апранаюць літургічнае адзенне, патрэбнае для цэлебрацыі Імшы.
Галоўны пасвячаючы біскуп можа пад арнат апрануць далматыку.
Выбраны апранае ўсе святарскія шаты, а таксама нагрудны крыж і далматыку.
Пасвячаючыя біскупы, якія не канцэлебруюць, апранаюць альбу, нагрудны крыж, стулу і, у залежнасці ад абставінаў, капу і мітру. Прэзбітэры, якія асістуюць выбранаму, калі не канцэлебруюць, апранаюць альбу і капу.
Колер літургічнага адзення павінен адпавядаць Імшы, якая цэлебруецца, альбо быць белым. Можна ўжываць таксама святочнае альбо больш урачыстае адзенне.

Пар. Conc. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, № 22.
Тамсама, № 24.
Пар. тамсама, № 22.
Пар. тамсама, № 23.
Пар. тамсама.
Пар. тамсама, № 25.
Пар. тамсама, № 26.
Пар. тамсама, № 22.

Парадак хросту дзяцей

УВОДЗІНЫ.

І. ЗНАЧЭННЕ ХРОСТУ ДЗЯЦЕЙ

1.     Пад словам «дзеці» ці «немаўляты» разумеюцца тыя, хто не можа вызнаць сваю веру, бо яшчэ не дасягнуў свядомага ўзросту.

2.     Касцёл, які атрымаў місію евангелізацыі і хрышчэння, ужо з першых стагоддзяў хрысціў не толькі дарослых, але таксама і немаўлятаў. Бо словы Пана: «Калі хто не народзіцца з вады і Духа, не можа ўвайсці ў Божае Валадарства»¹, ён заўсёды разумеў такім чынам, што дзяцей нельга пазбаўляць хросту, паколькі іх хрысцяць у веры таго самага Касцёла, якую абвяшчаюць бацькі, хросныя ды іншыя прысутныя. Менавіта яны прадстаўляюць як мясцовы Касцёл, так і ўсю супольнасць святых і вернікаў — Касцёл, нашую Маці, якая ўся нараджае ўсіх і кожнага паасобку².

3.     Для дзейснасці сакрамэнту належыць, каб пасля гэтага дзеці выхоўваліся ў той веры, у якой яны ахрышчаныя. Падставай для гэтага будзе сам прыняты раней сакрамэнт. Бо хрысціянскае выхаванне, на якое маюць права дзеці, скіраванае менавіта на тое, каб паступова падвесці іх да спазнання Божага плана ў Хрысце такім чынам, каб урэшце яны самі маглі пацвердзіць веру, у якой былі ахрышчаныя.

ІІ. ПАСЛУГІ І АБАВЯЗКІ ПРЫ ЎДЗЯЛЕННІ ХРОСТУ

4.     Народ Божы, гэта значыць Касцёл, прадстаўлены мясцовай супольнасцю, мае вялікі ўдзел у хросце як дарослых, так і дзяцей.
Бо немаўля і да хросту, і пасля яго мае права на любоў і дапамогу супольнасці. А ў самім абрадзе апрача таго, што пералічана ў № 7 Агульных Уводзінаў і што павінна быць выканана сабранымі вернікамі, супольнасць выконвае свой абавязак, выказваючы разам з цэлебрантам сваю згоду пасля вызнання веры бацькоў і хросных. Такім чынам яна паказвае, што вера, у якой прымаюць хрост дзеці, — гэта скарб не толькі адной сям’і, але ўсяго Хрыстовага Касцёла.

5.     З парадку самога стварэння вынікае, што паслуга і абавязак бацькоў пры хросце важнейшыя за абавязак хросных.
1) Вельмі важна, каб перад хростам бацькі падрыхтаваліся да свядомага ўдзелу ў ім альбо кіруючыся ўласнай вераю, альбо з дапамогаю сяброў ці іншых членаў супольнасці, карыстаючыся адпаведнымі сродкамі, такімі, як кнігі, лісты і катэхізісы, прызначаныя для сем’яў. Пробашч павінен імкнуцца наведаць іх сам ці прасіць пра гэта іншых, а нават сабраць разам некалькі сем’яў ды падрыхтаваць іх пастырскімі навучаннямі і супольнай малітваю да абраду, які мае адбыцца.
2) Вельмі важна, каб бацькі прымаючага хрост дзіцяці бралі ўдзел
у абрадзе, у якім іхняе дзіця адродзіцца з вады і Духа Святога.
3) Бацькі дзіцяці сапраўды маюць ва ўдзяленні хросту сваю асаблівую ролю. Бо яны не толькі слухаюць настаўленні цэлебранта і прамаўляюць малітву разам з усёй супольнасцю вернікаў, але выконваюць таксама літургічную паслугу, калі: а) публічна просяць ахрысціць дзіця; б) пасля цэлебранта робяць знак крыжа на чале дзіцяці; в) прамаўляюць адрачэнне ад сатаны і вызнанне веры; г) нясуць дзіця да хрысцільні (перадусім гэта належыць рабіць маці); д) трымаюць запаленую свечку; е) атрымліваюць спецыяльнае благаслаўленне, прызначанае для маці і бацькі.

4) У тым выпадку, калі хтосьці з іх не можа скласці вызнання веры, напр., таму, што не католік, ён можа маўчаць; патрабуецца толькі, каб, просячы хросту дзіцяці, ён меў намер ці, прынамсі, дазваляў выхоўваць дзіця
ў веры, у якой быў удзелены хрост.

5) Пасля ўдзялення хросту бацькі, удзячныя Богу і верныя прынятаму абавязку, павінны прывесці дзіця да спазнання Бога, усыноўленым дзіцём якога яно стала, а таксама падрыхтаваць яго да прыняцця канфірмацыі і да ўдзелу ў Найсвяцейшай Эўхарыстыі. Пробашч адпаведнымі сродкамі павінен дапамагаць ім у выкананні гэтага абавязку.

6.     Для кожнага дзіцяці можна абраць хроснага і хросную, і яны абодва ўказваюцца ў парадку самога абраду словам «хросныя».

7.    Апрача таго, што сказана пра звычайнага цэлебранта ў Агульных Уводзінах, неабходна адзначыць наступнае:
1) Пастыры абавязаныя рыхтаваць сем’і да хросту дзяцей і дапамагаць ім у выкананні абавязку выхавання, які вынікае з гэтага сакрамэнту. Біскупам належыць каардынаваць гэтыя пастырскія захады ў сваёй дыяцэзіі з дапамогаю дыяканаў і свецкіх асобаў.
2) Апрача таго, пастыры павінны клапаціцца, каб кожнае ўдзяленне хросту адбывалася з належнай годнасцю і, наколькі гэта магчыма, было дастасаванае да абставінаў і жаданняў сем’яў. Той, хто хрысціць, абавязаны выконваць абрад дакладна і пабожна, а таксама старацца быць ветлівым
і зычлівым да ўсіх.

ІІІ. ЧАС І МЕСЦА ХРОСТУ ДЗЯЦЕЙ

8.     У тым, што датычыць часу ўдзялення хросту, перш за ўсё належыць дбаць пра збаўленне дзіцяці, каб яно не было пазбаўлена ласкі гэтага сакрамэнту; затым належыць браць пад увагу здароўе маці, каб яна сама, наколькі гэта магчыма, магла пры гэтым прысутнічаць. Нарэшце, калі толькі гэта не будзе перашкаджаць большаму дабру для дзіцяці, трэба браць пад увагу пастырскія патрэбы, г. зн. каб было дастаткова часу на падрыхтоўку бацькоў і на належную арганізацыю самога хросту дзеля лепшага выяўлення значэння самога абраду.
Такім чынам:
1) Калі дзіцяці пагражае небяспека смерці, яго неадкладна трэба хрысціць, і гэта дазваляецца рабіць нават без згоды бацькоў і ў тым выпадку, калі бацькі немаўляці не католікі. Тады хрост удзяляецца такім чынам, як пададзена ніжэй (№ 21).
2) У іншых выпадках бацькі, ці, прынамсі адзін з іх, альбо той, хто правамоцна іх замяшчае, павінны даць згоду на хрост. Як мага раней і, калі ёсць магчымасць, яшчэ да нараджэння дзіцяці, яны паведамляюць пробашчу пра будучы хрост, каб можна было належным чынам падрыхтавацца да ўдзялення сакрамэнту.
3) Удзяленне хросту павінна адбывацца ў першыя тыдні пасля нараджэння дзіцяці. Калі ўвогуле няма надзеі на тое, што яно будзе выхаванае ў каталіцкай веры, хрост належыць адкласці згодна з наказамі партыкулярнага права (пар. № 25), паведаміўшы бацькам пра прычыну.
4) Пробашч, беручы пад увагу распараджэнні Канферэнцыі Біскупаў, прызначае час хросту дзяцей, калі толькі няма вышэйузгаданых абставінаў.

9.     Каб паказаць пасхальную сутнасць хросту, рэкамендуецца ўдзяляць сакрамэнт у Пасхальную вігілію ці ў нядзелю, калі Касцёл успамінае ўваскрасенне Пана. У нядзелю хрост можна ўдзяляць таксама падчас Імшы, каб уся супольнасць магла браць удзел у абрадзе і каб выразней выяўлялася сувязь хросту і Найсвяцейшай Эўхарыстыі. Аднак гэта не павінна адбывацца занадта часта. Нормы ўдзялення хросту ў Пасхальную вігілію альбо на нядзельнай Імшы падаюцца ніжэй.

10.     Каб лепш выяўляць тое, што хрост — гэта сакрамэнт веры Касцёла, а таксама далучэння да народа Божага, звычайна яго належыць удзяляць у парафіяльным касцёле, у якім павінна быць хрысцільня.

11.     Прыняўшы да ведама меркаванне мясцовага пробашча, мясцовы ардынарый можа дазволіць ці распарадзіцца, каб хрысцільня была таксама і ў іншым касцёле ці капліцы ў межах той жа парафіі. Звычайна пробашч мае права ўдзяляць хрост і ў гэтых месцах.
Калі той, хто прымае хрост, з-за адлегласці ды іншых абставінаў не можа прыбыць ці быць прынесены без сур’ёзных перашкодаў, хрост можа і павінен быць удзелены ў бліжэйшым касцёле ці капліцы, альбо нават у іншым адпаведным месцы, з захаваннем таго, што вызначана адносна часу і структуры абраду (пар. №№ 8-9; 15-22).

12.     Апрача выпадку неабходнасці хрост не трэба ўдзяляць у прыватных дамах, калі толькі гэтага не дазволіць мясцовы ардынарый з важнай прычыны.

13.     Калі толькі інакш не пастановіць біскуп (пар. № 11), нельга ўдзяляць хрост у шпіталях, хіба толькі ў выпадку неабходнасці ці калі да гэтага схіляе іншая пастырская патрэба. Але пра гэта заўсёды належыць паведаміць пробашчу і адпаведна падрыхтаваць бацькоў.

14.     Калі адбываецца літургія слова, пажадана адносіць дзяцей у асобнае памяшканне. Аднак неабходна клапаціцца, каб маці ці хросныя маці ўдзельнічалі ў літургіі слова; для гэтага належыць даручыць дзяцей іншым жанчынам.

ІV. СТРУКТУРА АБРАДУ ХРОСТУ ДЗЯЦЕЙ

А. Парадак хросту, які ўдзяляецца звычайным цэлебрантам

15.    Незалежна ад таго, ці трэба хрысціць адно, некалькі альбо нават шмат дзяцей і калі не пагражае небяспека смерці, цэлебранту належыць выканаць поўны абрад, так, як падаецца тут.

16.     Абрад пачынаецца з прыняцця дзяцей, у чым выяўляецца жаданне бацькоў і хросных, якія хочуць, каб дзіця было ахрышчана, і намер Касцёла, які жадае ўдзяліць сакрамэнт хросту. Выяўляецца гэта праз знак крыжа, які цэлебрант і бацькі робяць на чале дзіцяці.

17.     Літургія Божага слова скіраваная на тое, каб перад удзяленнем сакрамэнту абудзіць веру бацькоў, хросных і ўсіх прысутных, а супольнаю малітваю выпрасіць плён сакрамэнту. Літургія слова складаецца з чытання аднаго ці некалькіх урыўкаў са Святога Пісання; гаміліі, пасля якой можа пэўны час захоўвацца маўчанне; малітвы вернікаў, якая павінна заканчвацца малітваю ў форме экзарцызму. Яна рыхтуе да намашчэння алеем катэхуменаў ці да ўскладання рук.

18.     Само ўдзяленне сакрамэнту
1) непасрэдна падрыхтоўваецца:
а) урачыстаю малітваю цэлебранта, які, заклікаючы Бога і ўспамінаючы Яго план збаўлення, альбо асвячае хрысцільную ваду, альбо ўспамінае ўжо здзейсненае асвячэнне;
б) адрачэннем бацькоў і хросных ад сатаны і вызнаннем веры, якое пацвярджаюць цэлебрант і супольнасць, а таксама апошнім пытаннем, скіраваным да бацькоў і хросных;
2) здзяйсняецца праз абмыванне вадою, якое можа адбывацца праз акунанне ці праз паліванне, згодна з мясцовымі звычаямі, а таксама закліканнем Найсвяцейшай Тройцы;
3) дапаўняецца яно намашчэннем хрызмам, што азначае прыняцце ахрышчаным каралеўскага святарства і далучэнне яго да супольнасці Божага народа; а заканчваецца абрадамі ўскладання белага адзення, уручэння запаленай свечкі і абрадам «Эффата» (апошні можа быць прапушчаны).

19.     Пасля закліку святара, як прадвесце далейшага ўдзелу ў Эўхарыстыі, перад алтаром прамаўляецца малітва Панская. У ёй Божыя дзеці моляцца
да Айца, які ёсць ў небе. Затым, каб усе напоўніліся Божаю ласкаю, бацькі
і ўсе прысутныя атрымліваюць благаслаўленне.

Б. Скарочаны парадак хросту

20.     У скарочаны парадак хросту, прызначаны для катэхетаў³, уваходзяць абрад прыняцця дзяцей, літургія Божага слова альбо настаўленне цэлебранта і малітва вернікаў. Перад хрысцільняю цэлебрант прамаўляе малітву, каб заклікаць Бога і нагадаць гісторыю збаўлення ў яе сувязі з хростам. Пасля хросту прапускаецца намашчэнне хрызмам, а прамаўляецца адпаведная формула і ўвесь абрад завяршаецца як звычайна. Такім чынам, прапускаюцца экзарцызм і намашчэнне алеем катэхуменаў, намашчэнне хрызмам і абрад «Эффата».

21.    Скарочаны парадак хросту дзіцяці, якому пагражае небяспека смерці, пры адсутнасці звычайнага цэлебранта падаецца ў двух варыянтах:
1) Пры кананні ці пагрозе смерці, калі вымушае час, цэлебрант⁴, прапускаючы іншае, палівае вадой, якая можа быць не асвячанай, але натуральнай, на галаву дзіцяці, прамаўляючы звычайную формулу⁵.
2) Аднак, калі паводле пераканаўчага меркавання, часу яшчэ дастаткова, а сярод сабраных вернікаў ёсць хтосьці, хто здольны правесці кароткую малітву, належыць здзейсніць наступны абрад: цэлебрант прамаўляе настаўленне, а таксама адбываецца кароткая агульная малітва, вызнанне веры бацькоў ці аднаго хроснага і паліванне вадой са звычайнымі словамі. Калі ж прысутныя недастаткова дасведчаныя, цэлебрант, прамовіўшы гучным голасам вызнанне веры, хрысціць паводле абраду, які ўжываецца пры пагрозе смерці.

22.    Пры пагрозе смерці таксама святар і дыякан могуць пры неабходнасці ўжыць скарочаны парадак. Пробашч альбо іншы святар, які валодае такім правам, калі мае пры сабе святое хрызма і яшчэ застаецца час, павінен не прамінуць удзяліць пасля хросту сакрамэнт канфірмацыі, прапускаючы
ў гэтым выпадку намашчэнне хрызмам пасля хросту.

V. ДАСТАСАВАННІ, ЯКІЯ МОГУЦЬ УВОДЗІЦЬ
КАНФЕРЭНЦЫІ БІСКУПАЎ І БІСКУПЫ

23.     Апрача дастасаванняў, прадугледжаных у Агульных уводзінах (№№ 30-33), у абрадзе хросту дзяцей дапускаюцца іншыя ўзгадненні, якія вызначаюць Канферэнцыі Біскупаў.

24.     Як падаецца ў самім Рымскім Рытуале, па рашэнні гэтых канферэнцый можа быць устаноўлена наступнае:
1) Згодна з мясцовымі звычаямі, запытанне пра імя дзіцяці, якое прымае хрост, можна задаваць у розных формах, у залежнасці ад таго, ці імя ўжо дадзенае, ці будзе давацца падчас хросту.
2) Намашчэнне алеем катэхуменаў можна прапусціць.
3) Формула адрачэння ад зла можа быць скарочанаю ці пашыранаю (№№ 57, 94, 121).
4) Калі тых, хто прымае хрост, вельмі шмат, намашчэнне хрызмам можна прапусціць (№ 125).
5) Можна захаваць абрад «Эффата».

25.     Паколькі ў многіх краінах бацькі часам бываюць не падрыхтаваныя да абраду хросту альбо просяць ахрысціць сваіх дзяцей, але пасля не выхоўваюць іх па-хрысціянску, так што тыя нават губляюць веру, то не дастаткова павучаць бацькоў і запытваць іх пра веру толькі падчас самога абраду. Таму Канферэнцыі Біскупаў у дапамогу пробашчам могуць выдаваць пастырскія інструкцыі, у якіх вызначаўся б даўжэйшы тэрмін падрыхтоўкі перад удзяленнем сакрамэнту.

26.     Апрача таго, біскупам для сваіх дыяцэзій належыць прыняць рашэнне, ці могуць катэхеты адвольна звяртацца з прамоваю пасля біблійных чытанняў, ці павінны чытаць падрыхтаваны тэкст.

VІ. ДАСТАСАВАННІ, ЯКІЯ МОГУЦЬ УВОДЗІЦЬ
ЦЭЛЕБРАНТЫ ХРОСТУ

27.     Важна, каб на сходах бацькоў, якія рыхтуюцца да хросту дзяцей, навучанне абапіралася на малітвы і абрады. Можна выкарыстоўваць для гэтага розныя элементы, якія прадугледжаныя ў парадку хросту для літургіі Божага слова.

28.     Калі хрост удзяляецца дзецям у Пасхальную вігілію, абрад павінен адбывацца наступным чынам:
1) Перад цэлебрацыяй Пасхальнай вігіліі ў адпаведным месцы і ў вызначаны час адбываецца абрад прыняцця дзяцей, які заканчваецца малітвай-экзарцызмам і намашчэннем алеем катэхуменаў. Літургію слова можна прапусціць.
2) Сам сакрамэнт адбываецца (№№ 56-58, 60-63) пасля асвячэння вады, як падаецца ў літургічных прадпісаннях для Пасхальнай вігіліі.
3) Прапускаецца пацвярджэнне вызнання веры бацькоў цэлебрантам
і супольнасцю (№ 59), уручэнне запаленай свечкі (№ 65) і абрад «Эффата».
4) Прапускаецца заканчэнне абраду (№№ 67-71).

29.     Калі хрост удзяляецца падчас нядзельнай Імшы, цэлебруецца Імша гэтага дня. У нядзелі перыяду Нараджэння Пана і Звычайнага перыяду можна выкарыстаць фармуляр Імшы пры ўдзяленні хросту дзецям. Абрады адбываюцца наступным чынам:
1) Абрад прыняцця дзяцей (№№ 33-43) адбываецца на пачатку Імшы, у якой з гэтай прычыны прапускаюцца вітанне сабранага народа і чын пакаяння.
2) У літургіі слова:
а) Чытанні бяруцца з нядзельнай Імшы. У перыяд Нараджэння Пана і ў звычайны перыяд яны могуць быць узятыя таксама з Лекцыянарыя для абрадавых Імшаў альбо з тэкстаў, якія падаюцца ў гэтай кнізе (№ 44; Дадатак, №№ 1-30).
Калі забаронены абрадавыя Імшы, адно чытанне можна ўзяць з тэкстаў, прадугледжаных для хросту дзяцей, але беручы пад увагу іх пастырскае значэнне і характар літургічнага дня.
б) У гаміліі неабходна абапірацца на святыя тэксты і пры гэтым браць пад увагу ўдзяленне хросту.
в) Сімвал веры не прамаўляецца, паколькі яго замяняе вызнанне веры, якое чыніць уся супольнасць перад хростам.
г) Агульная малітва бярэцца з тых, якія змешчаныя ў Парадку хросту (№№ 47-48), на заканчэнне якой, перад просьбай заступніцтва святых, дадаецца просьба за паўсюдны Касцёл і за патрэбы ўсяго свету.
3) Затым ідзе малітва-экзарцызм і намашчэнне, а таксама іншыя абрады, апісаныя ў Парадку хросту (№№ 49-66).
4) Пасля ўдзялення хросту Імша працягваецца, як звычайна, г. зн. пачынаючы з ахвяравання.
5) Для благаслаўлення на заканчэнне Імшы святар можа ўжыць адну
з формулаў, якія прапануюцца для абраду хросту (№ 70).

30.     Калі хрост удзяляецца падчас Імшы ў будні, парадак яго ўвогуле такі ж, як і ў нядзелю, а для літургіі слова можна ўзяць чытанні з тых, якія прапануюцца для абраду хросту (№№ 44, 186-215).

31.     Згодна з нормаю, пададзенай у № 34 Агульных Уводзінаў, цэлебрант мае права ўводзіць у абрад некаторыя дастасаванні, якіх вымагаюць самі абставіны, напрыклад:
1) калі маці дзіцяці памерла пры родах, гэта неабходна ўзяць пад увагу ва ўступным слове (№№ 36, 75), у агульнай малітве (№№ 47, 84) і ў заключным благаслаўленні (№№ 70, 105);
2) у дыялогу з бацькамі (№№ 37-38, 76-77) неабходна зважаць на іх адказ. Калі яны не сказалі: Хросту, а: Веры, ці: Ласкі Хрыста, ці: Уваходу
ў Касцёл, альбо: Вечнага жыцця, то цэлебрант не павінен пачынаць наступнага выказвання са словаў: Просячы хросту для дзяцей, але адпаведна: Просячы веры ці: Просячы ласкі Хрыста, ды інш;
3) Парадак прынясення ў касцёл ужо ахрышчанага дзіцяці (№№ 205-225), быў укладзены толькі на выпадак, калі дзіця было ахрышчанае пры небяспецы смерці. Але яго можна таксама дастасаваць і да іншых выпадкаў, напр., калі дзеці былі ахрышчаныя ў час рэлігійнага пераследу альбо часовай нязгоды паміж бацькамі.
q

Ян 3, 5.
S. Augustinus, Epist. 98, 5: PL 33, 362.
Пар. Conc. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 68.
Пар. Агульныя ўводзіны, n. 16.
Пар. там жа, n. 23.

Парадак хросту дзяцей, дастасаваны для дыяцэзій на Беларусі

Хрысціянскае ўтаямнічанне. Агульныя ўводзіны.
Парадак хросту дзяцей

Парадак хросту дзяцей, дастасаваны для дыяцэзій Беларусі

Хрысціянскае ўтаямнічанне. Агульныя ўводзіны.

1.   Людзі, вызваленыя ад улады цемры праз сакрамэнты хрысціянскага ўтаямнічання, разам з Хрыстом памерлыя, разам з Ім пахаваныя і ўваскрэшаныя, прымаюць Духа ўсынаўлення і разам з усім народам Божым здзяйсняюць успамін смерці і змёртвыхпаўстання Пана¹.

2.   Праз хрост ужыўленыя ў Хрыста, яны становяцца народам Божым і, атрымаўшы адпушчэнне ўсіх грахоў, вырваныя з улады цемры, пераходзяць у стан усыноўленых дзяцей². Стаўшы новым стварэннем праз адраджэнне з вады і Духа Святога, яны называюцца і з’яўляюцца сынамі Божымі³. Пазначаныя дарам таго ж Духа ў канфірмацыі, яны яшчэ больш дасканала становяцца падобнымі да Пана і напаўняюцца Духам Святым, каб, несучы сведчанне пра Яго свету, як найхутчэй давесці да паўнаты Цела Хрыста⁴. Затым, беручы ўдзел у эўхарыстычным сходзе, яны спажываюць Цела Сына Чалавечага і п’юць Яго Кроў, каб атрымаць жыццё вечнае⁵ і выявіць адзінства народа Божага; а ахвяруючы сябе разам з Хрыстом, бяруць удзел ва ўсеагульнай ахвяры, якою з’яўляецца сама супольнасць адкупленых⁶, складзеная ў ахвяру Богу Найвышэйшым Святаром. Яны просяць таксама, каб праз больш поўнае дзеянне Духа Святога ўвесь чалавечы род прыйшоў да адзінства сям’і Божай⁷. Такім чынам тры сакрамэнты хрысціянскага ўтаямнічання спалучаюцца паміж сабою так, каб давесці да поўнай сталасці Хрыстовых вернікаў, якія спаўняюць у свеце і ў Касцёле пасланніцтва, даручанае ўсяму хрысціянскаму народу⁸.

І. ГОДНАСЦЬ ХРОСТУ

3.   Хрост, дзверы да жыцця і Валадарства Божага, з’яўляецца першым сакрамэнтам новага права, які Хрыстус даў усім, каб мелі жыццё вечнае⁹,
а затым разам з Евангеллем даверыў свайму Касцёлу, калі наказаў апосталам: «Ідзіце і навучайце ўсе народы, хрысцячы іх у імя Айца і Сына, і Духа Святога»¹⁰. Таму хрост перш за ўсё з’яўляецца сакрамэнтам той веры, у якой людзі, асветленыя ласкаю Духа Святога, даюць адказ на Евангелле Хрыста. Таму Касцёл лічыць сваім даўнім і асноўным абавязкам заахвочваць усіх:
і катэхуменаў, і бацькоў тых дзяцей, якія атрымліваюць хрост, і хросных да той сапраўднай і дзейснай веры, у якой, трымаючыся Хрыста, яны заключаюць альбо пацвярджаюць дамову Новага Запавету. Менавіта на гэта скіраванае як пастырскае навучанне катэхуменаў і падрыхтоўка бацькоў, так і літургія слова Божага, а таксама вызнанне веры падчас хросту.

4.   Апрача таго хрост — гэта сакрамэнт, праз які людзі далучаюцца да супольнасці Касцёла і разам будуюцца на жыллё Божае ў Духу Святым¹¹, становяцца каралеўскім святарствам і людам святым¹². Хрост — гэта таксама сакрамэнтальная повязь адзінства, якая яднае ўсіх, хто ім пазначаны¹³. Дзеля таго нязменнага ўздзеяння, якое выяўляе сам абрад сакрамэнту ў лацінскай літургіі, калі ў прысутнасці народа Божага ахрышчаных намашчаюць хрызмам, хрост павінен быць у найвышэйшай пашане ва ўсіх хрысціянаў,
і яго нікому нельга паўтараць, калі ён як сапраўдны быў удзелены нават адлучанымі братамі.

5.    Водная купель у слове жыцця¹⁴ — бо менавіта гэта і ёсць хрост — абмывае людзей ад усялякай заганы граху як першароднага, так і асабістага
і чыніць іх удзельнікамі Божай натуры¹⁵ і ўсыноўленымі дзецьмі¹⁶, бо хрост, як абвяшчаецца ў малітвах благаслаўлення вады, з’яўляецца купеллю адраджэння¹⁷ сыноў Божых, даючы ім нараджэнне звыш. Закліканне Найсвяцейшай Тройцы над тымі, хто прымае хрост, чыніць тое, што пазначаныя Яе імем прысвячаюцца Ёй і ўваходзяць у лучнасць з Айцом і Сынам, і Духам Святым. Да гэтага галоўнага абраду падрыхтоўваюць і вядуць біблійныя чытанні, малітва супольнасці і патройнае вызнанне веры.

6.    Хрост у значнай ступені пераўзыходзіць ачышчэнні, прадпісаныя Старым Запаветам, бо дае гэтыя вынікі моцаю таямніцы мукі і змёртвыхпаўстання Пана. А тыя, хто прымае хрост, з’яднаныя з Хрыстом падабенствам Яго смерці і пахаваныя разам з Ім у смерць¹⁸, таксама ў Ім вяртаюцца да жыцця і разам з Ім уваскрасаюць¹⁹. Бо ў хросце ўшаноўваецца і здзяйсняецца нішто іншае, як пасхальная таямніца, паколькі ў ім людзі пераходзяць ад смерці граху да жыцця. Таму ў абрадзе хросту, асабліва калі ён адбываецца ў Пасхальную вігілію ці ў нядзелю, павінна ззяць радасць змёртвыхпаўстання.

ІІ. АБАВЯЗКІ І ПАСЛУГІ
ПРЫ ЎДЗЯЛЕННІ ХРОСТУ

7.   Падрыхтоўка да хросту і хрысціянскае навучанне найбольш датычыць народа Божага, г. зн. Касцёла, які перадае і ўмацоўвае веру, прынятую ад апосталаў. Праз служэнне Касцёла Святы Дух кліча дарослых да Евангелля, а дзеці прымаюць хрост і выхоўваюцца ў веры таго ж Касцёла. Таму вельмі важна, каб ужо ў падрыхтоўцы да хросту са святарамі і дыяканамі супрацоўнічалі катэхеты ды іншыя свецкія людзі. Апрача таго, вельмі пажадана, каб пры ўдзяленні хросту народ Божы быў прадстаўлены не толькі хроснымі, бацькамі і блізкімі, але таксама, наколькі гэта магчыма, сябрамі
і членамі сям’і, суседзямі ды іншымі прадстаўнікамі мясцовага Касцёла. Усім належыць браць чынны ўдзел, каб выявіць супольную веру і супольную радасць, з якою новаахрышчаныя прымаюцца ў Касцёл.

8.   Згодна з найстаражытнейшым звычаем Касцёла, дарослы не можа быць дапушчаны да хросту без хроснага, абранага з хрысціянскай супольнасці, які павінен дапамагаць яму прынамсі ў апошняй падрыхтоўцы да прыняцця сакрамэнту, а пасля хросту клапаціцца, каб ён трываў у веры і ў хрысціянскім жыцці.
На хросце дзіцяці таксама павінен прысутнічаць хросны, які тады прадстаўляе і сям’ю прымаючага хрост, пашыраную духоўна, і Касцёл, нашую Маці, а пры неабходнасці павінен дапамагаць бацькам у тым, каб дзіця прыйшло да вызнавання веры і выяўляла яе сваім жыццём.

9.    Хросны бярэ ўдзел прынамсі ў апошніх абрадах катэхуменату і ў самім удзяленні хросту, каб пацвердзіць веру прымаючага хрост дарослага альбо каб разам з бацькамі вызнаць веру Касцёла, у якой прымае хрост дзіця.

10.    Апрача таго, з душпастырскіх меркаванняў хросны, выбраны катэхуменам ці сям’ёю, павінен мець такія якасці, якія дазволілі б яму выконваць узгаданыя ў № 9 літургічныя чыннасці. Ім можа быць той, хто:
1) быў вызначаны самім прымаючым хрост ці яго бацькамі, альбо тым, хто іх замяняе, альбо, калі іх няма, пробашчам ці іншым служыцелем, а таксама мае адпаведныя якасці і жаданне выконваць гэты абавязак;
2) дастаткова сталы для спаўнення гэтага абавязку; гэта значыць, што ён мае поўных шаснаццаць гадоў, калі толькі дыяцэзіяльным біскупам не будзе ўстаноўлены іншы ўзрост, альбо пробашчам ці іншым служыцелем з важнай прычыны не будзе зроблена выключэнне;
3) прыняў тры сакрамэнты хрысціянскага ўтаямнічання: хрост, канфірмацыю і Эўхарыстыю і вядзе жыццё, згоднае з вераю і абавязкам, які ён прымае на сябе;
4) не з’яўляецца бацькам ці маці прымаючага хрост;
5) з’яўляецца адным хросным ці адною хроснаю, хоць таксама можа быць і хросная маці, і хросны бацька;
6) належыць да каталіцкага Касцёла і права не забараняе яму спаўняць гэты абавязак. Той, хто ахрышчаны і прыналежыць да эклезіяльнай, але не каталіцкай супольнасці, можа быць дапушчаны толькі ў якасці сведкі хросту^19' і толькі, калі хросным (хроснаю) будзе каталік (каталічка). Што датычыць адлучаных братоў з усходніх Цэркваў, належыць браць пад увагу асаблівыя прадпісанні для ўсходніх Цэркваў.

11.   Звычайна хрост удзяляюць біскупы, святары і дыяканы.
1) Удзяляючы гэты сакрамэнт, яны павінны памятаць, што чыняць гэта
ў Касцёле ў імя Хрыста і моцаю Духа Святога. Таму яны павінны быць руплівымі ў абвяшчэнні слова Божага і ў здзяйсненні сакрамэнту.
2) Яны павінны пазбягаць усялякіх дзеянняў, якія слушна могуць быць успрынятыя вернікамі як праяўленне асаблівых адносінаў да пэўных асобаў²⁰.
3) За выключэннем выпадкаў неабходнасці, яны не могуць без належнага дазволу ўдзяляць хрост на чужой тэрыторыі нават тым, на каго распаўсюджваецца іх пастырская ўлада.

12.   Біскупы, галоўныя эканомы (dispensatores) Божых сакрамэнтаў
і кіраўнікі ўсяго літургічнага жыцця ў давераным ім Касцёле²¹, кіруюць удзяленнем хросту, у якім адкрываецца доступ да ўдзелу ў каралеўскім святарстве Хрыста²². Таму пажадана, каб яны не прапускалі нагоды, асабліва
ў Пасхальную вігілію, удзяляць хрост асабіста. Менавіта да іх абавязкаў належыць хрост дарослых і клопат пра іхнюю падрыхтоўку.

13.   Абавязак пастыраў — дапамагаць біскупу ў навучанні дарослых, якія былі ім даручаныя, і ва ўдзяленні ім хросту, калі толькі біскуп не вырашыць інакш. Апрача таго, да іх абавязкаў належыць падрыхтоўка і належная пастырская дапамога бацькам і хросным перад хростам дзяцей пры дапамозе катэхетаў ды іншых адпаведных свецкіх асобаў, а таксама ўдзяленне хросту дзецям.

14.    Іншыя прэзбітэры, а таксама дыяканы, якія з’яўляюцца супрацоўнікамі біскупа і пробашчаў у іх паслузе, падрыхтоўваюць да хросту і ўдзяляюць яго па распараджэнні альбо са згоды біскупа ці пробашча.

15.    Цэлебранту, асабліва калі прымаючых хрост вельмі шмат, могуць дапамагаць іншыя святары ці дыяканы, альбо таксама свецкія асобы, як гэта прадугледжана ў адпаведных частках абраду.

16.    У выпадку небяспекі для жыцця, а асабліва пры кананні, калі няма святара ці дыякана, можа, а часам і павінен удзяляць хрост кожны вернік,
і нават любы чалавек, кіруючыся належным намерам. Калі ж небяспека смерці не з’яўляецца непасрэднай, то сакрамэнт удзяляецца, наколькі гэта магчыма, вернікам і паводле карацейшага парадку, пададзенага ніжэй (№ 157-164). Пажадана, каб нават у гэтым выпадку сабралася невялікая супольнасць; альбо, наколькі гэта магчыма, хрост удзяляецца прынамсі ў прысутнасці аднаго ці двух сведкаў.

17.   Усе свецкія католікі, паколькі яны — члены святарскага народа, а асабліва бацькі і, з увагі на свае абавязкі, катэхеты, акушэркі і жанчыны, якія займаюцца дапамогаю сем’ям, сацыяльнымі праблемамі ці даглядам хворых, а таксама медыкі і хірургі павінны старацца ў меру сваіх здольнасцяў добра засвоіць правільны спосаб хросту ў надзвычайных выпадках. Іх павінны навучаць гэтаму пробашчы, дыяканы і катэхеты, а ў межах дыяцэзіі адпаведныя захады для іхняга навучання павінны прадугледзець біскупы.

ІІІ. Што неабходна для ўдзялення Хросту

18.    Вада для хросту павінна быць натуральнаю і чыстаю як для таго, каб паказаць сапраўднасць знаку, так і дзеля патрабаванняў гігіены.

19.    Хрысцільня ці чаша, у якой, паводле патрэбы, рыхтуецца вада для здзяйснення абраду ў прэзбітэрыі, павінна ззяць чысцінёю і прыгажосцю.

20.    Прадугледжваецца таксама, што, з увагі на мясцовыя ўмовы, вада, пры неабходнасці, можа падагравацца.

21.    За выключэннем выпадкаў неабходнасці, ні святар, ні дыякан не павінны хрысціць іншаю вадою, а толькі асвячанаю для гэтага. Калі асвячэнне адбылося ў Пасхальную вігілію, то асвячаная вада, наколькі гэта магчыма, захоўваецца і ўжываецца на працягу ўсяго Велікоднага перыяду для больш выразнага сцвярджэння сціслай еднасці гэтага сакрамэнту
з пасхальнай таямніцай. Пажадана, каб па-за Велікодным перыядам вада асвячалася пры кожным удзяленні хросту, каб у саміх словах асвячэння ясна выяўлялася таямніца збаўлення, якую ўшаноўвае і абвяшчае Касцёл. Калі хрысцільня зробленая так, што вада струменіць з яе, належыць асвяціць саму гэтую крыніцу.

22.   Нароўні можна ўжываць як абрад акунання, які больш дакладна азначае смерць і змёртвыхпаўстанне Хрыста, так і абрад палівання вадою.

23.    Словы, якімі ў лацінскім Касцёле ўдзяляецца хрост, наступныя:
Я ЦЯБЕ ХРЫШЧУ Ў ІМЯ АЙЦА І СЫНА, І ДУХА СВЯТОГА.

24.   Для літургіі Божага слова рыхтуецца адпаведнае месца ў баптыстэрыі ці ў касцёле.

25.   Баптыстэрый, альбо месца, у якім струменіць крыніца з вадою для хросту, ці дзе гэтая вада захоўваецца, павінна быць прызначанае для хросту і ў поўнай меры годнае таго, каб хрысціяне адраджаліся там з вады і Духа Святога. Нягледзячы на тое, ці будзе яно ў пэўнай капліцы ўнутры касцёла альбо па-за ім, ці ў якойсьці частцы касцёла ў полі зроку вернікаў, яго належыць уладкаваць такім чынам, каб яно давала магчымасць для ўдзелу многіх вернікаў. Пасля заканчэння Велікоднага перыяду ў баптыстэрыі належыць
з пашанаю захоўваць пасхал і запальваць яго пры ўдзяленні хросту, каб ад яго можна было лёгка запальваць свечкі ахрышчаных.

26.    Пажадана, каб абрады пры ўдзяленні хросту, якія павінны адбывацца па-за баптыстэрыем, адбываліся ў розных месцах касцёла, якія лепей адпавядаюць колькасці прысутных і розным часткам літургіі хросту. Калі ж хрысцільная капліца не можа змясціць усіх катэхуменаў альбо ўсіх прысутных, то для тых частак хросту, якія звычайна адбываюцца ў баптыстэрыі, можна выбраць іншыя, больш адпаведныя, месцы ў касцёле.

27.    Наколькі гэта магчыма, хрост павінен удзяляцца ўсім нованароджаным разам, у адзін дзень. Але нельга без сур’ёзнай прычыны ў адзін дзень у тым самым касцёле ўдзяляць хрост больш за адзін раз.

28.   Пра час хросту як дарослых, так і дзяцей больш дакладна гаворыцца ў адпаведным месцы. Аднак удзяленне гэтага сакрамэнту павінна заўсёды выяўляць яго пасхальны характар.

29.    Пробашчы павінны дакладна і своечасова ўносіць у кнігу хросту імёны цэлебранта хросту, ахрышчаных, бацькоў і хросных, падаючы пры гэтым таксама месца і дзень удзялення хросту.

ІV. ДАСТАСАВАННІ, ЯКІЯ МОГУЦЬ УВОДЗІЦЦА
КАНФЕРЭНЦЫЯМІ БІСКУПАЎ

30.    На падставе Канстытуцыі пра святую Літургію (арт. 63b), Канферэнцыі Біскупаў маюць права падрыхтаваць у мясцовых Рытуалах раздзел, які адпавядаў бы цяперашняму раздзелу Рымскага Рытуала, з дастасаваннем да патрэбаў асобных рэгіёнаў. Пасля зацвярджэння Апостальскай Сталіцаю, яго можна будзе ўжываць у тых рэгіёнах, для якіх ён прызначаны.
У гэтай справе Канферэнцыі Біскупаў павінны:
1) Вызначыць дастасаванні, пра якія гаворыцца ў арт. 39 Канстытуцыі пра святую Літургію.
2) Старанна і разважліва разгледзець, што з традыцый і характару кожнага асобнага народа было б карысна захаваць; а таксама прапанаваць Апостальскай Сталіцы іншыя дастасаванні, якія яны лічаць карыснымі ці неабходнымі, і якія з яе згоды могуць быць уведзеныя.
3) Калі ва ўжо існуючых мясцовых Рытуалах ёсць нейкія ўласныя элементы, яны могуць захаваць ці дастасаваць іх з той умовай, каб яны адпавядалі Канстытуцыі пра святую Літургію і надзённым патрэбам.
4) Рыхтаваць пераклады тэкстаў такім чынам, каб яны сапраўды адпавядалі характару розных моваў і культураў, і дадаваць, наколькі гэта будзе мэтазгодным, адпаведныя мелодыі для спеву.
5) Дастасоўваць і дапаўняць Уводзіны да Рымскага Рытуала такім чынам, каб цэлебранты цалкам разумелі значэнне абрадаў і належна іх здзяйснялі.
6) У выданнях літургічных кніг, якія рыхтуюцца намаганнямі Канферэнцый Біскупаў, укладаць матэрыял такім чынам, каб гэта найбольш адпавядала пастырскім патрэбам.

31.   Перадусім беручы пад увагу нормы, пададзеныя ў №№ 37-40 і 65 Канстытуцыі пра святую Літургію, на тэрыторыях місій Канферэнцыі Біскупаў маюць права вырашаць, ці могуць элементы ўтаямнічання, якія існуюць у некаторых народаў, быць дастасаванымі да абраду хрысціянскага хросту і ці могуць яны быць у яго ўключанымі.

32.    Там, дзе Рымскі Рытуал хросту падае некалькі формулаў на выбар, мясцовыя Рытуалы могуць дадаваць іншыя падобныя формулы.

33.   Ва ўдзяленні хросту вялікую дапаможную ролю адыгрывае спеў: і таму, што абуджае духоўную еднасць прысутных, і таму, што спрыяе супольнай малітве, і, нарэшце, таму, што выяўляе пасхальную радасць, якая павінна напаўняць абрад. Таму Канферэнцыі Біскупаў павінны заахвочваць вопытных музыкаў і дапамагаць ім у тым, каб яны аздаблялі літургічныя тэксты адпаведнымі мелодыямі.

V. ДАСТАСАВАННІ, ЯКІЯ МОГУЦЬ УВОДЗІЦЦА
ЦЭЛЕБРАНТАМІ ХРОСТУ

34.    Пажадана, каб цэлебрант, беручы пад увагу абставіны, а таксама патрэбы і жаданні вернікаў, ахвотна выкарыстоўваў розныя магчымасці, якія даюцца яму ў абрадзе.
35.    Апрача тых дастасаванняў, якія прадугледжваюцца самім Рымскім Рытуалам у дыялогу і благаслаўленнях, цэлебрант можа, беручы пад увагу розныя абставіны, уводзіць іншыя, пра якія больш дакладна гаворыцца ва Уводзінах да хросту дарослых і да хросту дзяцей.

й 1   Conc. Vat. II, Decr. de activitate missionali Ecclesiae, Ad gentes, n. 14.
2 Клс 1, 13; Рым 8, 15; Гал 4, 5; пар. Conc. Trid., Sess. VI, Decr. de iustificatione, cap. 4: Denz. 796 (1524).
3   Пар. 1 Ян 3, 1.
4   Пар. Conc. Vat. II, Decr. de activitate missionali Ecclesiae, Ad gentes, n. 36.
5   Пар. Ян 6, 55.
6   S. Augustinus, De Civitate Dei, X, 6: PL 41, 284; Conc. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 11; Decr. de presbyterorum ministerio et vita, Presbyterorum ordinis, n. 2.
7 Пар. Conc. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 28.
8   Пар. там жа, n. 31.
9   Пар. Ян 3, 5.
10 Мц 28, 19.
11 Пар. Эф 2, 22.
12 Пар. 1 П 2, 9.
13 Пар. Conc. Vat. II, Decr. de Oecumenismo, Unitatis redintegratio, n. 22.
14 Пар. Эф 5, 26.
15 Пар. 2 П 1, 4.
16 Пар. Рым 8, 15; Гал 4, 5.
17 Пар. Ціт 3, 5.
18 Пар. Рым 6, 5.4.
19 Пар. Эф 2, 5.6.
19' Пар. C.I.C., cann. 873 et 874 § 1 et § 2.
20 Пар. Conc. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 32; Const. past. de Ecclesia in mundo huius    temporis, Gaudium et spes, n. 29.
21 Conc. Vat. II, Decr. de pastorali Episcoporum munere, Christus Dominus, n. 15.
22 Conc. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 26.

Агульныя ўводзіны для Рымскага Імшала для дыяцэзій на Беларусі

Змест

я Уступ

Раздзел І. Значэнне і годнасць цэлебрацыі Эўхарыстыі

Раздзел II. Структура Імшы, яе элементы і часткі

Раздзел ІІI. Абавязкі і паслугі на Імшы

Раздзел IV. Розныя формы цэлебрацыі Імшы

Раздзел V. Уладкаванне і аздабленне касцёла для цэлебрацыі Эўхарыстыі

Раздзел VI. Рэчы, неабходныя для цэлебрацыі Імшы

Раздзел VII. Выбар Імшы і яе частак

Раздзел VIII. Розныя Імшы і малітвы (ad diversa), а таксама Імшы за памерлых

Раздзел IX. Дастасаванні, якія знаходзяцца ў кампетэнцыі біскупаў і канферэнцый біскупаў

Раздзел IX. Дастасаванні, якія знаходзяцца ў кампетэнцыі біскупаў і канферэнцый біскупаў

386.   Аднаўленне Рымскага Імшала, здзейсненае ў наш час на падставе дэкрэтаў Другога Сусветнага Ватыканскага Сабору, заўсёды было накіраванае на тое, каб усе вернікі маглі браць поўны, свядомы і чынны ўдзел у эўхарыстычнай цэлебрацыі, якога патрабуе сутнасць самой Літургіі і які з’яўляецца іх правам і абавязкам, што вынікае з самога іх паклікання¹⁴⁷.
Але дзеля таго, каб цэлебрацыя паўней адпавядала нормам і духу святой Літургіі, у гэтых Уводзінах і ў Парадку Імшы прапануюцца некаторыя дадатковыя дастасаванні, якія могуць быць дазволеныя згодна з рашэннем альбо дыяцэзіяльнага біскупа, альбо Канферэнцый Біскупаў.

387.   Дыяцэзіяльны біскуп, які з’яўляецца галоўным святаром сваёй паствы, ад якога пэўным чынам паходзіць і залежыць жыццё ягоных вернікаў у Хрысце¹⁴⁸, павінен падтрымліваць літургічнае жыццё, кіраваць ім і дбаць пра яго ў сваёй дыяцэзіі. У гэтых Уводзінах яму даручаецца кіраваць дысцыплінаю канцэлебрацыі (пар. №№ 202, 374), устанаўліваць нормы, якія датычаць абавязку прыслугоўвання святару пры алтары (пар. № 107), а таксама ўдзялення святой Камуніі ў дзвюх постацях (пар. № 283) і пабудовы і ўладкавання касцёльных будынкаў (пар. № 291). Але перш за ўсё яму належыць падтрымліваць дух святой Літургіі ў святарах, дыяканах і верніках.

388.   Дастасаванні, пра якія гаворыцца ніжэй і якія вымагаюць шырэйшай каардынацыі, павінны вызначацца, згодна з нормаю права, на Канферэнцыі Біскупаў.

389.   Перш за ўсё ў кампетэнцыю Канферэнцый Біскупаў уваходзіць падрыхтоўка і ўхваленне выдання на прынятых нацыянальных мовах гэтага Рымскага Імшала, каб пасля зацвярджэння Апостальскай Сталіцай ён мог ужывацца ў тых краінах, для якіх ён падрыхтаваны¹⁴⁹.
Рымскі Імшал на лацінскай мове ці ў адпаведным чынам зацверджаных нацыянальных перакладах павінен быць выдадзены без зменаў.

390.   Канферэнцыі Біскупаў павінны вызначыць дастасаванні і пасля зацвярджэння Апостальскай Сталіцай уводзіць у сам Імшал тое, што ўказана ў гэтых Агульных уводзінах і ў Парадку Імшы, а менавіта:
— жэсты і паставы цела вернікаў (пар. вышэй № 43);
— жэсты ўшанавання алтара і Евангеліярыя (пар. вышэй № 273);
— тэксты спеваў на ўваход, на прыгатаванне дароў і на Камунію (пар. вышэй №№ 48, 74, 87);
— чытанні са Святога Пісання, якія бяруца ў асаблівых абставінах (пар. вышэй № 362);
— форму перадавання супакою (пар. вышэй № 82);
— спосаб прымання святой Камуніі (пар вышэй №№ 160, 283);
— матэрыял алтара і літургічных прыналежнасцяў, асабліва літургічнага начыння, а таксама матэрыял, форму і колер літургічных шатаў (пар. вышэй №№ 301, 326, 329, 339, 342-346).
Дырэктывы ці пастырскія інструкцыі, якія Канферэнцыі Біскупаў палічаць карыснымі, пасля зацвярджэння Апостальскай Сталіцай могуць быць уключаныя ў Рымскі Імшал у адпаведным месцы.

391.   Гэтыя ж Канферэнцыі павінны асабліва клапаціцца пра пераклады біблійных тэкстаў, якія ўжываюцца на цэлебрацыі Імшы. Бо са Святога Пісання чытаюцца чытанні, якія тлумачацца ў гаміліі, спяваюцца псальмы; яно натхняла і спрыяла з’яўленню малітваў (preces et orationes) і літургічных песняў, з яго ж выводзіцца значэнне дзеянняў і знакаў¹⁵⁰.
Належыць карыстацца мовай, якая адпавядае разуменню вернікаў і прыдатная для публічнага абвяшчэння, але з захаваннем тых рысаў, якія ўласцівыя розным спосабам выказвання, ужытым у біблійных кнігах.

392.   Канферэнцыі Біскупаў таксама абавязаны настойліва дбаць пра падрыхтоўку перакладу іншых тэкстаў, каб, захоўваючы характэрныя адметнасці кожнай мовы, ён поўна і дакладна перадаваў сэнс першаснага лацінскага тэксту. Робячы гэтую справу, належыць зважаць на розныя віды тэкстаў, якія ўжываюцца на Імшы, такія, як малітвы кіраўніка, антыфоны, акламацыі, адказы, літанійныя просьбы і інш.
Трэба мець на ўвазе, што пераклад тэкстаў прызначаецца перш за ўсё не для разважання (медытацыі), а хутчэй для абвяшчэння ці спеву ў ходзе цэлебрацыі.
Павінна ўжывацца мова, адпаведная вернікам краіны, але ўзнёслая і літаратурная, пры гэтым заўсёды ёсць неабходнасць пэўнага катэхетычнага раскрыцця біблійнага і хрысціянскага сэнсу некаторых словаў і выразаў.
Лепей мець у краінах, якія карыстаюцца тою ж самаю моваю, наколькі гэта магчыма, адзін пераклад літургічных, а асабліва біблійных тэкстаў і тэксту парадку Імшы¹⁵¹.

393.   З увагі на асаблівае месца, якое ў цэлебрацыі займае спеў, неабходная і інтэгральная частка літургіі152, Канферэнцыям Біскупаў належыць зацвердзіць адпаведныя мелодыі, асабліва для тэкстаў сталых частак Імшы, для адказаў і акламацый народа, а таксама для асобных абрадаў на працягу літургічнага года.
Яны таксама вырашаюць, якія музычныя формы, мелодыі і музычныя інструменты можна дазволіць у Божым кульце, а таксама наколькі яны прыдатныя і як могуць быць да яго дастасаваныя.

394.   Неабходна, каб кожная дыяцэзія мела свой каляндар і адпаведныя тэксты ўласных Імшаў. А Канферэнцыя Біскупаў, са свайго боку, складае ўласны каляндар краіны альбо, разам з іншымі Канферэнцыямі, каляндар для большай тэрыторыі, які зацвярджаецца Апостальскай Сталіцай¹⁵³.
Пры выкананні гэтай справы перш за ўсё належыць захоўваць і клапаціцца пра нядзелю — дзень Панскі — як першапачатковы святочны дзень. Таму не пажадана аддаваць перавагу перад ёю іншым цэлебрацыям, калі толькі яны сапраўды не маюць найбольшай значнасці¹⁵⁴. Трэба клапаціцца таксама, каб літургічны год, зацверджаны дэкрэтам Другога Ватыканскага Сабору, не зацяняўся другаснымі элементамі.
Пры складанні календара краіны неабходна вызначаць дні (пар. № 373) асаблівых малітваў і квартальныя дні (dies Rogationum et Quattuor anni Temporum), а таксама фармуляры і тэксты для іх цэлебрацыі¹⁵⁵; трэба мець на ўвазе і іншыя асаблівыя вызначэнні.
Належыць, каб пры выданні Імшала цэлебрацыі, якія з’яўляюцца ўласнымі для ўсёй краіны альбо шырэйшай тэрыторыі, былі змешчаныя разам з цэлебрацыямі агульнага календара, а ўласныя для вобласці ці дыяцэзіі павінны змяшчацца ў спецыяльным дадатку.

395.   Урэшце, калі для чыннага ўдзелу вернікаў і іхняй духоўнай карысці патрэбныя змены і больш істотныя дастасаванні, каб святая цэлебрацыя адпавядала характару і традыцыям розных народаў, Канферэнцыі Біскупаў могуць на падставе арт. 40 Канстытуцыі пра святую Літургію прапанаваць іх Апостальскай Сталіцы для ўвядзення з яе згоды, асабліва для народаў, якім Евангелле было абвешчана не так даўно156. Неабходна старанна захоўваць асаблівыя нормы, якія падаюцца ў Інструкцыі «Пра рымскую Літургію і інкультурацыю»¹⁵⁷.
У гэтай справе належыць захаваць наступны парадак:
Спачатку Апостальскай Сталіцы па частках выкладаецца папярэдняя прапанова, каб пасля атрымання неабходнага дазволу прыступіць да апрацавання паасобных дастасаванняў.
Пасля належнага зацвярджэння гэтых праектаў Апостальскай Сталіцай ва ўстаноўленыя тэрміны і ў вызначаных месцах праводзяцца апрабаванні. Калі ўсё адбываецца належным чынам, пасля заканчэння тэрміну апрабавання Канферэнцыя Біскупаў дае дастасаванням далейшы ход і прапануе на разгляд Апостальскай Сталіцы канчатковае фармуляванне справы¹⁵⁸.

396.   Але перш чым пераходзіць да новых, асабліва больш істотных, дастасаванняў, неабходна старанна клапаціцца пра тое, каб разважліва і адпаведным чынам спрыяць належнаму выхаванню духавенства і вернікаў, каб выкарыстоўваліся ўжо прадугледжаныя магчымасці і цалкам ужываліся пастырскія нормы, якія адпавядаюць духу цэлебрацыі.

397.   Неабходна таксама захоўваць прынцып, згодна з якім кожны партыкулярны Касцёл павінен быць у адпаведнасці з паўсюдным Касцёлам не толькі ў тым, што датычыць веравучэння і сакрамэнтальных знакаў, але таксама і ў тым, што датычыць паўсюдна прынятых ад апостальскай і непарыўнай традыцыі звычаяў, якія неабходна захоўваць не толькі каб пазбегнуць памылак, але таксама дзеля таго, каб перадаць у непарушнасці веру, паколькі правіла малітвы (lex orandi) Касцёла адпавядае яго правілу веры (lex credendi)¹⁵⁹.
Рымскі абрад уяўляе сабой значную і адметную частку літургічнага скарбу і спадчыны каталіцкага Касцёла, багацці якой ідуць на карысць усяго Касцёла, а іх занядбанне прыносіць вялікую шкоду.
Гэты абрад на працягу стагоддзяў не толькі захаваў літургічныя звычаі, якія паходзяць з горада Рыма, але таксама істотным, арганічным і суладным чынам увабраў у сябе некаторыя іншыя, якія вынікалі са звычаяў і духу розных народаў і розных мясцовых Касцёлаў як Усходу, так і Захаду, набываючы такім чынам пэўны надрэгіянальны характар. У наш час ідэнтычнасць і унітарнае выражэнне гэтага абраду ўвасабляецца ва ўзорных выданнях (in editionibus typicis) літургічных кніг, апублікаваных з волі Найвышэйшага Пантыфіка, і ў адпаведных ім літургічных кнігах, прынятых для сваіх тэрыторый Канферэнцыямі Біскупаў і зацверджаных Апостальскай Сталіцай¹⁶⁰.

398.   Пасля таго, як Другім Ватыканскім Саборам была ўстаноўлена норма, згодна з якой не дазваляюцца новаўвядзенні пры літургічным аднаўленні, калі толькі таго не вымагае сапраўдная і пэўная карысць Касцёла, і пасля таго, як была прынятая засцярога, каб новыя формы арганічна паўставалі з ужо існуючых¹⁶¹, неабходна прымяркоўвацца да інкультурацыі самога Рымскага абраду, якая здзяйсняецца¹⁶². Апрача таго, інкультурацыі павінна адводзіцца дастатковая колькасць часу, каб у спешцы неабачліва не скажалася аўтэнтычная літургічная традыцыя.
Урэшце, правядзенне інкультурацыі зусім не накіравана на стварэнне новых абрадавых супольнасцяў, але на тое, каб улічыць патрэбы дадзенай культуры і толькі такім чынам, каб дастасаванні, уведзеныя ў Імшал ці змешчаныя ў іншых літургічных кнігах, не шкодзілі сапраўднаму духу рымскага абраду¹⁶³.

399.   Такім чынам, Рымскі Імшал, хоць і на розных мовах і пры пэўнай рознасці звычаяў¹⁶⁴, неабходна захоўваць і надалей як прыладу і выдатны знак цэласнасці і еднасці рымскага абраду¹⁶⁵.
q

Пар. Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 14.
Пар. там жа, n. 41.
Пар. Codex Іuris Canonici, can. 838 § 3.
Пар. Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 24.
Пар. там жа, n. 36 § 3.
Пар. там жа, n. 112.
Пар. Агульныя нормы літургічнага года і календара, nn. 48-51, ніжэй, с. ...; S. Congr. pro Cultu Divino, Instr. Calendaria particularia, diei 24 iunii 1970, nn. 4, 8: A.A.S. 62 (1970), pp. 652-653.
Пар. Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 106.
Пар. Агульныя нормы літургічнага года і календара, n. 46, ніжэй, с. ...; S. Congr. pro Cultu Divino, Instr. Calendaria particularia, diei 24 iunii 1970, n. 38: A.A.S. 62 (1970), p. 660.
Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, nn. 37-40.
Пар. Congr. de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Instr. Varietates legitimae, diei 25 ianuarii 1994, nn. 54, 62-69: A.A.S. 87 (1995) pp. 308-309, 311-313.
Пар. там жа, nn. 66-68: A.A.S. 87 (1995) p. 313.
Пар. Congr. de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Instr. Varietates legitimae, diei 25 ianuarii 1994, nn. 26-27: A.A.S. 87 (1995) pp. 298-299.
Пар. Ioannes Paulus II, Litt. Ap. Vicesimus quintus annus, diei 4 decembris 1988, n. 16: A.A.S. 81 (1989) p. 912; пар. Congr. de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Instr. Varietates legitimae, diei 25 ianuarii 1994, nn. 2, 36: A.A.S. 87 (1990) pp. 288, 302.
Пар. Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 23.
Пар. Congr. de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Instr. Varietates legitimae, diei 25 ianuarii 1994, n. 46: A.A.S. 87 (1995) p. 306.
Пар. там жа, n. 36: A.A.S. 87 (1995) p. 302.
Пар. там жа, n. 54: A.A.S. 87 (1995) pp. 308-309.
Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 38; Paulus VI, Const. Ap. Missale Romanum: вышэй.

Раздзел VIII. Розныя імшы і малітвы (ad diversa), а таксама імшы за памерлых

І. РОЗНЫЯ ІМШЫ І МАЛІТВЫ (AD DIVERSA)

368.   Паколькі літургія сакрамэнтаў і сакрамэнталіяў чыніць, што Божая ласка, якая зыходзіць з пасхальнай таямніцы, асвячае амаль усе падзеі ў жыцці адпаведна настроеных вернікаў¹⁴⁴, і паколькі Эўхарыстыя — гэта сакрамэнт сакрамэнтаў, то Імшал падае ўзоры такіх Імшаў і малітваў, якія могуць ужывацца ў розных абставінах хрысціянскага жыцця, у патрэбах усяго свету, а таксама паўсюднага альбо мясцовага Касцёлаў.

369.   Беручы пад увагу больш шырокія магчымасці выбару чытанняў і малітваў, варта цэлебраваць розныя Імшы памяркоўна, гэта значыць тады, калі гэтага вымагаюць абставіны.

370.   Ва ўсіх розных Імшах, калі толькі выразна не прадугледжана іншага, можна ўжываць чытанні з будняў, а таксама пададзеныя для іх спевы, калі гэтыя спевы адпавядаюць цэлебрацыі.

371.   У гэтую катэгорыю Імшаў уваходзяць абрадавыя Імшы, Імшы ў розных патрэбах, альбо розныя, і ватыўныя Імшы.

372.   Абрадавыя Імшы спалучаюцца з цэлебрацыяй сакрамэнтаў альбо сакрамэнталіяў. Абрадавыя Імшы забароненыя ў нядзелі Адвэнту, Вялікага посту і Велікоднага перыяду, ва ўрачыстасці, у дні актавы Пасхі, у дзень Успаміну ўсіх памерлых вернікаў, у Папяльцовую сераду і ў будні Вялікага тыдня. Апрача таго, павінны захоўвацца нормы, пададзеныя ў абрадавых кнігах альбо ў фармулярах саміх Імшаў.

373.   Імшы ў розных патрэбах альбо розныя ўжываюцца ў некаторых выпадках, што здараюцца час ад часу альбо паўтараюцца ў адпаведныя тэрміны. Кампетэнтныя ўлады могуць выбраць з гэтай катэгорыі Імшы, якія цэлебруюцца з нагоды спецыяльных просьбаў, прызначаных на працягу года Канферэнцыяй Біскупаў.

374.   Калі выявіцца нейкая важная патрэба ці таго будуць вымагаць пастырскія меркаванні, Імша, адпаведная гэтай патрэбе, можа цэлебравацца па даручэнні ці з дазволу дыяцэзіяльнага біскупа ва ўсе дні, за выключэннем урачыстасцяў, нядзеляў Адвэнту, Вялікага посту і Велікоднага перыяду, дзён у актаве Пасхі, дня ўспаміну ўсіх памерлых вернікаў, Папяльцовай серады і будняў Вялікага тыдня.

375.   Ватыўныя Імшы пра таямніцы Пана, на ўшанаванне Найсвяцейшай Панны Марыі, Анёлаў альбо аднаго са святых ці ўсіх Святых могуць цэлебравацца дзеля пабожнасці вернікаў у будні звычайнага перыяду, нават калі прыпадае неабавязковы ўспамін. Аднак не могуць цэлебравацца як ватыўныя тыя Імшы, якія адносяцца да таямніцаў жыцця Пана ці Найсвяцейшай Панны Марыі, за выключэннем Імшы Яе Беззаганнага Зачацця, бо іх цэлебрацыя звязана з цыклам літургічнага года.

376.   У дні, на якія прыпадае абавязковы ўспамін альбо будзень Адвэнту да 16 снежня, перыяду Нараджэння Пана ад 2 студзеня і Велікоднага перыяду пасля актавы Пасхі, Імшы ў розных патрэбах і ватыўныя забараняюцца. Калі ж таго вымагае сапраўдная патрэба ці пастырская карысць, пры цэлебрацыі Імшы з народам можа ўжывацца фармуляр Імшы, які адпавядае гэтай патрэбе ці неабходнасці. Вырашае гэта рэктар Касцёла ці сам цэлебруючы святар.

377.   У будні звычайнага перыяду, на якія прыпадаюць неабавязковыя ўспаміны альбо афіцый з будня, можна цэлебраваць любую Імшу альбо ўжываць любую малітву з катэгорыі розных, але за выключэннем абрадавых Імшаў.

378.   У суботу асабліва рэкамендуецца ўспамін святой Марыі, бо ў Літургіі Касцёла перш за ўсё і пераважна перад усімі святымі аддаецца ўшанаванне Маці Адкупіцеля145.

ІІ. ІМШЫ ЗА ПАМЕРЛЫХ

379.   Эўхарыстычную ахвяру Пасхі Хрыста Касцёл складае за памерлых дзеля таго, каб яна дапамагла ўсім членам Хрыста, якія яднаюцца між сабою; адным — прыносячы духоўную дапамогу, а іншым — даючы суцяшэнне надзеі.

380.   Сярод Імшаў за памерлых на першым месцы знаходзіцца пахавальная Імша, якая можа цэлебравацца ва ўсе дні, за выключэннем абавязковых урачыстасцяў, чацвярга Вялікага тыдня, Пасхальнага Трыдуума і нядзеляў Адвэнту, Вялікага посту і Велікоднага перыяду, з захаваннем усяго, што неабходна захаваць згодна з нормамі права¹⁴⁶.

381.   Імшу за памерлых пасля атрымання весткі пра смерць, пры канчатковым пахаванні памерлага альбо ў дзень першай гадавіны смерці можна цэлебраваць таксама ў дні актавы Нараджэння Пана, у дні, на якія прыпадае абавязковы ўспамін альбо ў будні, на якія не прыпадае Папяльцовая серада альбо будзень Вялікага тыдня.
Іншыя Імшы за памерлых, альбо «штодзённыя» Імшы можна цэлебраваць у будні звычайнага перыяду, на якія прыпадаюць неабавязковыя ўспаміны альбо афіцый з будня, галоўнае толькі, каб яны сапраўды ахвяраваліся за памерлых.

382.   На пахавальных Імшах звычайна прамаўляецца кароткая гамілія, якая ні ў якім разе не павінна мець характару пахвальнай жалобнай прамовы.

383.   Вернікаў, асабліва з сям’і памерлага, трэба заахвочваць, каб яны прынялі ўдзел у эўхарыстычнай ахвяры, якая складаецца за памерлага, таксама прымаючы святую Камунію.

384.   Калі пахавальная Імша непасрэдна спалучаецца з абрадам пахавання, пасля малітвы пасля Камуніі прапускаецца абрад заканчэння і адбываецца абрад апошняга даручэння альбо развітання; абрад гэты адбываецца толькі пры нябожчыку.

385.   Пры ўкладанні і выбары зменных частак Імшы за памерлых і асабліва пахавальнай Імшы (напр., малітваў, чытанняў, агульнай малітвы) трэба з пастырскіх меркаванняў браць пад увагу асобу памерлага, ягоную сям’ю і прысутных.
Пастыры павінны звяртаць асаблівую ўвагу на тых, хто ў сувязі з пахаваннем прысутнічае на цэлебрацыі літургіі альбо слухае Евангелле, — ці гэта будуць некатолікі ці такія католікі, якія ніколі альбо амаль ніколі не ўдзельнічаюць у Эўхарыстыі, альбо тыя, хто, як здаецца, страціў веру; бо святары — гэта слугі Евангелля Хрыста для ўсіх.
q

Пар. Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 61.
Пар. Conc. Oecum. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 54; Paulus VI, Adhort. Ap., Marialis cultus, diei 2 februarii 1974, n. 9: A.A.S. 66 (1974) pp. 122-123.
Пар. асабліва Codex Iuris Canonici, can. 1176-1185; Rituale Romanum, Ordo Exsequiarum, editio typica 1969.

Раздзел VII. Выбар імшы і яе частак

352.   Пастырская дзейснасць літургіі безумоўна ўзрастае, калі тэксты чытанняў, малітваў і спеваў, наколькі гэта магчыма, адпавядаюць патрэбам, духоўнай падрыхтаванасці і здольнасцям удзельнікаў. Гэтага можна дасягнуць, належна выкарыстоўваючы шырокія магчымасці выбару, пададзеныя ніжэй.
Таму пры выбары тэкстаў Імшы святар павінен мець на ўвазе хутчэй духоўную карысць народа Божага, чым свае асабістыя схільнасці. Апрача таго, трэба памятаць, што выбар частак павінен рабіцца ў паразуменні з тымі, хто так ці інакш бярэ ўдзел у цэлебрацыі літургіі, ні ў якім выпадку не выключаючы вернікаў у тых пытаннях, якія датычаць непасрэдна іх.
Паколькі даецца шырокая магчымасць выбару розных частак Імшы, неабходна, каб дыякан, лектары, псальміст, кантар, каментатар і хор, кожны ў сваёй паслузе, яшчэ да пачатку цэлебрацыі дакладна ведалі, якія з прызначаных для іх тэкстаў будуць ужывацца. Непрадбачаных сітуацый не павінна быць. Гарманічнае ўпарадкаванне і выкананне абрадаў дапамагаюць скіраваць душы вернікаў да ўдзелу ў Эўхарыстыі.

І. ВЫБАР ІМШЫ

353.   Ва ўрачыстасці святар павінен прытрымлівацца календара касцёла, у якім ён цэлебруе.

354.   У нядзелі, у будні Адвэнту, перыяду Нараджэння Пана, Вялікага посту і Велікоднага перыяду, у святы і абавязковыя ўспаміны:
а) калі Імша цэлебруецца з народам, святар прытрымліваецца календара касцёла, у якім цэлебруе;
б) калі Імша цэлебруецца з удзелам толькі аднаго прыслугоўваючага, святар можа выбраць альбо каляндар касцёла, альбо ўласны каляндар.

355.   У дні неабавязковых успамінаў:
а) У будні Адвэнту з 17 па 24 снежня, у дні актавы Нараджэння Пана і ў будні Вялікага посту, за выключэннем Папяльцовай серады і будняў Вялікага тыдня, святар цэлебруе Імшу з бягучага літургічнага дня; калі ж у агульным календары на гэты дзень упісаны ўспамін, можна ўзяць з яго калекту, калі толькі на гэты дзень не прыпадаюць Папяльцовая серада ці будзень Вялікага тыдня. У будні Велікоднага перыяду згодна з нормамі ўспаміны святых можна цэлебраваць цалкам.
б) У будні Адвэнту да 17 снежня, у будні перыяду Нараджэння Пана ад 2 студзеня і ў будні Велікоднага перыяду можна выбраць альбо Імшу з будня, альбо Імшу пра святога ці пра аднаго са святых, успамін якога адзначаецца, альбо Імшу пра пэўнага святога, упісанага на гэты дзень у Мартыралог.
в) У будні звычайнага перыяду можна выбраць альбо Імшу з будня, альбо Імшу з неабавязковага ўспаміну, які прыпадае на гэты дзень, альбо Імшу пра пэўнага святога, упісанага на гэты дзень у Мартыралог, альбо Імшу ў розных патрэбах ці ватыўную.
Калі святар цэлебруе Імшу з народам, ён павінен дбаць пра тое, каб занадта часта і без паважнай прычыны не прапускаць чытанняў, якія прызначаныя ў лекцыянарыі для будняў, бо Касцёл жадае, каб стол Божага слова быў падрыхтаваны для вернікаў больш багата¹⁴¹.
З гэтай жа прычыны ён павінен з памяркоўнасцю падыходзіць да цэлебрацыі Імшаў за памерлых, бо кожная Імша ахвяруецца як за жывых, так і за памерлых, і ў кожнай эўхарыстычнай малітве ўспамінаюцца памерлыя.
Там жа, дзе вернікам блізкія неабавязковыя ўспаміны Найсвяцейшай Панны Марыі альбо святых, належыць пайсці насустрач слушным патрэбам пабожнасці вернікаў.
Калі даецца магчымасць выбару паміж успамінам з агульнага календара і ўспамінам з дыяцэзіяльнага альбо законнага календара, згодна з традыцыяй пры іншых аднолькавых умовах аддаецца перавага партыкулярнаму ўспаміну.

ІІ. ВЫБАР ЧАСТАК ІМШЫ

356.   Пры выбары тэкстаў розных частак Імшы як з перыядаў літургічнага года, так і пра святых, належыць захоўваць наступныя нормы.

Чытанні

357.   На нядзелі і ўрачыстасці вызначаюцца тры чытанні, а менавіта: Прарока, Апостала і Евангелля, якія вядуць хрысціянскі народ да спасціжэння бесперапыннасці справы збаўлення згодна з дзівосным Божым планам. Прадпісаных чытанняў належыць дакладна прытрымлівацца. У Велікодны перыяд згодна з традыцыяй Касцёла замест чытання са Старога Запавету бярэцца чытанне з Дзеяў Апосталаў.
На святы прызначаюцца два чытанні. Але калі свята ў адпаведнасці з нормамі ўздымаецца да ўзроўню ўрачыстасці, дадаецца трэцяе чытанне, якое бярэцца з раздзелу чытанняў для агульных Імшаў.
Ва ўспаміны святых, калі няма ўласных, звычайна чытаюцца чытанні, прызначаныя для будняў. У некаторых выпадках прапануюцца прымеркаваныя чытанні, а менавіта тыя, якія асвятляюць асаблівы аспект духоўнага жыцця ці дзейнасці святога. Ужыванне гэтых чытанняў неабавязковае, калі толькі да гэтага не схіляюць пастырскія меркаванні.

358.   У лекцыянарыі для будняў падаюцца чытанні для асобных дзён кожнага тыдня на працягу ўсяго года; таму гэтыя чытанні бяруцца пераважна ў тыя дні, для якіх яны прызначаныя, калі толькі не прыпадае ўрачыстасць, свята альбо успамін, якія маюць уласныя чытанні з Новага Запавету, гэта значыць такія, дзе ўзгадваецца святы, які ўшаноўваецца ў цэлебрацыі.
Аднак калі часам паслядоўнае чытанне Святога Пісання перапыняецца на працягу тыдня якойсьці ўрачыстасцю, святам альбо асаблівай цэлебрацыяй літургіі, святар можа, маючы на ўвазе парадак чытанняў усяго тыдня, альбо далучыць прапушчаныя часткі да іншых, альбо вырашыць, якім тэкстам трэба аддаць перавагу.
На Імшах для асаблівых супольнасцяў святар можа выбраць з зацверджанага лекцыянарыя больш прыдатныя для такіх цэлебрацый тэксты.

359.   Апрача таго, спецыяльны выбар тэкстаў Святога Пісання даецца ў лекцыянарыі для абрадавых Імшаў, падчас якіх удзяляюцца сакрамэнты альбо сакрамэнталіі, а таксама для Імшаў, якія цэлебруюцца ў розных патрэбах.
Такія лекцыянарыі служаць для таго, каб праз адпаведна падабранае Божае слова, якое слухаюць вернікі, весці іх да больш поўнага спасціжэння таямніцы, у якой яны ўдзельнічаюць, і выхоўваць у іх больш палымяную любоў да слова Божага.
Таму тэксты, якія чытаюцца на цэлебрацыі, трэба падбіраць, маючы на ўвазе як адпаведныя пастырскія меркаванні, так і магчымасць выбару, якая даецца ў гэтай справе.

360.   Часам даецца даўжэйшы і карацейшы варыянт таго ж самага тэксту. Пры выбары паміж гэтымі двума варыянтамі неабходна браць пад увагу пастырскі крытэрый. Трэба таксама мець на ўвазе здольнасць вернікаў з карысцю слухаць даўжэйшае альбо карацейшае чытанне; здольнасць успрымаць больш поўны тэкст, які будзе растлумачаны ў гаміліі¹⁴².

361.   Калі даецца магчымасць выбраць той ці іншы тэкст з ужо вызначаных альбо прапанаваных на выбар, неабходна браць пад увагу карысць удзельнікаў, а менавіта, у залежнасці ад таго, ці мова ідзе пра ўжыванне тэксту, які з’яўляецца лягчэйшым альбо больш падыходзіць для сабранай супольнасці, ці пра паўтарэнне альбо пропуск тэксту, які прызначаецца для якойсьці цэлебрацыі як уласны, а для іншай як той, што будзе ўжывацца на выбар, калі да таго схіляюць пастырскія меркаванні¹⁴³.
Гэта можа адбывацца тады, калі той жа самы тэкст ізноў павінен чытацца ў найбліжэйшыя дні, напр., у нядзелю і ў наступны будні дзень, альбо калі ёсць небяспека, што дадзены тэкст выкліча тыя ці іншыя складанасці ў пэўнай супольнасці Хрыстовых вернікаў. Неабходна, аднак, асцерагацца, каб пры выбары тэкстаў Святога Пісання не выключаліся пастаянна некаторыя яго часткі.

362.   Апрача магчымасцяў выбару некаторых больш адпаведных тэкстаў, пра што была гаворка вышэй, Канферэнцыі Біскупаў маюць магчымасць у асаблівых абставінах вызначаць пэўныя дастасаванні, якія датычаць чытанняў, але з тою ўмоваю, што тэксты будуць брацца з лекцыянарыя, зацверджанага адпаведным чынам.

Малітвы (de orationibus)

363.   На кожнай Імшы, калі толькі няма іншых указанняў, прамаўляюцца малітвы, пададзеныя ў яе фармуляры.
На Імшах ва ўспаміны святых прамаўляецца ўласная калекта альбо, калі яе няма, калекта з адпаведнай агульнай Імшы, а малітвы над дарамі і пасля Камуніі, калі няма ўласных, можна ўзяць альбо з агульнай Імшы, альбо з будняў бягучага літургічнага перыяду.
У будні звычайнага перыяду апрача малітваў папярэдняй нядзелі можна браць альбо малітвы іншай нядзелі звычайнага перыяду, альбо адну з малітваў у розных патрэбах, пададзеную ў Імшале. Але заўсёды можна ўзяць з гэтых Імшаў толькі калекту.
Такім чынам, прапануецца большая колькасць тэкстаў, якія паўней задавальняюць малітоўныя патрэбы вернікаў.
У важнейшыя літургічныя перыяды такое дастасаванне ўжо прысутнічае ў малітвах, прызначаных у Імшале для паасобных будняў гэтых перыядаў.

Эўхарыстычная малітва

364.   Шматлікія прэфацыі, якімі ўзбагачаны Рымскі Імшал, маюць на мэце яскравей выяўляць падставы аддавання падзякі ў эўхарыстычнай малітве і паўней асвятляць розныя аспекты таямніцы збаўлення.

365.   Пры выбары эўхарыстычнай малітвы з тых, якія змешчаныя ў Парадку Імшы, кіруюцца наступнымі нормамі:
а) Першую эўхарыстычную малітву, альбо Рымскі канон, якую можна ўжываць заўсёды, больш пажадана прамаўляць у дні, для якіх прадпісаныя ўласныя малітвы У еднасці і Пане, ласкава прымі, а таксама на цэлебрацыях апосталаў і святых, якія ўзгадваюцца ў самой малітве; прамаўляецца гэтая малітва і ў нядзелі, калі толькі з пастырскіх меркаванняў не аддаецца перавага Трэцяй эўхарыстычнай малітве.
б) Другую эўхарыстычную малітву, з-за яе асаблівых рысаў, лепш браць у будні тыдня альбо ў асаблівых абставінах. Хоць яна і мае ўласную прэфацыю, але можна ўжываць яе і з іншымі прэфацыямі, асабліва з тымі, якія сцісла прадстаўляюць таямніцу збаўлення, напр., з агульнымі прэфацыямі. Калі Імша цэлебруецца за памерлага, можа ўжывацца спецыяльная формула, змешчаная ў адпаведным месцы, а менавіта перад Памятай таксама.
в) Трэцюю эўхарыстычную малітву можна прамаўляць з любой прэфацыяй. Ёй варта аддаваць перавагу ў нядзелі і ў святы. Калі ж гэтая малітва выкарыстоўваецца ў Імшах за памерлых, можна ўжываць спецыяльную формулу за памерлага, якая змешчаная ў адпаведным месцы, а менавіта пасля словаў: О добры Ойча, ласкава з’яднай з сабою ўсіх рассеяных па свеце дзяцей Тваіх.
г) Чацвёртая эўхарыстычная малітва мае нязменную прэфацыю і больш поўна апісвае гісторыю збаўлення. Можна ўжыць яе, калі Імша не мае ўласнай прэфацыі, і ў нядзелі звычайнага перыяду. З-за будовы гэтай малітвы ў яе нельга ўводзіць спецыяльную формулу за памерлага.

Спевы

366.   Спевы, змешчаныя ў Парадку Імшы, напр., Баранку Божы, нельга замяняць іншымі спевамі.

367.   Пры выбары спеваў паміж чытаннямі і спеваў на ўваход, на прыгатаванне дароў і на Камунію неабходна захоўваць нормы, якія падаюцца ў адпаведных месцах (пар. №№ 40-41, 47-48, 61-64, 74, 86-88).
q

Пар. Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 51.
Missale Romanum, Ordo lectionum Missae, editio typica altera 1981, Praenotanda, n. 80.
Там жа, n. 81.

Раздзел VI. Рэчы, неабходныя для цэлебрацыі імшы

І. ХЛЕБ І ВІНО ДЛЯ ЦЭЛЕБРАЦЫІ ЭЎХАРЫСТЫІ
ІІ. ПРА ЛІТУРГІЧНЫЯ ПРЫНАЛЕЖНАСЦІ НАОГУЛ
ІІІ. ЛІТУРГІЧНАЕ НАЧЫННЕ
ІV. ЛІТУРГІЧНЫЯ ШАТЫ
V. ІНШЫЯ РЭЧЫ, ПРЫЗНАЧАНЫЯ ДЛЯ ЎЖЫТКУ Ў КАСЦЁЛЕ

І. ХЛЕБ І ВІНО ДЛЯ ЦЭЛЕБРАЦЫІ ЭЎХАРЫСТЫІ

319.   Ідучы за прыкладам Хрыста, Касцёл заўсёды ўжываў для цэлебрацыі гасціны Пана хлеб і віно з вадою.

320.   Хлеб для цэлебрацыі Эўхарыстыі павінен быць чыста пшанічным, свежаспечаным і, паводле старажытнай традыцыі лацінскага Касцёла, без закваскі.

321.   Значэнне знаку вымагае, каб рэчыва, якое ўжываецца для цэлебрацыі Эўхарыстыі, мела выгляд ежы. Таму эўхарыстычны хлеб, прыгатаваны без закваскі і ў традыцыйнай форме, павінен вырабляцца такім чынам, каб святар на Імшы, якая цэлебруецца з народам, мог сапраўды ламаць Гостыю на некалькі частак і ўдзяляць іх прынамсі некалькім вернікам. Не выключаюцца, аднак, і малыя гостыі, калі гэтага патрабуе колькасць прымаючых святую Камунію і іншыя пастырскія меркаванні. Жэст ламання хлеба, якім азначалася Эўхарыстыя ў апостальскі час, больш яўна паказвае моц і важнасць знаку еднасці ўсіх у адным хлебе і знаку любові, бо адзін хлеб дзеліцца між братамі.

322.   Віно для цэлебрацыі Эўхарыстыі павінна быць з пладоў вінаграднай лазы (пар. Лк 22, 18), натуральнае і чыстае, г.зн., без дамешак іншых рэчываў.

323.   Неабходна старанна клапаціцца, каб хлеб і віно, прызначаныя для Эўхарыстыі, захоўваліся ў дасканалым стане, г.зн., належыць дбаць, каб віно не скісала, а хлеб не псаваўся і не чарсцвеў так, што яго цяжка будзе разламаць.

324.   Калі пасля кансэкрацыі альбо падчас прымання Камуніі святар заўважыць, што было ўлітае не віно, а вада, то, пераліўшы ваду ў іншае начынне, ён улівае ў келіх віно з вадою і кансэкруе яго, прамаўляючы словы, якія датычаць кансэкрацыі келіха, але ён не павінен зноў кансэкраваць хлеб.

ІІ. ПРА ЛІТУРГІЧНЫЯ ПРЫНАЛЕЖНАСЦІ НАОГУЛ

325.   Як у будаванні касцёлаў, так і ў вырабе ўсіх літургічных прыналежнасцяў, Касцёл дапускае самабытнасць мастацтва кожнай краіны і прымае тое, што суладна духу і традыцыям асобных народаў, каб толькі ўсё гэта добра адпавядала прызначэнню літургічных прыналежнасцяў¹³⁵.
І ў гэтай галіне трэба таксама прытрымлівацца той высакароднай прастаты, якая найлепш спалучаецца з сапраўдным мастацтвам.

326.   Для вырабу літургічных прыналежнасцяў апрача традыцыйна ўжываных могуць выкарыстоўвацца і тыя матэрыялы, якія згодна з сучаснымі поглядамі лічацца высакароднымі, а таксама з’яўляюцца трывалымі і добра стасуюцца да сакральнага ўжытку. Рашэнні ў гэтай справе для асобных краінаў прымае Канферэнцыя Біскупаў (пар. № 390).

ІІІ. ЛІТУРГІЧНАЕ НАЧЫННЕ

327.   Сярод рэчаў, якія патрэбныя для цэлебрацыі Імшы, у асаблівай пашане павінна быць літургічнае начынне, перадусім — келіх і патэна, у якіх ахвяруюцца, асвячаюцца і прымаюцца віно і хлеб.

328.   Літургічнае начынне належыць вырабляць з высакароднага металу. Калі ж яно зроблена з металу, які іржавее, альбо які з’яўляецца менш высакародным за золата, то яго трэба ўнутры пазалаціць.

329.   Па рашэнні Канферэнцыі Біскупаў, пасля зацвярджэння Апостальскай Сталіцай літургічнае начынне можа вырабляцца таксама і з іншых трывалых і, паводле агульнага пераканання дадзенай краіны, высакародных матэрыялаў, напр., з чорнага дрэва альбо некаторых іншых больш цвёрдых пародаў дрэва, прыдатных для літургічнага ўжытку. У гэтым выпадку перавага заўсёды аддаецца матэрыялам, якія з цяжкасцю ламаюцца і не псуюцца. Гэта датычыць усяго начыння, якое прызначанае для ўтрымання гостый, як патэна, пушка (цыборыюм), тэка, манстранцыя і іншае, падобнае да гэтага.

330.   Што датычыць келіхаў і іншага начыння, прызначанага для ўтрымання Крыві Пана, то яны павінны мець чашу з такога матэрыялу, які не ўпітвае вадкасці. Ножка можа вырабляцца з іншых трывалых і годных матэрыялаў.

331.   Для асвячэння гостый можна ўжываць большую патэну, на якой кладзецца хлеб як для святара і дыякана, так і для іншых прыслугоўваючых і вернікаў.

332.   Што датычыць формы літургічнага начыння, то мастак можа вырабіць яго такім спосабам, які адпавядае звычаям дадзенага рэгіёну. Важна толькі, каб кожны прадмет з гэтага начыння быў прыдатным да літургічнага ўжытку, для якога ён прызначаны, і выразна адрозніваўся ад тых, якія прызначаюцца для штодзённага ўжытку.

333.   Што датычыць асвячэння літургічнага начыння, належыць захоўваць абрады, прадпісаныя ў літургічных кнігах¹³⁶.

334.   Належыць захаваць звычай рабіць у сакрыстыі сакрарый, куды можна выліваць ваду ад абмывання літургічнага начыння і палатняных літургічных прыналежнасцяў (пар. № 280).

ІV. ЛІТУРГІЧНЫЯ ШАТЫ

335.   У Касцёле, які ёсць Целам Хрыста, не ўсе члены выконваюць аднолькавы абавязак. Гэтая рознасць абавязкаў у цэлебрацыі Эўхарыстыі выяўляецца знешне ў разнастайнасці літургічнага адзення. Таму адзенне павінна быць знакам уласнага абавязку кожнага прыслугоўваючага. Апрача таго, літургічнае адзенне павінна падкрэсліваць прыгажосць самога літургічнага дзеяння. Шаты, якія апранаюць святары і дыяканы, а таксама свецкія прыслугоўваючыя, перш чым прызначыць іх для літургічнага ўжытку, належыць асвяціць паводле абраду, апісанага ў Рымскім Рытуале¹³⁷.

336.   Агульнай шатай для ўсіх пасвячаных і прызначаных служыцеляў розных ступеняў з’яўляецца альба, якая падпярэзваецца на бёдрах пасам, калі толькі яна не зробленая так, што прылягае да цела нават без паса. Калі ж альба добра не пакрывае звычайнае адзенне каля шыі, то перш, чым апрануць альбу, ускладаецца гумерал. Нельга замяняць альбу комжаю, нават паверх сутаны ці габіта, калі апранаецца арнат ці далматыка, альбо, згодна з нормамі, толькі стула без арнату ці далматыкі.

337.   Адзенне, уласцівае для святара, які цэлебруе Імшу альбо іншыя сакральныя дзеянні непасрэдна звязаныя з Імшою, — гэта арнат (casula seu planeta), які апранаецца на альбу і стулу, калі толькі не прадугледжана іншага.

338.   Адзенне, уласцівае для дыякана, — гэта далматыка, якая апранаецца на альбу і стулу; але далматыку можна не апранаць, калі яе няма, альбо калі цэлебрацыя мае менш урачысты характар.

339.   Акаліты, лектары і іншыя свецкія прыслугоўваючыя могуць апранаць альбу ці іншае адзенне, правамоцна зацверджанае Канферэнцыямі Біскупаў у асобных краінах (пар. № 390).

340.   Святар носіць стулу на шыі такім чынам, каб яна звісала на грудзі, а дыякан ускладае яе на левае плячо, працягвае наўскос праз грудзі да правага боку і там сашчэплівае.

341.   Плювіял, альбо капу, святар апранае, калі ідзе ў працэсіі ці калі ўдзельнічае ў іншых сакральных дзеяннях, згодна з прадпісаннямі для асобных абрадаў.

342.   Што датычыць формы сакральнага адзення, Канфэрэнцыі Біскупаў могуць акрэсліць і прадставіць Апостальскай Сталіцы тыя дапасаванні, якія адпавядаюць патрэбам і звычаям асобных краінаў¹³⁸.

343.   Для вырабу літургічнага адзення, апрача традыцыйных матэрыялаў, могуць ужывацца натуральныя тканіны, уласцівыя для дадзенай краіны, а таксама некаторыя штучныя тканіны, якія адпавядаюць годнасці літургіі і асобы. Гэта павінна вырашаць Канферэнцыя Біскупаў¹³⁹.

344.   Прыгажосць і годнасць любога адзення залежыць не ад шматлікасці дадатковых аздобаў, а ад матэрыялу і формы гэтага адзення. Аздабленні павінны ўяўляць сабою выявы ці сімвалы, якія ўказваюць на яго сакральны ўжытак. Ад аздобаў, якія не адпавядаюць такому ўжытку, неабходна адмовіцца.

345.   Разнастайнасць колераў літургічнага адзення мае на мэце знешне выявіць значэнне цэлебраваных таямніцаў веры і сэнс развіцця хрысціянскага жыцця на працягу літургічнага года.

346.   Што датычыць колеру літургічнага адзення, тут належыць захоўваць традыцыйны падыход, а менавіта:
а) Белы колер выкарыстоўваецца ў афіцыі і ў Імшах Велікоднага перыяду і перыяду Нараджэння Пана; апрача таго, на цэлебрацыях Пана, якія не датычаць Ягонай Мукі; на цэлебрацыях Найсвяцейшай Панны Марыі; святых Анёлаў; святых, якія не былі мучанікамі; на ўрачыстасцях Усіх Святых (1 лістапада) і святога Яна Хрысціцеля (24 чэрвеня); на святы Яна евангеліста (27 снежня); катэдры святога Пятра (22 лютага) і Навяртання святога Паўла (25 студзеня).
б) Чырвоны колер ужываецца ў нядзелю Мукі Пана, у пятніцу Вялікага тыдня, у нядзелю Спаслання Духа Святога, на цэлебрацыях Мукі Пана, у святы пераможнай смерці апосталаў і евангелістаў, на цэлебрацыях святых мучанікаў.
в) Зялёны колер ужываецца ў афіцыі і ў Імшах звычайнага перыяду.
г) Фіялетавы колер ужываецца ў перыяд Адвэнту і Вялікага посту. Яго выкарыстоўваюць таксама ў афіцыі і ў Імшах за памерлых.
д) Чорны колер можна выкарыстоўваць у Імшах за памерлых там, дзе існуе такі звычай.
е) Ружовы колер можа выкарыстоўвацца ў трэцюю нядзелю Адвэнту (dominica Gaudete) і чацвёртую нядзелю Вялікага посту (dominica Laetare) там, дзе існуе такі звычай.
ж) У больш урачыстыя дні можна ўжываць святочнае альбо больш годнае літургічнае адзенне, нават калі яно не адпавядае колеру дня.
Канферэнцыі Біскупаў могуць вызначаць і прадстаўляць Апостальскай Сталіцы дапасаванні адносна літургічных колераў, якія адпавядаюць патрэбам і характару народаў.

347.   Абрадавыя Імшы цэлебруюцца ў літургічным адзенні таго колеру, які вызначаны для гэтай Імшы, альбо белага ці ў святочных шатах; Імшы ў розных патрэбах — у літургічным адзенні таго колеру, які вызначаны для дня ці перыяду, альбо ў фіялетавым, калі яны маюць характар пакаяння, напр. №№ 31, 33, 38; ватыўныя Імшы — у літургічным адзенні таго колеру, які вызначаны для гэтай Імшы, альбо для дня ці літургічнага перыяду.

V. ІНШЫЯ РЭЧЫ,
ПРЫЗНАЧАНЫЯ ДЛЯ ЎЖЫТКУ Ў КАСЦЁЛЕ

348.   Апрача літургічнага начыння і шатаў, якія павінны вырабляцца з адмысловага матэрыялу, іншыя прыналежнасці, прызначаныя для літургічнага ўжытку¹⁴⁰ альбо для іншых патрэбаў у касцёле, павінны быць годныя і адпавядаць мэце, для якой яны прызначаныя.

349.   Асаблівым чынам трэба клапаціцца пра тое, каб літургічныя кнігі, перадусім Евангеліярый і Лекцыянарый, якія прызначаныя для абвяшчэння Божага слова і таму асаблівым чынам шануюцца, сапраўды былі ў літургічным дзеянні знакамі і сімваламі вышэйшых рэчаў і таму сапраўды годнымі, аздобленымі і прыгожымі.

350.   Апрача таго з усёй пільнасцю трэба клапаціцца пра тыя рэчы, якія непасрэдна звязаныя з алтаром і эўхарыстычнай цэлебрацыяй, як напр., алтарны крыж і працэсійны крыж.

351.   Неабходна заўсёды імкнуцца да таго, каб і менш важныя рэчы адпавядалі патрабаванням мастацтва, а высакародная прастата заўсёды спалучалася з чысцінёю.
q

Пар. Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 128.
Пар. Pontificale Romanum, Ordo Dedicationis ecclesiae et altaris, editio typica 1977, Ordo benedictionis calicis et patenae; Rituale Romanum, De Benedictionibus, editio typica 1984, Ordo benedictionis rerum quae in liturgicis celebrationibus usurpantur, nn. 1068-1084.
Пар. Rituale Romanum, De Benedictionibus, editio typica 1984, Ordo benedictionis rerum quae in liturgicis celebrationibus usurpantur, n. 1070.
Пар. Conc. Oecum. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 128.
Пар. там жа.
Што датычыць асвячэння рэчаў, прызначаных для літургічнага ўжытку ў касцёлах, пар. Rituale Romanum, De Benedictionibus, editio typica 1984, pars III.

<< Першая < Папярэдняя 1 2 3 4 5 Наступная > Апошняя >>

Старонка 4 з 5

Пры выкарыстанні матэрыялаў сайта спасылка на Catholic.By абавязкова.

Апошнія абнаўленні

11.07 12:38	Пяць юнакоў залічаны на першы курс Духоўнай семінарыі ў Пінску
11.07 10:21	Дублін: былы футбаліст «Манчэсцер Юнайтэд» стаў святаром
10.07 14:12	Рэпартаж з Дубка — самай лясной капліцы ў Беларусі
10.07 11:39	Капліцу Маці Божай Фацімскай асвяцілі ў шпіталі ў Бараўлянах
10.07 09:59	Ты католік з Чэрыкава? Адгукніся!
08.07 20:48	Урачыстасці Маці Божай прайшлі ў санктуарыі ў Тракелях
08.07 14:26	Біскуп Антоні Дзям’янка асвяціў касцёл у Гарадцы (+фота)
07.07 15:18	Біскуп Антоні Дзям'янка сустрэўся з удзельнікамі рэкалекцый у пінскай семінарыі
07.07 14:28	Католікі Салігорка паедуць у Чэнстахову ...на ровары
07.07 12:29	Гамілія на ХІV Звычайную нядзелю, Год А (9 ліпеня)



© 2003-2025 Канферэнцыя Каталіцкіх Біскупаў у Беларусі	Кантакты