Гамілія Мітрапаліта Кандрусевіча на 20-годдзе ўстанаўлення Мінска-Магілёўскай мітраполіі

Мінск, касцёл св. Сымона і св. Алены 19 чэрвеня 2011 г. «Хвала Айцу і Сыну, і Духу Святому, Богу, які ёсць, які быў і які прыходзіць». 1. Глыбокапаважаныя браты і сёстры! Гэтыя словы ва ўрачыстасць Найсвяцейшай Тройцы, якую сёння адзначае Каталіцкі Касцёл, мы пачулі ў сённяшняй літургіі слова. Чалавек не здольны пазнаць таямніцу Найсвяцейшай Тройцы, і толькі Бог нам яе аб’яўляе. І сапраўды, як можна зразумець чалавечым розумам, што адзін раўняецца тром, бо ў Найсвяцейшай Тройцы мы праслаўляем аднаго Бога ў трох асобах, кожная з якіх таксама з’яўляецца Богам. Бог Айцец — гэта пачатак усяго. Ён адвечна нараджае Сына, які ўцелавіўся для нас і нашага збаўлення і які пасылае нам Святога Духа Суцяшыцеля, каб весці Касцёл у новую будучыню.     2. Езус Хрыстус, ведаючы, што пасля завяршэння справы збаўлення чалавецтва павінен быў адысці да дому свайго Нябеснага Айца, заснаваў Касцёл, задачай якога з’яўляецца весці людзей шляхам збаўлення. Пры гэтым словамі, якія Езус сказаў апосталу Пятру: «Ты — Пётр, скала, і на гэтай скале Я пабудую Касцёл Мой, і брамы пякельныя не перамогуць яго» (Мц 16, 18), Ён нагадаў пра тое, што Касцёл будзе існаваць вечна, нягледзячы на ўсе перашкоды і цяжкасці. Гэтыя словы з’яўляюцца фундаментальнымі як з пункту гледжання ўстанаўлення Касцёла, так і яго дзеяў. Другі Ватыканскі Сабор нанава адкрыў веліч і глыбіню Касцёла як народу Божага, які складаецца з вернікаў розных нацый і моваў. Слова «каталіцкі» паходзіць ад грэчаскага «каталікос», што азначае «паўсюдны». Такім чынам, Касцёл па сваёй прыродзе панаднацыянальны. Аднак у той жа час як боска-чалавечы арганізм ён знаходзіцца на канкрэтнай тэрыторыі і дзейнічае ў канкрэтных абставінах. Таму ён мае свае структуры. Гэта найперш парафіі, якія ўваходзяць у склад дыяцэзіі. Для лепшай каардынацыі працы і выпрацоўкі сумеснага пастырскага плану некалькі дыяцэзій уваходзяць у склад мітраполіі. 3. Беручы пад увагу служэнне біскупаў і іерархічныя структуры Каталіцкага Касцёла ў Беларусі, трэба найперш нагадаць, што хрысціянства на нашы землі прыйшло ўжо ў Х стагоддзі. Княгіня Вольга ў 959 г. звярнулася да нямецкага караля Атона I з просьбай прыслаць біскупа і святароў. На славянскія землі кароль паслаў біскупа Адальдага. У канцы X — пачатку XI стагоддзяў св. Бруно Баніфацы разам са св. Войцехам абвяшчаў Евангелле язычнікам і імі быў забіты на мяжы Літвы і Русі, гэта азначае дзесьці на захадзе ці на паўднёвым захадзе Беларусі. На пачатку XI стагоддзя ў Тураве было заснавана лацінскае біскупства. Першым біскупам быў Райнберн. У 1186 г. было заснавана так званае Ліёнскае (Рыжскае) біскупства. Першым біскупам часткі беларускіх і літоўскіх земляў стаў Хрысціян, катэдра якога знаходзілася, здаецца, у Навагрудку. У XIII–XVII стст. на нашых землях будуецца шмат касцёлаў, прыбываюць францішкане і езуіты, якія засноўваюць свае цэнтры. Так, напрыклад, езуіты заснавалі дзве акадэміі — у Вільні і Полацку. У XVII стагоддзі ў Віцебску працуе біскуп Язафат Кунцэвіч. У 1720 г. былі прызначаны асобныя каталіцкія біскупы для ўсходняй Беларусі — у Магілёве, Мсціславе і Оршы. У 1773 г. царыца Кацярына II без узгаднення з Апостальскім Пасадам заснавала Беларускую дыяцэзію. Пасля доўгіх перамоваў у 1783 г. Апостальскі Пасад заснаваў Магілёўскую архідыяцэзію і мітраполію, у якую ўвайшлі ўсе каталіцкія дыяцэзіі Расійскай імперыі.   У 1798 г. была ўстаноўлена Мінская дыяцэзія. Аднак сітуацыя Каталіцкага Касцёла была нялёгкай. З часам пачалі зачыняцца кляштары і навучальныя ўстановы. У 1839 г. была ліквідавана Унія, а ў 1869 г. — Мінская дыяцэзія, якая была далучана да Віленскай дыяцэзіі а ў 1883 г. — да Магілёўскай. Царскі ўрад моцна супрацьстаяў рэлігійнаму жыццю Каталіцкага Касцёла, і адным з наступстваў гэтага з’яўляецца сумная гісторыя ўсё яшчэ не перададзенага вернікам Бернардынскага комплексу ў Мінску. 4. Пасля царскага талеранцыйнага Указу ад 1905 г. пачалося ажыўленне дзейнасці Каталіцкага Касцёла. У 1917 г. была адноўлена Мінская дыяцэзія. Аднак пачынаючы ад 20-х гадоў мінулага стагоддзя дзейнасць Магілёўскай архідыяцэзіі і Мінскай дыяцэзіі была паралізавана. У 1920 г. быў арыштаваны біскуп Мінскі Зыгмунт Лазінскі, які потым у 1925 г. быў прызначаны біскупам новаўтворанай Пінскай дыяцэзіі. У 1923 г. асуджаны і рэпрэсіраваны магілёўскі арцыбіскуп Ян Цепляк. У 1926 г. біскуп Балеслаў Слосканс быў прызначаны Апостальскім Адміністратарам у Магілёве, а ў 1927 г. — у Мінску. Аднак у тым жа годзе ён быў арыштаваны. Пік ганенняў — гэта 1939 г., калі былі зачынены амаль усе касцёлы, а ў 10 фармальна не зачыненых не было ніводнага святара. У выніку зменаў межаў Беларусі пасля II Сусветнай вайны ў заходніх яе рэгіёнах было значна больш адчыненых касцёлаў і святароў. Нягледзячы на палітыку ганенняў, Касцёл трываў. У 1988 г. у Беларусі дзейнічалі 105 касцёлаў і працавалі 62 святары. 5. Аднак сацыяльна-палітычныя падзеі таго часу ў былым Савецкім Саюзе сведчылі, што час ганенняў завяршаецца. У 1989 г. быў прызначаны першы каталіцкі біскуп у Беларусі, а 13 красавіка 1991 г. благаслаўлёны папа Ян Павел II сваім своечасовым, мужным і правідэнцыяльным рашэннем рэарганізаваў нармальныя структуры Каталіцкага Касцёла ў нашай краіне і ўстанавіў Мінска-Магілёўскую мітраполію, у склад якой увайшла Мінска-Магілёўская архідыяцэзія і дзве дыяцэзіі — Гродзенская і Пінская. У 1999 г. з Мінска-Магілёўскай архідыяцэзіі была вылучана Віцебская дыяцэзія, так што сёння ў склад мітраполіі ўваходзяць чатыры дыяцэзіі. Устанаўленне дыяцэзій і мітраполіі ўнесла элемент касцёльнай стабільнасці ў Беларусі і паклала мяжу трываючай на працягу трох пакаленняў няпэўнасці, калі не было сваіх біскупаў, а толькі генеральныя вікарыі, якія прызначаліся біскупамі з-за мяжы. Уручэнне палія першаму Мінска-Магілёўскаму Мітрапаліту арцыбіскупу Казіміру Свёнтку ў гэтым касцёле св. Сымона і св. Алены было не толькі сімвалічным жэстам, але падкрэсліла яго ўладу і сувязь з біскупам Рыма як наступнікам св. Пятра і Апостальскім Пасадам. Устанаўленне дыяцэзій і мітраполіі мае таксама глыбокі тэалагічны сэнс. Кожная дыяцэзія з’яўляецца партыкулярным, мясцовым Касцёлам. Аднак гэты Касцёл праз тую ж веру, той жа культ і адзінства кіраўніцтва змяшчае і праяўляе ў сабе жыццё паўсюднага Касцёла. 6. За мінулыя 20 гадоў Каталіцкі Касцёл у Беларусі прайшоў фазу свайго станаўлення і арганізацыі неабходных структур, такіх, як парафіі, якіх каля 460; навучальныя ўстановы, сярод якіх дзве семінарыі і тры ўстановы для падрыхтоўкі катэхетаў; чатыры выдавецтвы, якія выдаюць рэлігійныя і літургічныя кнігі, катэхетычныя матэрыялы, чатыры газеты і чатыры часопісы; вэб-сайт Канферэнцыі Каталіцкіх Біскупаў у Беларусі Сatholic.by, які займае адно з вядучых месцаў сярод рэлігійных сайтаў Беларусі; нацыянальны, дыяцэзіяльныя і парафіяльныя дабрачынныя фонды «Карытас»; нядзельная радыётрансляцыя святой Імшы на першым канале Беларускага радыё і многае іншае. Колькасць беларускіх святароў узрасла больш чым у тры разы. Перакладзены на беларускую мову і выдадзены асноўныя літургічныя кнігі, а таксама многія афіцыйныя дакументы Каталіцкага Касцёла, што патрэбна для арганізацыі і правядзення набажэнстваў, фармацыі святароў, кансэкрававных асобаў і свецкіх і што таксама з’яўляецца ўкладам Каталіцкага Касцёла ў развіццё беларускай культуры. Пры парафіях арганізавана катэхізацыя дзяцей і моладзі. Развіваецца пілігрымкавы рух як да беларускіх, так і да замежных санктуарыяў. Каталіцкі Касцёл прымае актыўны ўдзел у вырашэнні многіх сацыяльных праблем нашага грамадства, у першую чаргу такіх, як праблемы сям’і, аховы жыцця, прафілактыкі СНІДУ, дапамогі бедным і патрабуючым, сацыяльнай справядлівасці, выхавання моладзі на маральных прынцыпах і г. д. Асаблівая ўвага ўдзяляецца развіццю адносін з іншымі веравызнаннямі, асабліва з Праваслаўнай Царквой, з якой мы маем некаторыя сумесныя праграмы і стараемся сумесна адказваць на балючыя выклікі нашага секулярнага часу, а таксама сумесна сведчыць і бараніць хрысціянскія каштоўнасці. 7. Разам з гэтымі і іншымі дасягненнямі і поспехамі ёсць і нямала праблем. Адной з самых балючых з’яўляецца недахоп касцёлаў і касцёльных памяшканняў. Дзякуй Богу, улады разумеюць гэтыя праблемы і даюць дазволы на будаўніцтва новых касцёлаў, асабліва ў Мінску. Аднак само іх будаўніцтва ў абставінах эканамічнага крызісу з’яўляецца нялёгкай справай. Усё яшчэ адчуваецца недахоп святароў, і таму неабходна дапамога святароў і кансэкраваных асобаў з-за мяжы. Многае трэба ўчыніць у галіне фармацыі свецкіх вернікаў, асабліва адносна іх пачуцця адказнасці за Касцёл і хрысціянскага сведчання ў розных жыццёвых абставінах, каб яны былі хрысціянамі не толькі ў касцёле падчас набажэнства, але і за яго парогам; каб прыпадабняліся не свету, а Хрысту; каб іх публічная этыка абапіралася не на прынцыпы лібералізму, але на прынцыпы вечна жывога і актуальнага Евангелля.   Жыццё паказвае, што наша грамадства маральна хворае і яго трэба лячыць. 8. Для выканання гэтага вельмі актуальнага задання неабходна новая інкультурацыя веры ў кантэкст нашай складанай беларускай рэлігійнай рэчаіснасці, якая адчувае на сабе як наступствы атэізацыі трох пакаленняў, так і працэс нялёгкага адражэння рэлігійнасці ў складаных абставінах наступаючага секулярызму і сацыяльна-палітычнай сітуацыі нашага грамадства. Крызіс, у якім мы знаходзімся, патрабуе больш вертыкальнага і «акунутага» ў Божую таямніцу позірку на нашае жыццё, каб пераадолець рызыку канцэнтрацыі ўвагі толькі на часовых рэчах і справах. Постмадэрнісцкі маральны крызіс грунтуецца на адсутнасці матывацыі маральнага абавязку. Неабходнасць захавання фундаментальных этычных прынцыпаў падвяргаецца эрозіі на карыць пошуку матэрыяльных каштоўнасцяў, спажывецтва і жыццёвых прыемнасцяў. Сучасны чалавек паддаецца спакусе, якая грунтуецца на сумненні ў тым, што трэба жыць сумленна і бескарысна. Таму Касцёл у Беларусі, які ўступае ў сваё трэцяе дзесяцігоддзе пасля адраджэння сваіх структур і ўстанаўлення Мінска-Магілёўскай мітраполіі, павінен дапамагчы людзям вярнуць этычную матывацыю іх дзеянняў. Для гэтага нельга ігнараваць публічнае значэнне веры, супрацьстаяць тэндэнцыям яе прыватызацыі і паказаць, што жыць паводле закону Божага не толькі справядліва, але і карысна для ўсяго грамадства. Толькі тады вера зможа ўнесці свой уклад у маральнае адраджэнне народа. Французскі хрысціянскі мысліцель Антуан дэ Сэнт-Экзюперы казаў, што калі хочаш збудаваць карабель, то не кліч людзей збіраць дрэва, не падзяляй абавязкаў і не давай распараджэнняў, але вучы настальгіі да шырокага і бямежнага мора. Навучыць людзей мець настальгію да Божага закону і яго сведчыць — і ёсць самае вялікае і першаснае заданне Касцёла ў Беларусі ў наш час, бо калі Бог знікае з гарызонту чалавека, ён становіцца рабом ідэалогіі і нігілізму, як сказаў папа Бэнэдыкт XVI ў мінулую сераду,  15 чэрвеня 2011 г. (http://www.zenit.org/article-27093?l=italian). Калі губляецца вера ў Бога, то чалавек пачынае верыць у нешта іншае, у сучасным свеце найчасцей — у моц багацця і прыемнасцяў. Пры гэтым ён думае, што, не захоўваючы Божы закон, становіцца свабодным. Гэта зусім не так, бо на самой справе ён становіцца заложнікам і рабом матэрыяльных каштоўнасцяў, амаральнага жыцця, неўпарадкаваных пазасужэнскіх сексуальных адносін, наркаманіі, алкагалізму, эгаізму і г. д. У той жа час мы не рабы. Моцаю сакрамэнту хросту мы пакліканы да свабоды дзяцей Божых, якія жывуць паводле Божага закону, але не да свабоды ад Бога і Яго права. Менавіта да свабоды дзяцей Божых нас вядзе Касцёл. 9. Пане Божа, міласціва глянь на свой Касцёл у Беларусі — зямлі святых, сведкаў веры і мучанікаў, удзячных Богу і благаслаўлёнаму папу Яну Паўлу II за аднаўленне сваіх структур і ўстанаўленне Мінска-Магілёўскай мітраполіі, а таксама папу Бэнэдыкту XVI за пастаянны клопат аб ім, які спявае свой «Magnificat», бо сапраўды вялікія рэчы ты яму ўчыніў і чыніш. Дай яму ласку, каб, уступаючы ў новы этап сваёй дзейнасці, вёў да новай інкультурацыі веры ў сучасным жыцці нашага грамадства, мужна адказваў на выклікі часу, паглыбляў еднасць чалавека з Богам і іншым чалавекам у духу любові і ўзаемнай пашаны, дапамагаў чалавеку не баяцца жыць паводле Божага закону і станавіцца святым нашага часу. Старая прыказка кажа, што дочкамі ўдзячнасці з’яўляюцца радасць і надзея. Няхай жа сённяшнія ўрачыстасці і падтрымка нашых апекуноў, Маці Божай Будслаўскай і св. Арханёла Міхала, спрыяюць узрастанню радасці і надзеі ў нашым жыцці, нават насуперак надзеі (пар. Рым 4, 18), на хвалу ў Тройцы адзінага Бога і для збаўлення людзей. Амэн.

Адноўлена 17.06.2011 14:02