31 жніўня ў Друі ўрачыста адзначылі 100-годдзе з дня нараджэння біскупа Чэслава Сіповіча. Урачыстасць сабрала шмат гасцей, у ліку якіх былі Апостальскі Нунцый у Беларусі арцыбіскуп Клаўдыё Гуджэроцці, біскуп Віцебскі Алег Буткевіч, Апостальскі візітатар для грэка-католікаў у Беларусі архімандрыт Сяргей Гаек, а таксама дапаможны біскуп Прэшаўскі (Славакія) Мілан Лях.

Да 100-годдзя з дня нараджэння біскупа Чэслава Сіповіча ў парафіі рыхтаваліся амаль увесь год. Стараліся арганізаваць як найлепш — да дробязяў. Адмыслова да гэтай падзеі быў падрамантаваны касцёл, вялікую падрыхтоўку правёў мясцовы хор, асаблівая ўвага надзялялася падрыхтоўцы ўрачыстай літургіі і працы па вырабе барэльефа. Гэта было праведзена і падрыхтавана дзякуючы вялізным высілкам сённяшняга пробашча друйскай парафіі ксяндза Сяргея Сурыновіча, адукаванага святара, шчыра адданага Касцёлу ў Беларусі і сваёй краіне, які імкнецца адрадзіць памяць пра друйскі кляштар марыянаў. Дадзенае святкаванне стала адным з крокаў у гэтым накірунку.  

На могілках у Дзедзінцы гэты дзень былі асвячаны адноўленыя пліты на магілах бацькоў біскупа Сіповіча. Таксама да магілы яго бацькоў была пакладзена капсула з зямлёй, прывезеная з магілы Чэслава Сіповіча ў Лондане. Гэта і сімвалічная магіла самога біскупа: на пліце - і яго прозвішча.

На ўрачыстасць асвячэння адноўленых могілкавых плітаў і ўсталявання капсулы з зямлёй прыехалі прадстаўнікі Грэка-Каталіцкай Царквы ў Беларусі на чале з Апостальскім візітатарам для грэка-католікаў у Беларусі архімандрытам Сяргеем Гаекам. Адмысловым госцем быў дапаможны біскуп Мілан Лях са Славакіі (замежны госць асвяціў у касцёле абразы — Рэд.). Апостальскі Нунцый у Беларусі арцыбіскуп Клаўдыё Гуджэроцці ўзначаліў святую Імшу ў касцёле ў Друі.

«Не дазволіць забыцца, што яны беларусы»

У гаміліі, прамоўленай на беларускай мове, арцыбіскуп Клаўдыё Гуджэроцці зазначыў, што калі Чэслаў Сіповіч стаў біскупам (адзіным каталіцкім беларускім біскупам у тыя часы), то «прайшоў увесь свет, каб паказаць брацкі твар беларусам, каб дазволіць загучаць гукам мовы, мілай іх сэрцу, каб не дазволіць ім забыцца, што яны беларусы».

«Чэслава Сіповіча абвінавацілі ў шавінізме, нацыяналізме, фанатызме. Ён бачыў, як паволі змяншалася паства, бачыў, як паміралі браты, з якімі ён згадзіўся перажываць гэтую прыгоду. Бачыў таксама, што свет, а часта і Касцёл, не разумелі добра ягоны народ», — дадаў арцыбіскуп. Па словах Апостальскага Нунцыя, Чэслаў Сіповіч «ніколі не лічыў сябе героем, лічыў сябе звычайным сведкам веры»; «не мог прадаць праўду, праўду, якая вызваляе».

«Сёння тут, у Друі, у “беларускім” кляштары марыянаў, адным з санктуарыяў беларускай культуры, мы адчуваем прысутнасць Чэслава Сіповіча ў таямніцы Бога. Мы выражаем яму глыбокую ўдзячнасць за тое, што ён да канца нёс свой крыж, — адзначыў прадстаўнік Папы. — Хто ведае, што адчувае ён, калі чуе сёння малітвы на беларускай мове. Сёння ён прысутны на гэтай зямлі, дзе можна публічна маліцца, дзе будуюцца святыні і паўстаюць кляштары, і дзе быць беларускім католікам не з’яўляецца больш супярэчнасцю, прынамсі для большасці».

Таксама ў межах урачыстасцяў Апостальскі Нунцый асвяціў у касцёле барэльеф у гонар біскупа Чэслава Сіповіча, славутага выхаванца Друйскай гімназіі і кляштара.

Напрыканцы Імшы іерархі асвяцілі абраз святога Юзафа, намаляваны мастачкай Вольгай Куваевай па фотаздымках пачатку ХХ стагоддзя. Абраз быў знішчаны ў пасляваенны час разам з алтаром. Ксёндз Сяргей Сурыновіч, які зараз займаецца рамонтам касцёла, вырашыў вярнуць абраз у касцёл. “Вяртанне абраза Абранніка Багародзіцы з Дзіцяткам Езусам - адзін з крокаў па аднаўленні знішчанага алтара друйскай святыні”, -  падкрэсліў святар.
 

Вытокі

Сённяшняя вёска Дзедзіна, дзе 25 лістапада 1914 года ў сялянскай сям’і беларусаў-католікаў Вінцука Сіповіча і Ядзвігі з Тычкаў нарадзіўся сын Чэслаў, у свой час называлася Дзедзінкай. Вёска ляжыць убаку ад дарогі Друя – Мёры. Праязджаеш некалькі кіламетраў — і ідзе доўгая алея, з вялізнымі дрэвамі, пасаджанымі некалькі дзесяцігоддзяў таму мясцовым шляхцічам, уладальнікам палаца, які таксама калісьці быў у вёсцы. Частка алеі была вырублена ў пасляваенны час, але і тое, што засталося — уражвае. А навокал — палі...

За сто гадоў шмат чаго змянілася ў вёсцы, але прыгажосць і непаўторнасць краявідаў засталася. У гэтай вёсцы і прайшло дзяцінства Чэслава Сіповіча. Гэта было звычайнае жыццё тагачаснага вясковага хлопца — рытм жыцця вызначаўся порамі года і, адпаведна, гаспадарчымі патрэбамі сялянскай сям’і; дапамога бацькам па гаспадарцы, у вольны час — гульн ды, забавы. У сваёй роднай Дзедзінцы будучы іерарх пайшоў у пачатковую школу.

У год нараджэння Чэслава Сіповіча ў Дзедзінцы налічвалася, як расказваюць яго сваякі, каля 120 двароў.

«У 1917 годзе ў вёсцы здарыўся вялікі пажар, падчас якога частка хат згарэла. Ну то пасля былі пабудаваны новыя», — апавядае Юзаф Сіповіч, бацька якога прыходзіўся біскупу стрыечным братам. Кажуць, што пасля адбудовы ў вёсцы налічвалася толькі 80 двароў. Хата, пабудаваная бацькам Чэслава Сіповіча пасля пажару, з якой ён пайшоў у вялікі свет, стаіць і зараз, у ёй дажывалі свой век бацькі біскупа, а пасля іх смерці — яго родная сястра Фэліцыя. За столькі гадоў шмат чаго змянілася, але першапачатковая планіроўка хаты, як і печ на кухні, захаваліся. Цалкам верагодна, што з часоў дзяцінства будучага іерарха паходзіць і старая зламаная шафа, што стаіць у калідоры. Зараз хата пустуе, але праз пэўны час у ёй паўстане музей памяці біскупа Сіповіча.

Лічыцца, што пакліканне будучага біскупа нарадзілася ў Дзедзінцы. Менавіта тут, у бацькоўскай хаце, дзе штодзённа разам з дзецьмі бацькі маліліся на ружанцы перад абразамі (як апавядаюць крэўныя), ён, будучы яшчэ хлопчыкам, убачыў анёла і ўражаны, выбег на вуліцу...

Крыху на водшыбе ад вёскі стаіць закінуты палац мясцовага шляхціча, каля яго — пруд. Кажуць, што калісьці там быў вялікі сад, бо пан любіў розныя дзівосы, якія прывозіў адусюль. Каля палаца ідзе старая дарога на Друю (сёння ёй не карыстаюцца): магчыма, гэтай дарогай увосень 1928 года бацька адвёз Чэслава ў Друйскую гімназію пры кляштары марыянаў.

«Я памятаю, што калі паступіла ў інстытут у Мінск, то бацька, везучы мяне на фурманцы ў Ідолту, сумна сказаў: ”Вось так калісьці Чэся адвёз бацька і больш ён не вярнуўся, — расказвае Тэрэза Будкевіч, пляменніца біскупа. — Але я тады сказала, што я толькі ў Мінск еду і сюды абавязкова вярнуся».

Сям’я

Са сваякамі з вялікай і дружнай сям’і Сіповічаў я пазнаёмілася на могілках, дзе яны прыбіралі пахаванні і капліцу. Зразумела, свайго славутага родзіча асабіста яны не ведалі, але памяць пра яго заўсёды жыла ў гэтай сям’і.

Тэрэза Будкевіч, дачка Яна Сіповіча (малодшага брата будучага біскупа), кажа, што яе бацька з асаблівай цеплынёй апавядаў пра старэйшага брата. «Я памятаю гэтыя аповеды літаральна з пялюшак», — дзеліцца яна. У савецкія часы імя біскупа было забаронена. «Бацька вельмі шмат нам пра яго апавядаў, а мы ведалі, што нікому пра гэта нельга казаць. Фотаздымкі дзядзькі ляжалі ў нас у асобнай шуфлядцы, каб хто старонні выпадкова не ўбачыў», — расказваюць яго пляменніцы Данута і Тэрэза.

Але і ў тыя часы завочны кантакт не перарываўся, сям’я вяла перапіску са сваім сваяком, дасылалі яму фотаздымкі, пераказваючы мясцовыя навіны. Той дасылаў пасылкі з Лондана, якія сям’я захоўвае з вялікай пашанай. Многія фота і лісты не захаваліся, зніклі або былі кудысьці схаваныя сястрой біскупа Фэліцыяй. Магчыма, нешта згарэла падчас пажару ў хаце ўжо ў савецкія часы.

Тэрэза Будкевіч паказала стары прыёмнік, па якім сям’я таемна слухала радыё «Свабоду», дзе ў сваю чаргу перадаваліся і віншаванні біскупа Чэслава. Напрыканцы іерарх заўсёды казаў, што перадае прывітанне сваёй Дзедзінцы.

Тэрэза Будкевіч нарадзілася і вырасла ў гэтай вёсцы. «Я яе вельмі люблю і кожную вольную хвіліну стараюся сюды прыехаць, — кажа яна. — А хата, дзе жыў дзядзька, для нас увогуле вельмі родная, мы там шмат часу праводзілі, калі былі малыя». Яна ўзгадвае таксама вечар пасля пахавання яе маці ў 2006 г.: «Памятаю, ужо ўвечары, пасля пахавання, калі мы ўсё прыбралі — усё так ціха і спакойна, і раптам у мяне ўзнікла такое адчуванне, што вось тут, у гэтай хаце, сабраліся ўсе Сіповічы».  

Біскуп Чэслаў Сіповіч сапраўды сабраў усю сям’ю. Апошнім часам адгукнуліся і знайшліся шмат прадстаўнікоў гэтага славутага рода. Зараз у Дзедзінцы застаўся толькі Юзаф Сіповіч, і ўсе звяртаюцца да яго. Многія з іх прыехалі на святкаванне стагоддзя з дня нараджэння іх сваяка.

Год таму ў вёсцы яшчэ жыў родны брат біскупа Вінцэнт, але яго здароўе пагоршылася і дзеці забралі яго ў Брэст. Ён нарадзіўся ў 1934 годзе і свайго брата не памятае. Вінцэнт Сіповіч па стане здароўя не змог прыехаць на ўрачыстасці, але вельмі цешыўся, што яго брата памятаюць і шануюць.

«Пылам зямлі ёсць і пылам станеш...»

Пры ўездзе ў вёску можна пабачыць старыя могілкі, на якіх спачылі ў свой час многія прадстаўнікі сям’і Сіповічаў — яго бацькі (бацька памёр у 1957, маці ў 1974), малодшыя браты і сёстры (памерлі зусім малымі), брат Ян і сястра Фэліцыя. Побач знаходзіцца капліца, пабудаваная каля 15 гадоў таму на месцы старой драўлянай, якая, пэўна, памятала і малітву Чэслава Сіповіча.  

Нядаўна на магіле бацькоў біскупа былі ўсталяваныя надмагільныя пліты з надпісамі па-беларуску — у свой час, калі на магіле яго бацькі быў усталяваны помнік з надпісам па-польску, іерарх пісаў у лістах, што марыў, каб гэта было зроблена па-беларуску. Сам біскуп пахаваны ў Лондане.

31 жніўня 2014 г. на могілках у Дзедзінцы адбылося асвячэнне новаўстаноўленых надмагільных пліт, а асістэнт Апостальскага візітатара для беларусаў замежжа айца Аляксандра Надсана айцец Сяргей Стасевіч, які адмыслова прыехаў з Лондана, прывез на магілу капсулу з зямлёй з пахавання біскупа Чэслава Сіповіча ў Лондане, — такім чынам біскуп як быццам зноў вярнуўся дадому. У родную Дзедзінку.

Кацярына Лаўрыненка, AG