Гісторыя рэдакцыі пачалася ў пасляваенны перыяд, калі на тэрыторыі Усходняй Еўропы былі ўсталяванны атэістычныя рэжымы і пачаўся пераслед Касцёла.

Апостальская Сталіца не магла заставацца абыякавай да лёсу мільёнаў вернікаў, якія апынуліся за «жалезнай заслонай». Адной з эфектыўных прыладаў для распаўсюджвання Евангелля і падтрымкі сувязі з Пантыфікам у такіх умовах было менавіта Ватыканскае радыё.

Пасля вайны ўзнікла новая патрэба — несці Евангелле і слова Пантыфіка туды, дзе вернікі засталіся без душпастырскай апекі. Для гэтага былі набыты магутныя радыёперадатчыкі, усталяваны новыя антэны, заснаваны шэраг моўных рэдакцый.

На працягу 1945-1950 гг. узніклі ці аднавілі сваю дзейнасць венгерская, румынская, чэшская, літоўская, украінская, руская, славенская, латышская, славацкая, балгарская, харвацкая секцыі Ватыканскага радыё.

Узнікненне беларускай рэдакцыі было звязана з асобай кс. Пятра Татарыновіча — каталіцкага святара з Піншчыны, палымянага прапаведніка і беларускага патрыёта. Яшчэ да прыбыцця ў Вечны горад святар займаўся перакладчыцкай і пісьменніцкай дзейнасцю, друкаваўся ў беларускіх рэлігійных выданнях і рэдагаваў некаторыя з іх.

Ксёндз Татарыновіч быў вядомым беларускім душпастырам і грамадскім дзеячам, які неаднаразова падвяргаўся пераследу за сваю актыўную патрыятычную пазіцыю.

У Рыме кс. Татарыновіч апынуўся восенню 1945 г. Па прыбыцці святар пасяліўся ў генеральным доме айцоў марыянаў. Тут пражываў яшчэ адзін беларускі святар, будучы грэка-каталіцкі біскуп Чэслаў Сіповіч.

З Ватыкана па-беларуску

Пра іх першую сустрэчу ён успамінаў: «Аднаго дня неяк пад вечар уваліліся ў наш дом са сваімі хатулямі з шумам група святароў, семінарыстаў і законных братоў. Усе былі летувісы марыяны, уцекачы з Летувы, ахвяры вайны. Сярод іх, як нейкі вынятак з правіла, быў кс. Татарыновіч. Калі ўсе гаманілі голасна і весела — бо ж нарэшце дабраліся жывыя да свайго законнага дому —– наш Пётр стаяў, абапёршыся аб балясы сходаў, бледны і змучаны, поўны нейкай задумы. Чакаў, як і ўсе іншыя, пакуль знойдзецца яму пакой». На той момант кс. Татарыновічу было 49 гадоў.

На першым этапе беларускаму святару дапамагаў генеральны настаяцель марыянаў літоўскі біскуп Францішак Бучыс, які адначасова быў заснавальнікам і кіраўніком літоўскай рэдакцыі Ватыканскага радыё. Гэты біскуп добра ведаў пра духоўныя патрэбы беларусаў — паміж імі завязалася плённае сяброўства.

Іерарх зрабіў кс. Татарыновічу рэкамендацыю, неабходную для паступлення ў Папскі Усходні інстытут, дзе той абараніў доктарскую дысертацыю, дапамагаў яму ў выданні беларускамоўнага часопіса «Źnič». Не выключана, што кантакты з біскупам Бучысам маглі паўплываць на ўключэнне кс. Татарыновіча ў працу Ватыканскага радыё і заснаванне там беларускай рэдакцыі. Але гэта толькі гіпотэза.

Трэба адзначыць, што ўпершыню беларуская мова загучала на хвалях Ватыканскага радыё ў вігілію Божага Нараджэння 1949 г.

З нагоды ўрачыстасці і пачатку юбілейнага 1950 года Папа Пій XII напісаў спецыяльнае пасланне, якое, па просьбе Пантыфіка, павінна было быць перакладзена на розныя мовы і перададзена на хвалях папскай радыёстанцыі.

Першыя выпускі ішлі 10 хвілін

Падрыхтоўкай гэтага эфіру і заняўся кс. Татарыновіч. У выніку 24 снежня 1949 г. у 13.30 па рымскім часе слова Папы з самаго Ватыкана загучала па-беларуску.

Праз некалькі тыдняў, 6 студзеня 1950 г., праграмы на беларускай мове пачалі выходзіць рэгулярна. Менавіта гэты дзень лічыцца датай заснавання рэдакцыі, хоць першапачаткова ў ёй працаў толькі адзін чалавек — кс. Пётр Татарыновіч.

Пазней на старонках часопіса «Źnič» святар пісаў: «Браты беларусы! Ваша мова дачакалася найвышэйшага прызнання! Вы можаце карыстацца ёю ў кожную пятніцу ў 18.30, слухаючы ватыканскіх радыёперадачаў...». «Радыёапарат павінен быць найлепшае якасці», — падкрэсліваў святар.

Першапачаткова праграмы па-беларуску выходзілі ў эфір адзін раз на тыдзень і працягваліся каля 10 хвілін. Ксёндз Татарыновіч рыхтаваў кароткі агляд асноўных падзей з Ватыкана, апавядаў пра жыццё Касцёла і беларускіх эмігрантаў, чытаў у эфіры пераклады папскіх зваротаў і рэлігійную літаратуру. Паступова павялічвалася колькасць эфірнага часу і праграмы пачалі выходзіць часцей.

Павялічвалася і колькасць супрацоўнікаў, сярод якіх былі выдатныя постаці, дбайныя пастыры і сапраўдныя патрыёты. Сёння, святкуючы  65-годдзе, беларуская рэдакцыя Ватыканскага радыё стараецца верна выконваць місію «голасу Папы».

Паводле be.radiovaticana.va

(IL)