1. Клопат артыста пра ўласную веру і святасць

Адзінаццаць дзён доўжыўся фестываль «Магутны Божа». Напэўна, кожны з удзельнікаў вяртаецца дадому натхнёны на стварэнне новых хароў, падрыхтоўку спеўнікаў ці, прынамсі, на больш плённую працу ў парафіяльных гуртах спевакоў. Кожны думае, што зрабіць, каб павысіць свой прафесійны узровень. У год, прысвечаны асабліваму клопату пра святасць, мы павінны памятаць, што прыгажосць нашага спеву залежыць не толькі ад тэхнікі выканання твораў. Сутнасць заключаецца ў веры таго, хто прысвячае сябе творчасці згодна з вучэннем Касцёла, паказваючы прыгажосць Бога.

Святы Аўгустын спазнаў незвычайнае пачуццё, калі ўслухоўваўся ў спеў людзей, якія глыбока верылі ў тое, што было сутнасцю іх песні. Слуга Божы Ян Павел ІІ напісаў: «Тысячы веруючых умацоўвалі сваю веру музыкай, якая сыходзіла з сэрцаў іншых веруючых і станавілася часткаю літургіі, а, прынамсі, вельмі каштоўнаю дапамогаю ў яе годнай цэлебрацыі».

Таму ў першую чаргу кожны артыст павінен клапаціцца пра ўласнае асвячэнне, а натхненне на стварэнне новых хароў і клопат пра сваё прафесійнае майстэрства павінны стаяць на другім месцы, таму што святасць адкрывае нам вочы на Божую Любоў. Хто спазнае гэтую Любоў, можа ствараць песні, якія нясуць радасць і веру ў збаўчае дзеянне Бога. Клопат пра ўласнае духоўнае жыццё аберагае артыста ад таго, каб асалода ад працы не засланіла для яго Бога, каб, дбаючы пра рэлігійныя перажыванні іншых, ён сам не забыўся пра Найвышэйшага.

 
2. Мастацтва ў служэнні Евангеллю

Слуга Божы Ян Павел ІІ скіраваў пасланне да ўсіх людзей мастацтва. Гэта пасланне актуальнае таксама і ў наш час і з’яўляецца нашым заданнем: «Звяртаюся да вас, людзі мастацтва ўсяго свету, каб яшчэ раз выказаць вам маю павагу, а таксама каб прычыніцца да наладжвання больш плённага супрацоўніцтва паміж светам мастацтва і Касцёлам. Скіроўваю да вас заклік, каб вы нанава адкрылі глыбокае духоўнае і рэлігійнае вымярэнне мастацтва, якое ва ўсе стагоддзі характарызавала яго самыя высакародныя справы. (...) Звяртаюся асабліва да вас, хрысціянскія артысты; кожнаму з вас я хачу нагадаць, што запавет, які спрадвеку існуе паміж Евангеллем і мастацтвам, (...) звязаны з заклікам да пранікнення творчай інтуіцыяй у глыбіню таямніцы Уцелаўлёнага Бога, а разам з тым у таямніцу чалавека.

(...) У Хрысце Бог паяднаў з сабою свет. Усе веруючыя пакліканы даваць сведчанне пра гэта, але гэта вы, якія прысвяцілі жыццё мастацтву, павінны паказваць багаццем свайго генія, што свет адкуплены Хрыстом.

(...) Стварэнне чакае аб’яўлення сыноў Божых таксама праз мастацтва і ў мастацтве. Менавіта такое вашае заданне. Успрымаючы творы мастацтва, чалавецтва ўсіх стагоддзяў — таксама і сучаснае — спадзяецца, што дзякуючы ім лепш пазнае свой шлях і прызначэнне» (Ліст да людзей мастацтва, п. 14).

 
3. Артыст пакліканы дзякаваць Богу

Музычнае мастацтва заключаецца ў спалучэнні розных гукаў у гарманічным гучанні. Гэта можа быць вобразам таго, што з’яўляецца заданнем кожнага хрысціяніна. Такое ж самае значэнне мае і музыка ў Касцёле. Мы павінны ствараць супольнасць веры, аб’яднаную праслаўленнем Бога, з якой праменіць узаемная любоў. У адносінах паміж таленавітымі людзьмі не могуць узнікаць сваркі і спрэчкі. Таленты павінны служыць еднасці і ўзаемадапамозе. Божы дар нельга выкарыстоўваць для спрэчак за тое, каму належыць большая пашана і пахвала, бо хтосьці лічыць сябе больш таленавітым за іншых удзельнікаў хора. Музычны талент павінен звяртаць увагу на Нябеснага Даўцу, а не на чалавека, які толькі незаслужана атрымаў гэты дар. Бэнэдыкт ХVІ сказаў, што «вялікія кампазітары праз музыку хацелі па-свойму праслаўляць Бога. Ёган Себасцьян Бах пазначыў многія свае партытуры знакам S.D.G — Soli Deo gloria — хвала аднаму Богу. А Антон Брукнэр назваў свае творы «прысвечанымі Богу» (13.09.2006).

Шлях да святасці артыстаў, музыкантаў павінен весці праз глыбокую ўдзячнасць. Адною з найбольш таленавітых асобаў у свеце была Маці Божая. Яе жыццё было напоўнена ўдзячнасцю, пра што сведчыць гімн «Magnificat». Яна змагла заўважыць Божае вяршэ2нства ў гісторыі чалавечай сям’і, гісторыі выбранага народа, а таксама ў гісторыі Яе асабістага жыцця. Давайце паспрабуем, заахвочаныя пры2кладам Марыі, клапаціцца пра асабістую ўдзячнасць Богу. Гэта выразны арыенцір на шляху да святасці для тых, каго Бог адарыў асаблівымі дарамі. Бэнэдыкт ХVІ нагадаў, што Маці Божую «мы называем „Tota pulchra“ („Уся прыгожая“), ідэал прыгажосці, які мастакі заўсёды імкнуліся аднавіць у сваіх творах, гэта „Жанчына, апранутая ў сонца“ (пар. Ап 12, 1), у якой прыгажосць чалавека сустракаецца з прыгажосцю Бога» (22.05.2006).

Ва ўсім, што вы ствараеце прыгожаю музыкай, старайцеся перадаць перадусім прыгажосць Бога, а не майстэрства свайго таленту. Амэн.

1. Спеў як частка мастацтва

Сёння мы распачынаем XV міжнародны фестываль хрысціянскай музыкі «Магутны Божа». З гэтай нагоды сабраліся шматлікія вернікі, духавенства і біскупы. Можа, дзіўна, што біскупы удзельнічаюць у адкрыцці фестывалю, бо здаецца, што гэтае мерапрыемства, далёкае ад заданняў наступнікаў Апосталаў. Трэба нагадаць, што біскупы ў першую чаргу адказваюць за абвяшчэнне паслання Божай Любові, якая найбольш поўна праявілася ў асобе Хрыста. Касцёл для рэалізацыі гэтага задання выкарыстоўвае розныя сродкі. Адным з іх з’яўляецца мастацтва. Наш фестываль прысвечаны той галіне мастацтва, якая перадусім паклікана сведчыць пра Евангелле. Прысутнасць біскупаў указвае на неабходнасць адкрыцць сябе на ўсе формы сведчання пра Добрую Навіну. Мы знаходзімся тут, бо напоўнены глыбокай надзеяй на тое, што дзякуючы фестывалю «Магутны Божа» шмат людзей знойдзе шлях да Бога ці яшчэ больш сцісла з’яднацца з Ім.

Касцёл стаіць перад складаным заданнем — паказаць у прывабным святле і зрабіць заўважнаю духоўную рэчаіснасць, нябачную, якая датычыцца таямніцы Бога. Неабходна выказаць у зразумелых і даступных формах тое, што само па сабе не мае вобразаў. Касцёл для спаўнення гэтага задання карыстаецца дапамогаю мастацтва, бо менавіта яно мае здольнасць узяць нейкі аспект паслання Божай Любові і перакласці яго на мову колераў, формаў і гукаў. Яны могуць дапамагчы асобе, якая слухае або глядзіць, зразумець пасланне Евангелля. Акрамя таго, мастацтва мае такую ўласцівасць, што яна не пазбаўляе само пасланне Евангелля ні трансцэндэнтнага вымярэння, ні прыроды таямніцы.

Мастацтва імкнецца дайсці да чалавека, паказваючы яму прыгажосць. Яно наследуе тое, што чыніў Бог, калі ствараў свет. Бог бачыў, што тое, што Ён стварыў, было добрае, бачыў таксама, што яно было прыгожым. Прыгожым можа быць толькі тое, што чыніць бачным дабро. Такім чынам, касцёльнае мастацтва праз прыгажосць павінна ўказваць і скіроўваць увагу на самае важнае дабро ў жыцці чалавека, якім з’яўляецца вера, асабістая сувязь з Богам праз прыняцце Яго любові. Вельмі трапна акрэсліў сувязь прыгажосці і дабра веры польскі паэт Цыпрыян Норвід. Ён напісаў такія словы: «(...) Прыгажосць існуе для таго, каб заахвочваць да працы — працы дзеля ўваскрасення».

 
2. Роля спеву ў жыцці Касцёла

Пазнанне Божай Любові здзяйсняецца праз веру. Вера можа ўзбагачацца пад уплывам мастацкага перажывання. Прыкладам эстэтычнай кантэмпляцыі, якая вядзе да вышыняў веры, з’яўляюцца словы, якія сказаў святы Францішак Асізскі, калі атрымаў стыгматы Хрыста на гары Альверні: «Ты — прыгажосць (...). Ты — прыгажосць!». Святы Бонавэнтура так пракаментаваў гэтыя словы: «У прыгожых рэчах ён сузіраў Найпрыгажэйшага, а, ідучы слядамі, якія пакінуў Ён у стварэннях, усюды шукаў Умілаванага».

Кожная сапраўдная форма мастацтва з’яўляецца своеасаблівым шляхам да адкрыцця больш глыбокай сутнасці чалавека і свету. Тым самым з’яўляецца таксама вельмі добрым увядзеннем у перспектыву веры. З часоў Грыгорыя Вялікага распачаўся буйны росквіт надзвычай арыгінальнай сакральнай музыкі, якая носіць яго імя. Натхнёная мелодыка грыгарыянскага харалу павінна была стаць у наступныя стагоддзі характэрнай формай выказвання веры Касцёла ў музыцы падчас літургічнай цэлебрацыі святых таямніцаў. Так «прыгажосць» ядналася з «праўдай», каб таксама дарогамі мастацтва пераносіць чалавечыя душы з пачуццёвага свету ў вечную рэчаіснасць.

Слуга Божы Ян Павел ІІ ў пасланні, скіраваным да людзей мастацтва, напісаў такія словы пра творцаў музыкі: «Касцёлу неабходныя таксама музыканты. Колькі ж твораў сакральнай музыкі было напісана на працягу стагоддзяў творцамі, прасякнутымі глыбокім адчуваннем таямніцы! (...). Спеў дазваляе перажываць веру як стыхійную радасць і любоў, як даверлівае чаканне збаўчага Божага ўмяшальніцтва» (п. 12).

 
3. Умовы, якім павінен адпавядаць сакральны спеў

Заданне сакральнай музыкі — весці да пазнання чалавека і свету, абуджаць веру ў Бога. Для таго, каб гэтая мэта была дасягнута, рэлігійны спеў павінен адпавядаць некалькім абавязковым умовам.

Першай з іх з’яўляецца ўгрунтаванасць тэкстаў песень на Святым Пісанні. У Канстытуцыі пра Літургію падкрэсліваецца, што тэксты, прызначаныя для касцёльных спеваў, павінны адпавядаць каталіцкаму вучэнню. Неабходна іх чэрпаць перадусім са Святога Пісання (пар. Sacrosanctum Concilium, 121). Спеў павінен выяўляць таямніцу, заключаную ў словах Святога Пісання, бо гэтая Кніга Жыцця апісвае падзеі, праз якія Бог выбавіў чалавека з няволі граху і праз якія дараваў яму сваю прабачальную любоў. Спеў, прасякнуты тэкстамі Святога Пісання, абуджае ў чалавеку дух малітвы.

Першыя хрысціянскія супольнасці складалі свае гімны і песні, чэрпаючы натхненне са Святога Пісання. Таму іх песні славілі незвычайныя справы, якія Бог здзейсніў у сваім Сыне: Яго Уцелаўленне, Яго Смерць, якая перамагла смерць, Яго Уваскрасенне і Унебаўшэсце праваруч Айца.

Сакральны спеў павінен весці да праслаўленя Бога і асвячэння вернікаў. Аўтар апакаліпсісу, спрабуючы растлумачыць тое, што павінна адбыцца ў будучым, апісвае прарокаў і святых, якія страцілі жыццё на зямлі, даючы сведчанне пра Езуса, што пяюць хвалу Таму, які сядзіць на Троне, а таксама Ягняці (пар. ККК, 2642). У адзінстве з імі Касцёл на зямлі таксама пакліканы праслаўляць Бога і выказваць падзяку за «ўсялякі дасканалы дар, які паходзіць звыш ад Айца святла» (пар. Як 1, 17). Святое Пісанне заахвочвае, каб наш спеў быў выразам праслаўлення Бога: «Настаўляйце саміх сябе псальмамі і гімнамі, і спевамі духоўнымі, спяваючы і выслаўляючы Пана ў сэрцах вашых» (пар. Эф 5, 19; Клс 3, 16). Праслаўленне і ўсхваленне Бога падтрымівае ў нас веру ў Яго ўсемагутнасць, а яна ў сваю чаргу захоўвае надзею насуперак чалавечай надзеі. Такім чынам сакральны спеў вядзе да асвячэння вернікаў: «справядлівы вераю жыць будзе» (пар. Sacrosanctum Concilium, 112).

Рысаю сакральнага спеву з’яўляецца таксама тое, што ён узбагачаецца дзякуючы магчымасцям, якія дае арган. Заўсёды арган называлі каралём музычных інструментаў. Бэнэдыкт XVI так гаворыць пра значэнне аргана ў касцёльнай музыцы: «Ён можа перадаць усе тоны стварэння і выклікаць у слухача вышэйшыя пачуцці. Больш за тое, як уся добрая музыка, арган у стане ўзвысіць чалавека над усім, што чалавечае, і дапамагчы ўслухацца ў тое, што Божае. Разнастайнасць і фарбы тонаў, ад самых ціхіх ажно да магутнага fortissimo, вылучае арган сярод усіх інструментаў, дазваляе загучаць усім сферам чалавечай істоты» (13.09.2006 г.). Такім чынам магчымасці, якія мае арган, дапамагаюць слухачам сустрэцца з бязмежным хараством Бога.

Сакральны спеў узвышаецца па-над усімі іншымі відамі мастацтва перадусім дзякуючы таму, што з’яўляецца інтрэгральнай часткай урачыстай літургіі, асабліва цэлебрацыі Эўхарыстыі (пар. ККК, 1156). Ён дапамагае ў перажыванні святой Імшы праз прыгажосць спяванай малітвы, праз стварэнне вернікам магчымасці аднадушнага і чыннага ўдзелу ў цэлебрацыі і праз наданне цэлебрацыі ўрачыстага характару. Святы Аўгустын так апісвае перажыванні, звязаныя з літургіяй, упрыгожанай спевам: «Колькі разоў я плакаў, слухаючы гімны Твае і песні, узрушаны шчаслівым спевам Твайго Касцёла. Гэтыя галасы ўліваліся ў мае вушы, а калі Твая праўда кроплямі сцякала ў сэрца, выпарвалася з яго гарачае пачуццё пабожнай адданасці. З вачэй цяклі слёзы, і добра было мне з імі». Прыгажосць спеву можа шырока адкрываць чалавечую душу на праўды веры, заключаныя ў Святым Пісанні. З гэтага пункту гледжання асаблівае значэнне маюць словы святога Аўгустына: «Двойчы моліцца той, хто добра спявае». Амэн.

Касцёл Народзінаў Найсвяцейшай Панны Марыі,
Барысаў, 8 ліпеня 2007 г.

1. Святкаванне ўрачыстасці

У дзень Панскі мы збіраемся на супольную цэлебрацыю Найсвяцейшай Ахвяры. Мы хочам, каб Бог павучыў нас сваёю мудрасцю, Божым словам, Найсвяцейшым Целам і сваёю Крывёю ўмацаваў нашую волю ў імкненні да дабра. Разам з тым, сёння ксяндзу Юзафу Пятушку будзе ўручана касцёльная ўзнагарода Pro Ecclesia et Pontifice — за заслугі перад Касцёлам і Папам. Урывак з сённяшняга Евангелля паводле святога Лукі з’яўляецца Божым святлом, якое тлумачыць нам гэтую падзею.

У Евангеллі гаворыцца, што падчас сваёй зямной місіі Езус збіраў вакол сябе вучняў, каб яны неслі свету Добрую Навіну. У дадатак, моцаю свайго аўтарытэту, Ён кліча і ўстанаўлівае Дванаццаць Апосталаў, «каб з Ім былі і каб пасылаць іх прапаведаваць, і каб мелі яны ўладу аздараўляць ад хваробаў і выганяць дэманаў» (пар. Мк 3, 14–15). Вучні, якіх Езус пасылае перад сабою ў гарады і вёскі, дзе Ён будзе абвяшчаць Божае пасланне, — гэта зародак свецкіх і духоўных асобаў, якія павінны дапамагаць адно аднаму ў службе збаўлення свету. У Евангеллі падкрэсліваецца еднасць свецкіх і духоўных асобаў у апостальскай працы. Гэтую еднасць падкрэслівае таксама ўзнагарода, якая ўручаецца ксяндзу Юзафу Пятушку. Такую ўзнагароду атрымліваюць як духоўныя асобы, так і свецкія католікі.

Паколькі сёння мы ўручаем яе святару, то спачатку звернем увагу на ролю святара ў справе евангелізацыі вёсак і гарадоў. У Евангеллі паводле святога Лукі Езус гаворыць: «Хто слухае вас, Мяне слухае, і хто вас адкідае, Мяне адкідае. А хто адкідае Мяне, адкідае таго, хто паслаў Мяне» (пар. Лк 10, 16). У гэтых словах Езус устанаўлівае шчыльную сувязь паміж заданнем Апосталаў і сваёю ўласнаю місіяй, якая непасрэдна паходзіць ад Бога і з’яўляецца выразам улады самога Бога (пар. Мц 7, 29; 21, 23; Мк 1, 27; 11, 28; Лк 20, 2; 24, 19). Гэтак жа місія, якую даручыў Езус і якую павінны выконваць Апосталы, паходзіць ад Бога (пар. Pastores dabo vobis, 14). Па Божым устанаўленні наступнікамі Апосталаў як пастыраў Касцёла з’яўляюцца біскупы. У клопаце пра чалавечыя душы біскупам дапамагаюць святары. Кожны святар, які працуе ў еднасці са сваім біскупам, гэтак жа як і ксёндз Юзаф Пятушка, удзельнічае ў місіі, што непасрэдна паходзіць ад Бога. Пра святара мы можам сказаць «alter Christus», гэта значыць другі Хрыстус.

Цесную сувязь паміж святаром і Богам мы можам убачыць у духоўнасці святой Тэрэзы ад Дзіцятка Езус. Тады, калі сямігадовая дзяўчынка павінна была прыступіць да першай споведзі, яна напісала сваёй сястры Паўліне: «Ты рупліва рыхтавала мяне, кажучы, што не перад чалавекам, а перад Добрым Богам я буду вызнаваць свае грахі. Я была ў гэтым моцна перакананая, таму спавядалася ў такім вялікім духу веры, што запыталася ў цябе, ці не трэба мне сказаць айцу Дзюсэлье, што люблю яго ўсім сэрцам, бо ў яго асобе буду прамаўляць да самога Пана Бога» (Аўтабіяграфічныя рукапісы, «А» — Маці Агнешцы ад Езуса, Folio 16 v.; s. 32–34).

 
2. Заданне святара — абвяшчаць Божае слова

Сённяшняе Евангелле паказвае нам Езуса, які бачыць у людзях, сабраных вакол Яго, «жніво» Бога Айца, якое спее для таго, каб яго сабраць. Езус моцна верыць, што насенне Божага слова заўсёды прыносіць плён. Жніво Бога пастаянна расце, нават тады, калі гэты рост незаўважны для чалавечых вачэй. Жыццё святара, сутнасць яго паклікання і служэння — гэта наследаванне Езуса. Святар павінен клапаціцца пра «жніво» Бога Айца. Ён павінен з надзеяй ісці праз гарады і вёскі, навучаць, абвяшчаць Евангелле пра Божае Валадарства. Святар не можа пазбавіцца гэтага абавязку нават тады, калі чалавечыя вочы не бачаць плёну.

Не толькі вернікі павінны бачыць сувязь святара з Богам. Ён сам павінен у паводзінах, думках і імкненнях усё больш прыпадабняцца да Хрыста. Бэнэдыкт ХVІ сказаў, што «больш блізкае наследаванне адчуванняў Настаўніка вядзе святара да таго, што ён будзе падзяляць Яго поўную даверу перспектыву, будзе вучыцца глядзець на людзей свайго атачэння, як на „Божае жніво“, якое саспела і якое трэба скласці ў нябесны „сві2ран“ (пар. Мц 13, 30). Праз яго будзе такім чынам дзейнічаць ласка, што ён зможа дапамагчы таксама і іншым людзям даць сур’ёзны і велікадушны адказ на Божае пакліканне» (пар. 14.09.2006 г.).

Святы Аўгустын называў святара «vox Christi», гэта значыць «голас Хрыста». Святар, па прыкладзе святога Яна Хрысціцеля, павінен успрымаць сябе як просты «голас», пасланы абвяшчаць Хрыста, «Слова» Бога Айца. Падобна святому Яну Хрысціцелю святар з’яўляецца толькі «вестуном», слугою Уцелаўлёнага Слова. Ён павінен ставіць у цэнтр не сябе самога, але Хрыста, «голасам» якога ён павінен быць усім сваім жыццём.

 
3. Свецкія супрацоўнікі духоўных асобаў

Езус запрашае на Божае «жніво» не толькі апосталаў і іх наступнікаў — біскупаў і святароў. У Евангеллі гаворыцца пра рассыланне сямідзесяці вучняў у гарады і вёскі. У вучнях мы можам бачыць хрысціянаў, запрошаных да евангелізацыі свету. У дакументах Другога Ватыканскага Сабору чытаем наступныя словы: «(...) Святы Сабор нанава запрашае ўсіх свецкіх з кожным днём усё больш цесна яднацца з Ім [Хрыстом], а, лічачы Яго справу сваёю ўласнаю (пар. Флп 2, 5), аб’ядноўвацца ў Яго збаўчай місіі; Ён рассылае іх ізноў у кожны горад і мясцовасць, куды сам павінен ісці (пар. Лк 10, 1); заклікае, каб праз розныя формы і метады адзінага апостальства Касцёла (...) былі Яго супрацоўнікамі, якія заўсёды старанныя ў працы Пана, ведаючы, што іх праца не дарэмная ў Пану (пар. 1 Кар 15, 58)» (Apostolicam actuositatem, 33).

Касцёл вельмі цэніць у душпастырскай працы аб’яднанне сілаў духоўных і свецкіх асобаў. Адной з праяваў высокай ацэнкі гэтых намаганняў з’яўляецца ўзнагарода Pro Ecclesia et Pontifice, якою Касцёл вылучае таксама свецкіх католікаў.

 
4. Заклік да клопату пра пакліканні

Для таго, каб Добрая Навіна дайшла да гарадоў і вёсак усяго свету, неабходныя новыя пакліканні да святарскага служэння. Неабходныя таксама пакліканні да служэння Евангеллю свецкіх асобаў, якія будуць супрацоўнічаць з духавенствам на карысць евангелізацыі свету.

У сённяшнім урыўку з Евангелля Езус заахвочвае нас да таго, каб мы прасілі Пана жніва адарыць Касцёл новымі пакліканнямі. Бэнэдыкт XVI, даючы тлумачэнне падобным словам з Евангелля паводле святога Мацвея, звяртае ўвагу на тое, што Езус не заахвочвае сваіх вучняў, «ісці клікаць іншых ахвотнікаў, ці праводзіць рэкламную кампанію, каб здабываць новых прыхільнікаў, але заклікае іх „прасіць“ Бога» (14.09.2006 г.).

Гэта не значыць, што душпастырства пакліканняў павінна абмежавацца толькі малітваю. Езус указвае на евангельскую логіку — логіку пшанічнага зярняці ў адрозненне ад логікі гэтага свету — логікі лічбаў і дасягненняў. Логіка пшанічнага зярняці, якое прыносіць плён, калі ўпадзе ў зямлю і памрэ, азначае неабходнасць жыцця, угрунтаванага ў Богу. Толькі той, хто напоўнены любоўю Езуса, хто носіць у сваім сэрцы спачуванне да згубленых людзей, можа прыцягваць новых працаўнікоў для Божага Валадарства.

«Працаўнікамі» на жніве ў Пана могуць быць тыя свецкія і духоўныя асобы, якія жадаюць і могуць ісці следам за Езусам. Бэнэдыкт XVI адзначае, што ўмовай гэтага шляху з’яўляецца «вызваленне» ад сябе самога і поўная згода з Яго воляй. Гэта нялёгкая справа, бо супярэчыць нашай сутнасці, скіравана супраць «сілы цяжару», якая ідзе ў кірунку нашага ўласнага «эга» (14.09.2006 г.).

Хацелася б пажадаць ксяндзу Юзафу надалей заставацца шчырым сведкам самаадрачэння, сведкам жыцця, угрунтаванага ў Богу. Я глыбока перакананы, што яго праца ў Касцёле на Беларусі ўжо прынесла плён. Жадаю, каб таксама хтосьці са свецкіх выхаванцаў ксяндза Юзафа атрымаў у будучым узнагароду Pro Ecclesia et Pontifice. Амэн.

Касцёл святога Юзафа,
Валожын, 7 ліпеня 2007 г.

1. Асвячэнне фігуры

Сёння мы сабраліся, каб асвяціць фігуру Слугі Божага Яна Паўла ІІ, які на працягу апошніх 27 гадоў свайго жыцця выконваў абавязкі біскупа Рыма, быў Намеснікам Хрыста на зямлі. Гэта надзвычайнае заданне, якое вышэй за усялякія чалавечыя сілы. Пра плён гэтага служэння яскрава сведчаць паводзіны тых, хто сабраўся на пахаванні Слугі Божага, многія з якіх прынеслі транспаранты з надпісам: «Ужо святы». Давайце на хвіліну паразважаем над тым, як праяўлялася святасць у жыцці Слугі Божага Яна Паўла ІІ. Гэта можа нам дапамагчы ў нашых асабістых намаганнях на шляху да святасці, да якой асаблівым чынам мы пакліканыя ў гэтым годзе.

 
2. Ставіць малітву на першае месца

Неабходна сказаць, што ўжо з юнацкіх гадоў Караль Вайтыла цаніў дар малітвы і праяўляў любоў да яе. Ён быў заўсёды верны гэтаму дару, ажно да хвіліны сваёй смерці. У яго былі вызначаны канкрэтныя гадзіны дня, прысвечаныя выключна малітве. Ён распачынаў дзень з ранішняй адарацыі, малітвы брэвіярыя і медытацыі. Потым — святая Імша, якая для яго «была цэнтрам жыцця і кожнага дня», — як сказаў ксёндз Дзівіш. Пасля абеду была малітва ў капліцы, а пасля паўдзённага адпачынку — яшчэ даўжэйшая малітва. Штодзённа ён маліўся цэлы Ружанец, у яго быў час на рэгулярнае чытанне Святога Пісання. Кожны чацвер Папа адпраўляў Святую гадзіну, а кожную пятніцу — Крыжовы шлях. Яго малітве былі ўласцівыя забыццё пра штодзённыя клопаты, а таксама глыбокая засяроджанасць.

Слуга Божы Ян Павел ІІ з лёгкасцю ўмеў спалучаць малітву з працаю. Саму працу ён не толькі ахвяраваў Хрысту, але пранізваў яе малітваю так, што праца станавілася працягам малітвы. Сведчаннем гэтага быў кленчнік, на якім ён працаваў і пісаў у капліцы, а таксама фрагменты малітваў, якімі распачынаў і нумараваў старонкі сваіх рукапісаў.

На прыкладзе Слугі Божага мы выразна бачым, што шлях да святасці патрабуе асабістай малітвы. Можна без перабольшання сказаць: той, хто не моліцца ў цішыні, засяроджанні і адзіноце, не можа дайсці да святасці ўжо тут, на зямлі. Асаблівае значэнне мае Эўхарыстыя, якая з’яўляецца невычэрпнай крыніцай святасці. Як сказаў Бэнэдыкт XVI, хрысціянін, удзельнічаючы ў Ахвяры Хрыста, «атрымлівае ў жыцці здольнасць любіць усімі сваімі адносінамі і ўчынкамі».

 
3. Свабода — дар адкрытасці на Божую волю

Аўтэнтычная і глыбокая сувязь з Богам заўсёды вядзе да ўнутранай свабоды. Пра гэта нагадвае нам вучэнне Касцёла, указваючы на тое, што «адарацыя Адзінага Бога вызваляе чалавека ад замкнёнасці ў сабе, ад няволі граху і ідалапаклонства» (ККК, 2097). Тое, што сустрэчу з Богам на малітве Слуга Божы Ян Павел ІІ паставіў на першае месца, прывяло яго да незвычайнай унутранай свабоды, якая мела шмат праяваў.

Караль Вайтыла, таксама будучы Папам, быў чалавекам канкрэтнага і радыкальнага ўбоства. Ён жыў настолькі ўбога, без аніякай раскошы, што, здавалася, яму нічога не патрэбна. Ён быў абсалютна не прывязаны да грошай і рэчаў.

Адарацыя Бога дапамагла Яму вызваліцца ад замкнёнасці ў сабе, якую спазнае кожны чалавек, пазначаны першародным грахом. Слуга Божы Ян Павел ІІ быў вольны ад самога сябе, ён не імкнуўся да асабістага поспеху або самарэалізацыі. Можна меркаваць, што свабода ў ім сфармавалася ў пераломны момант, калі ў юнацкія гады ён адказаў на святарскае пакліканне, перамагаючы захапленне, якое выклікала ў яго пакліканне да тэатру, мастацтва і літаратуры. Бэнэдыкт XVI у другую гадавіну смерці Яна Паўла ІІ сказаў: «Яго пантыфікат прайшоў пад знакам „марнатраўства“, велікадушнага спальвання сябе без рэшты. Чым жа ён кіраваўся, калі не містычнай любоўю да Хрыста — Таго, які 16 кастрычніка 1978 года паклікаў яго словамі цырыманіялу: „Magister adest et vocat te (Настаўнік тут і заклікае цябе)“» (04.03.2007 г.).

Вызваленне ад самога сябе ўчыніла Слугу Божага Яна Паўла ІІ свабодным таксама ў адносінах да іншых людзей. Ён быў гатовы слухаць і прымаць крытыку. Ён хацеў супрацоўнічаць з іншымі і шанаваў свабоду сваіх супрацоўнікаў. Аднак ён заўсёды ўмеў быць самастойным ў прыняцці рашэнняў. Ён не адмаўляўся ад цяжкіх і невыгодных пасадаў. Яго рашэнні заўсёды былі прадыктаваныя клопатам пра Евангелле і дабро для іншага чалавека.

Гледзячы на жыццё Слугі Божага, мы можам убачыць, як важна падпарадкоўвацца Божай волі. Бог заўсёды вядзе нас да ўнутранай свабоды, так, як чыніў гэта з абраным народам, выводзячы яго з егіпецкай няволі. Часам Бог чакае ад нас розных адрачэнняў, але нам ніколі нельга забывацца пра тое, што Ён робіць гэта, таму што клапоціцца пра нас. Папа Бэнэдыкт XVI у гаміліі падчас сваёй першай папскай святой Імшы заахвочваў давяраць Божым планам у адносінах да нас: «Яшчэ раз Папа жадае сказаць: (...) той, хто ўпускае да сябе Хрыста, не губляе нічога, абсалютна нічога з таго, што чыніць яго жыццё свабодным, прыгожым і вялікім. Не! Толькі ў гэтым сяброўстве адкрываюцца насцеж дзверы жыцця. Толькі ў гэтым сяброўстве сапраўды адкрываюцца вялікія магчымасці чалавека. Толькі ў гэтым сяброўстве мы спазнаем тое, што прыгожае і што дае свабоду».

 
4. Клопат пра збаўленне іншых

Сапраўдная любоў да Бога неад’емная ад любові да бліжняга і ад гарачага жадання, каб ён быў збаўлены.

Любоў Яна Паўла ІІ да Бога павінна была праявіцца ў адданасці братам, у клопаце пра іх зямныя патрэбы. Ён аказваў матэрыяльную дапамогу бедным і тым, хто жыве ў нястачы. Ён аддаваў ім уласныя ахвяраванні, атрыманыя ад іншых людзей. Адна з польскіх жанчын расказала пра выпадак, які меў месца ў 1967 годзе. Яна атрымала ад Караля Вайтылы коўдру, якую той аддаў са свайго ўласнага ложка. Ён праяўляў вялікую ўвагу і сардэчны клопат у адносінах да хворых. Гэта праяўлялася ў тым, што ён рэгулярна іх наведваў, а таксама маліўся за іх. Яго сэрца было заўсёды адкрыта для ўбогіх, малых і церпячых.

Слуга Божы Ян Павел ІІ быў глыбока перакананы ў тым, што задавальненне зямных клопатаў не зробіць шчаслівым ніякага чалавека, беднага ці багатага. Чалавечае сэрца будзе неспакойным, пакуль не знойдзе супакой ў Богу. Караль Вайтыла жадаў ахвяраваць людзям перадусім Езуса Хрыста, які з’яўляецца Хлебам Жывым і Адкупіцелем чалавека. Ён быў «спантанным прапаведнікам» Евангелля ўсім і ў любых абставінах. Яго душпастырскі клопат ахапіў увесь свет. Ён прапанаваў праграму «новай евангелізацыі» і прысвяціў ёй сябе без рэшты. Ён асабіста даў гэтаму прыклад праз шматлікія місіянерскія падарожжы і новыя сродкі евангелізацыі — такія, як, напрыклад, Сусветныя дні моладзі.

Папа Бэнэдыкт XVI на V Генеральнай канферэнцыі епіскапату Лацінскай Амерыкі і Карыбскіх астравоў сказаў: «Папа Ян Павел ІІ заклікаў да новай евангелізацыі (...). Не якая-небудзь палітычная ідэалогія, не грамадскі рух, не эканамічная сістэма, але вера ў Бога-Любоў, уцелаўлёнага, памерлага і ўваскрослага ў Езусе Хрысце», з’яўляецца фундаментам сапраўднага шчасця чалавека (13.05.2007 г.). На прыкладзе Слугі Божага Яна Паўла ІІ мы можам убачыць, што шлях да святасці вядзе праз клопат пра збаўленне бліжніх. Кожны з нас павінен прыкласці намаганні, дапамагаць іншым адкрыць любоў Бога да чалавека. Неабходна гэта рабіць у такім аб’ёме, які дазваляе нам стан, у якім мы жывем. Аднак ніхто не вызвалены ад гэтага: ні бацькі, ні самотныя асобы, ні, тым больш, духоўныя асобы. Той, хто клапоціцца пра збаўленне іншых, сам пачынае глыбей разумець сваю веру і ачышчаецца ад эгаістычнага клопату толькі пра сваё збаўленне.

 
5. Прыняцце крыжа і цярпення

Жыццё Яна Паўла ІІ было пазначана крыжам і цярпеннем. Ужо ў раннім дзяцінстве ён страціў маці і ў хуткім часе брата, а потым, у гады юнацтва, бацьку. Ян Павел перажыў трагедыю вайны і насілля, спазнаў фізічны боль, калі трапіў пад нямецкі грузавік і атрымаў даволі сур’ёзную траўму. Цярпенне зноў увайшло ў яго жыццё 13 мая 1981 года, калі адбыўся замах на плошчы святога Пятра ў Рыме. Прасякнуты даверам да Бога, які з’яўляецца Панам гісторыі, а таксама сыноўняму даверу да Найсвяцейшай Панны Марыі, Ян Павел ІІ быў заўсёды ўпэўнены ў тым, што гэты стрэл не стаў прычынаю смерці толькі дзякуючы заступніцтву Марыі і ўмяшальніцтву Усемагутнага.

Замах на яго жыццё аслабіў Святога Айца настолькі моцна, што ўжо цалкам вярнуць страчанае здароўе яму не ўдалося. Пазней надышлі доўгія гады выздараўлення, а потым — безупыннае мучаніцтва, выкліканае пакутлівай хваробаю. Аднак ён зносіў хваробу і фізічны боль спакойна і цярпліва, з настойлівасцю працягваў выконваць, на колькі гэта было магчыма, свае абавязкі, не даючы іншым адчуць цяжару сваіх недамаганняў.

На самай справе Караль Вайтыла навучыўся жыць з цярпеннем і крыжам не толькі з уласнага жыццёвага вопыту, але таксама са сваёй уласнай духоўнасці, з асабістай сувязі з Богам. Яго тэстамэнт пачынаўся словамі «Хачу за ім рушыць», а жадаючы ісці за Панам, ён зразумеў і прыняў, што трэба пагадзіцца на ўсё, што вызначае Бог. Бэнэдыкт ХVІ пра вопыт цярпення Слугі Божага Яна Паўла ІІ сказаў: «У жыцці Караля Вайтылы слова „крыж“ не было толькі словам. Ужо ў дзяцінстве і маладосці ён спазнаў боль і смерць. Як святар і як біскуп, а перадусім як Папа, ён вельмі сур’ёзна прыняў апошні заклік уваскрослага Хрыста да Сымона Пятра на беразе Галілейскага возера: „Ідзі за Мною... Ты ідзі за Мною“ (гл. 21, 19. 22). Асабліва праз павольнае, але безупыннае пагаршэнне стану здароўя, што паступова пазбаўляла яго ўсяго, яго існаванне цалкам стала ахвяраю для Хрыста, жывым аб’яўленнем Яго мукі, у поўнай веры надзеі на ўваскрасенне» (03.04.2007).

Варта нагадаць, што на шляху да святасці нас чакаюць цярпенні. Яны з’яўляюцца неабходным сродкам для ачышчэння ад эгаізму. Цярпенні, прынятыя з верай у тое, што яны намі справядліва заслужаны, ачышчаюць нас так, што мы можам пасля смерці трапіць проста ў абдымкі любячага Айца, абмінаючы чысцец.

 
6. Фігура Слугі Божага як падзяка Богу

Слуга Божы Ян Павел ІІ дапамог нам зразумець, што з’яўляецца важным на шляху да святасці. Яго жыццё паказала нам малітву, паслухмянасць Божай волі, клопат пра душу і цела бліжніх, згоду на крыж і цярпенні як неабходныя намаганні на шляху да святасці. Не трэба забывацца пра тое, што яго жыццё дапамагло кожнаму зразумець, што Бог ёсць любоў, што праз пасрэдніцтва Маці Божай Ён асаблівым чынам апякуецца намі. Асвячэнне фігуры Слугі Божага Яна Паўла ІІ з’яўляецца праявай удзячнасці Богу за тое, што Ён даў нашаму часу прыклад святасці, якую кожны з нас можа наследаваць. Нашыя намаганні ўключаюцца ва ўдзячнасць Богу, якую выказаў Бэнэдыкт XVI у другую гадавіну смерці Яна Паўла ІІ. Да ўсяго Касцёла ён скіраваў наступныя словы: «Мы жадаем перадусім (...) падзякаваць Богу за тое, што Ён даў нам на амаль што 27 гадоў айца і надзейнага правадыра ў веры, руплівага пастыра і мужнага прарока надзеі, нястомнага сведку і палымянага слугу Божай любові. (...) Я маю на ўвазе светлае сведчанне любові Яна Паўла ІІ да Хрыста без агаворак і без асцярогі. Зразумела, гэта выкарысталі мы, якія былі яму блізкія, і мы дзякуем за гэта Пану Богу, але радавацца гэтаму маглі таксама тыя, хто ведаў яго здалёк, бо любоў Папы Вайтылы да Хрыста разлілася, можна сказаць, ва ўсіх рэгіёнах свету — настолькі яна была моцная і інтэнсіўная. Ці не з’яўляюцца павага, пашана і любоў, якія веруючыя і няверуючыя выказвалі пасля яго смерці, красамоўным гэтага сведчаннем?» (04.03.2007 г.).

На заканчэнне памолімся аб хуткай бэатыфікацыі Слугі Божага Яна Паўла ІІ: «Тваёй абароне...». Амэн.

Мы, усыноўленыя дзеці Божай Маці, штогод прыбываем на гэтае месца, каб яшчэ раз засяродзіцца на таямніцы Яе мацярынства. На гэту тэму напісана мноства тэалагічных трактатаў і разважанняў, складзена вялікая колькасць малітваў і песень. У іх выраз «Маці» у адносінах да Марыі займае найважнейшае мейсца

Ён з яўляецца найдаражэйшым словам для кожнага чалавека на зямлі. Маці таямнічым чынам яднае. Глыбіня сувязі паміж маці і дзіцем — гэта адна з самых цудоўных і захапляльных таямніц. Малое немаўля ўмее без слоў выказаць свае патрэбы і жаданні, а маці з яе бескарыслівай любоўю дасканала разумее яго і прыходзіць на дапамогу.

Без гэтай дзівоснай узаемнай прывязанасці і клапатлівай апекі з боку маці дзіця не можа належна развівацца, і нават пражыць. Без чуйнай матчынай любові яно не зможа стаць у дарослым жыцці дастаткова самастойным і развітым. Як дом, які без маці, без яе любові і чуласці, з’яўляецца пустым, так і хрысціянства без Марыі будзе няпоўным і сумным. Без Яе наша вера была б пазбаўлена сардэчнасці і спачування.

У «гадзіну Крыжа» Хрыстус сказаў любімаму вучню — «Вось Маці твая» і, як чытаем у Евангеллі, святы Ян: «ўзяў Яе да сябе». Так, праз святога Яна Пан Езус дае Марыю кожнаму з нас як Маці.

Дарагія браты і сёстры! Давайце яшчэ раз засяродзімся над евангельскай праўдай пра тое, што «вучань той узяў Яе да сябе». Няхай гэтыя словы глыбока западуць у вашыя розум і сэрца. Больш таго, няхай стануць дэвізам вашага жыцця.

«Узяць Марыю да сябе» — што гэта значыць? У першую чаргу паверыць, што Яна сапраўды з’яўляецца Маці, якая клапоціцца пра мяне, пра цябе, пра кожнага з нас. Гэта таксама азначае імкнуцца быць падобным да Марыі; азначае наследаваць у сваім жыцці Яе цноты і паводзіны.

Кожнае дзіця носіць у сабе падабенства да сваёй маці. Што датычыцца Марыі, нашай Нябеснай Маці, то Яна хоча, каб мы станавіліся падобнымі да Яе Сына, каб мы разам з Ім рэалізавалі свае жыццёвыя планы і кіраваліся да найвышэйшага шчасця, якое можа запэўніць толькі Хрыстус. Засяродзіцца над гэтым дапаможа нам захапленне простым і шчаслівым жыццём Найсвяцейшай Маці.

Гэта будзе важны крок на шляху духоўнай перамогі. «Благаслаўлёная, Якая паверыла». Шчаслівая Ты, Марыя, што не сумнявалася і праз гэта стала Маці ўсіх вернікаўх. Здзейсніліся ў гісторыі чалавецтва словы Марыі: «Адгэтуль благаслаўляць Мяне будуць усе пакаленні».

Мы благаслаўляем і ўшаноўваем Марыю, а Яна адорвае нас, сваіх дзяцей, незлічонымі ласкамі, становячыся для вернага люду Праводнаю Зоркай.

Доказам таго, што цэлым пакаленням людзей Марыя ўказвала шлях да праўдзівай радасці і шчасця, з’яўляюцца Яе цудоўныя выявы. На свеце іх мноства. Выказваючы пашану абразам той, Якая была вернай Слугою Пана і Маці Божага Сына, мы пашыраем хвалу Пана і пацвярджаем нашу веру ў мацярынскае заступніцтва Марыі.

Дарагія ўдзельнікі сённяшняй марыйнай урачыстасці! Дарагія браты і сёстры! Перад намі выява Марыі, Якую называем Будслаўскай. Ад пачатку 17 стагоддзя да сённешняга дня Яна акружана тут пашанай, а гісторыя Будслава цесна пераплялася з глыбокай верай народа ў Яе магутнае заступніцтва.

Сёння, гледзячы з перспектывы часу, мы можам запытацца: Што было прычынай надзвычайнага культу Марыі сярод такой вялікай колькасці вернікаў? Якая духоўная спадчына засталася нам ад продкаў, якія спрадвеку прыходзілі да Яе на гэтае месца? Што мы можам пераняць ад іх?

Мінулыя пакаленні, як і мы сёння, хацелі быць шчаслівымі. Жаданне быць шчаслівым Пан Бог уклаў у сэрца кожнага чалавека. Знайсці шчасце не ўсім удаецца, таму што людзі вельмі часта шукаюць яго не там. Колькі ж памылак дапускае чалавек у пагоні за шчасцем!

А найчасцей таму, што шчасцем лічыць толькі прыемнасць і пачуццёвыя задавальненні. Падобна, што сучасны чалавек бывае задаволены толькі тады, калі мае тры рэчы: цялеснае задавальненне, грошы і ўладу. Улічваючы гэтыя імкненні чалавека, паспрабуем ацаніць ролю Марыі для сучаснага пакалення.

Гаворачы пра фізічнае або цялеснае задавальненне, мы маем на ўвазе пераважна пачуццёвую прыемнасць, пазбаўленую любові. Аднак гэта можа стаць для чалавека найбольшым зняволеннем і няшчасцем. Сёння чалавек не столькі імкнецца атрымліваць радасць ад цялеснасці, колькі жыць выключна дзеля яе. На першае месца ставіцца цела — здаровае, моцнае, прыгожае цела. Кожны хоча добра выглядаць, выклікаць захапленне, пакланенне і адабрэнне акружаючых.

Найсвяцейшая Маці Марыя таксама клапацілася пра цела, але значна больш Яе турбаваў стан сэрца, а таксама чысціня, сіла і прыгажосць душы. Гэта таксама і наша заданне, і да яго заклікае сваіх духоўных дзяцей Марыя.

Сярод тысяч вотаў, якімі акружаны абразы Божай Маці, пераважную большасць складаюць воты ў выглядзе сэрца. Гэта знакі ўдзячнасці за Яе заступніцтва і выратаванне. Яны не толькі сведчаць пра цялеснае аздараўленне чалавека, але ў першую чаргу сведчаць, што Марыя ратуе людскія сэрцы, зраненыя грахом і зняволеныя злом. Сэрца чалавека будзе здаровым тады, калі будзе накіравана да Дабра, гэта значыць, да найвышэйшага шчасця, да Неба. Там знаходзіцца праўдзівае, трывалае шчасце.

Ніхто не можа быць абсалютна шчаслівы на зямлі, таму што зямное шчасце крохкае і недаўгавечнае; паўнату шчасця Бог падрыхтаваў нам у сваім нябесным Валадарстве. Але кожны можа наблізіцца да гэтага шчасця і ў пэўнай ступені ўжо тут, на зямлі, асягнуць яго. Прыкладам служыць Марыя, якая была вельмі шчаслівай пры жыцці. Трэба толькі стаць на дарогу, якую Яна паказвае нам. Гэта дарога ачышчэння ад прагнасці і матэрыялізму. Марыя вучыць нас наступнай асаблівай праўды — як захоўваць сваю духоўную свабоду ад скрайнай пагоні за дабрабытам.

Усе мы чулі прыказку пра тое, што кожныя дзверы можна адчыніць грашыма. Сёння думкі і старанні людзей накіраваны пераважна на тое, каб здабыць гэтыя грошы. Часамі яны ставяцца вышэй за ўсе каштоўнасці, а пагоня за імі займае ўсё жыццё. Магчыма, гэта важна, але толькі часткова і не для Божых дзяцей. Яшчэ старажытны мысліцель перасцерагаў людзей перад пагоняй за такім шчасцем: «Шукаеце шчасця звонку, а яно ў вас жыве». У вас, дарагія браты і сёстры, а менавіта ў вашай душы!

Вызваліўшыся ад неўпарадкаваных жаданняў, душа цешыцца супакою і не зайздросціць іншым. Сляпы той, хто бачыць шчасце толькі ў створаных рэчах і не заўважае вечнага. У знак дасягнутага духоўнага багацця, людзі змяшчалі пры абразах Марыі залатыя і срэбныя воты. Ведалі, што яны трацяць сваю вартасць перад абліччам жыцця, якое Пан Бог аб’яўляе праз Марыю.

Марыя вучыла і вучыць здабываць скарбы вышэйшай вартасці, якія ўзбагачаюць душу. Яна спрадвеку лячыла хворыя вочы духоўна сляпых людзей, таму што душа Яе багатая і поўная ласкі. У сваіх ласках Яна і цяпер нікому не адмаўляе.

Не зважаючы на пераменлівасць свету, трэба, па прыкладу Божай Маці, мець перад вачыма скарбы вышэйшага гатунку. Не канцэнтравацца на тым, што бачаць вочы, але памятаць пра нябачнае. «Дзе скарб твой, там будзе і сэрца тваё». Марыя дасканала зразумела гэтыя словы свайго Сына. Пра гэта таксама безупынна прыпамінае сваім дзецям на зямлі.

Як нашая Маці, Марыя перасцярагае нас яшчэ перад важнай пагрозай нашых імкненняў — імкненнем уладарання і прыгнечыння другога чалавека.

Жыццёвая пазіцыя Марыі была далёкай ад паставы чалавека, які імкнецца дэманстраваць уладу і панаваць над іншымі. І хоць мы называем Яе Каралевай, аднак Яе ўладаранне прынцыпова адрозніваецца ад зямнога.

Уладаранне Марыі, Якая мела прывілей Божага Мацярынства, выражаецца ў служэнні Богу і бліжняму. Ужо ў словах да Арханёла Габыэля «Вось Я — слуга Пана», і затым праз клопат аб сужанцах у Кане Галілейскай Яна паказала належны прыклад жыцця. Служачы Богу і з сардэчнай любоўю ставячыся да бліжніх, мы ўладарым разам з Марыяй.

Жыццёвы шлях Божай Маці, на якім Яна стала шчаслівай, быў адметны тым, што Марыя заўсёды думала пра іншых. Яна разумела, што чым больш чалавек аддае сябе на службу Богу і бліжняму, тым больш ад Бога атрымлівае.

Што магла даць Найсвяцейшая Панна Марыя іншым, жывучы на зямлі? Малую паслугу, сардэчнае слова, добрую параду, зычлівую ўсмешку. Гэта можа даць нават самы бедны чалавек. Цяпер, будучы духоўнай Маці кожнага, Божая Маці можа адарыць нашмат больш, чым мы можам уявіць сабе. У Бога ў небе, як сцвярджаюць Айцы Касцёла, Яна з’яўляецца «Выпрашальнай Усямоцай». Яна прыходзіць на дапамогу са сваімі цудамі, ласкамі, ратункам у хвіліны пагроз і няшчасцяў.

Марыя верна служыць сваім дзецям. А яны ў знак падзякі за нястомную дапамогу карануюць Яе ў цудадзейных абразах залатымі каронамі. У Беларусі мы маем каранаваныя выявы Марыі ў Будславе, Лагішыне, Брэсце і Гродне. Неўзабаве будзе каранаваны Яе цудадзейны абраз у Гудагаі.

Золатая карона сімвалізуе высакароднасць і чысціню Яе думак і жаданняў, Яе слоў, учынкаў, заслуг і прывілеяў. Каранаваная Слуга Пана паказвае нам дарогу да хвалы, да ўзвышэння ў небе.

Дарагія ўдзельнікі сённяшняй урачыстасці! Мы маем у небе Маці Марыю. Як сапраўдная Маці, Яна заўсёды кіруе нас да істотных заданняў і да нашага шчасця. Яна хоча, каб мы імкнуліся да вечных каштоўнасцяў, каб служылі Богу і людзям, каб наша вера была моцнай і па-дзіцячаму даверлівай. У ёй нашая перамога над нашымі неўпарадкаванымі імкненнямі, якія сёння зневаляюць і нішчаць высакароднасць чалавека.

Просім Марыю, каб дапамагла нам умацавацца ў веры і захаваць жаданне неба. І Яна, чуючы просьбы дзяцей, яшчэ больш будзе нам Маці, Якая спяшаецца на дапамогу.

Нам патрэбна Яна, Найдабрэйшая Маці, Якая ўказвае на праўдзівае шчасце. Не спыняйцеся прасіць Яе пра гэта. Як нашы продкі спрадвеку, так і мы трымаймася праўды пра тое, што дом, у якім нестае матчынай любові, з’яўляецца нешчаслівым домам. Няхай кожны ў сваім сэрцы чуе словы Хрыста: «Вось Маці твая». Сапраўды, шчаслівы той, хто ўзяў Яе да сябе і адкрыў у сваім жыцці матчынае навучанне Божай і нашай Маці Марыі.

Амэн.

Кім з’яўляецца для нас Бог? Якое дачыненне мае Ён да людзей? Цікавіць Яго наш лёс, ці мы абыякавыя Яму і Ён толькі карае нас, калі не выконваем Яго запаведзяў? На гэтыя галоўныя пытанні спрадвеку спрабуюць адказаць усе рэлігіі свету, і ўсе бачаць у Богу дасканалую істоту, Якая існуе па-над зямным і матэрыяльным, Якая з’яўляецца моцай, адрознай ад свету, і пануе над ім. Знаходзячыся ў недасягальных для смяротнага чалавека сферах, Бог па-рознаму можа ўплываць на лёсы людзей. Сярод рэлігій свету хрысціянства вылучаецца найбольшай лучнасцю Бога з людзьмі. Ні ў адной іншай рэлігіі Бог не знаходзіцца так блізка да чалавека. Ні ў адной іншай рэлігіі Бог не праяўляе да чалавека такой любові, што Сам становіцца ім.

Апошнім часам бачым, як на кінаэкранах, дысках DVD і ў эфіры тэлебачання з’яўляецца штораз больш фільмаў на хрысціянскую тэматыку. Пры гэтым іх вытворцы выкарыстоўваюць любыя магчымасці, каб данесці змест тых фільмаў да вернікаў. Дзеля гэтага купляюць рэкламу на хрысціянскіх старонках ў Інтэрнэце, тэлэстанцыях, дасылаюць паштоўкі ў касцёлы ці змяшчаюць іх на рэкламных шчытах паблізу касцёлаў, арганізоўваючы спецыяльныя паказы для духоўных асобаў розных веравызнанняў. Чалавек хоча аднавіць свае стасункі з Богам. Сучасны чалавек прагне веры. Ён згубіўся ў рэчаіснасці, якая атачае яго.

Таму Папа Бенедыкт XVI сказаў удзельнікам Сусветнага Кангрэсу касцёльных рухаў у маі 2006 года: «Нясіце святло Хрыста ва ўсе грамадскія і культурныя асяродкі, у якіх жывяце. Дзякуючы незвычайнаму паяднанню любові Бога і любові бліжняга жыццё робіцца цудоўным, а ў пустыні, у якой нам часта даводзіцца жыць, зноў расцвітаюць кветкі».

Ва ўрачыстасць Унебаўшэсця Пана, падчас малітвы «Regina Caeli» Папа Бэнэдыкт XVI выступіў з заклікам да выхавання правільнага стаўлення да сродкаў масавай інфармацыі. Касцёл мае шматвяковы досвед выхавання чалавека, таму здольны ўбачыць, што з’яўляецца найбольш важным у інфармацыйнай адукацыі.

Касцёл кіруецца інтарэсамі чалавека, а не інтарэсамі канцэрнаў і медыя-карпарацый. Разам з тым Касцёл у вялікай ступені разлічвае на СМІ, якія знаходзяцца ў яго кампетэнцыі. Бо толькі яны, з’яўляючыся некамерцыйнымі, у стане ўключыцца ў плынь выхавання асобы ў справе выбару сродкаў масавай інфармацыі.

Папа Бэнэдыкт XVI нагадаў нам, што выхаванне правільнага выбару сродкаў масавай інфармацыі з’яўляецца справаю ўсяго Касцёла, а таксама яго СМІ.

Сёння гэта – адна з найвялікшых задач, якая стаіць перад сродкамі масавай інфармацыі.

Ва ўсіх гэых інтэнцыях мы павінны горача маліцца.

Амэн.

Сустрэча прадстаўнікоў партыкулярных Касцёлаў

Сёння мы сабраліся тут як прадстаўнікі розных партыкулярных Касцёлаў. На мове хрысціянства слова «Касцёл» мы выкарыстоўваем для акрэслення літургічнага сходу, мясцовай супольнасці, а таксама ўсёй паўсюднай супольнасці вернікаў. Неабходна падкрэсліць, што тры гэтыя значэнні непарыўна звязаныя. Касцёл — гэта народ, які Бог збірае на ўсім свеце. Ён існуе ў мясцовых супольнасцях і рэалізуецца як літургічны сход, перадусім падчас Эўхарыстыі.

У супольнасцях, з якіх мы прыбылі, хоць яны часам нешматлікія, бедныя або жывуць на вялікай адлегласці адна ад адной, заўсёды прысутнічае Хрыстус, моц якога збірае адзін, святы, каталіцкі і апостальскі Касцёл.

Святы Ігнацый Антыяхійскі першы ў хрысціянскай літаратуры надае Касцёлу прыметнік «каталіцкі», гэта значыць «паўсюдны»: «Там, дзе ёсць Хрыстус, — сцвярджае ён, — там ёсць каталіцкі Касцёл» («Да жыхароў Смірны» 8, 2).

У Касцёла няма іншага святла, апроч святла Хрыста. Паводле вобразу, дарагога айцам Касцёла, Касцёл падобны да месяца, усё святло якога з’яўляецца адбіткам сонечнага святла.

Як сакрамэнт, Касцёл з’яўляецца прыладай Хрыста. У Яго руках ён — «прылада Адкуплення ўсіх», «паўсюдны сакрамэнт збаўлення». Праз пасрэдніцтва Касцёла Хрыстус паказвае і рэалізуе таямніцу любові Бога да чалавека. Намер Хрыста ў адносінах да чалавецтва заключаецца ў тым, «каб увесь чалавечы род уяўляў з сябе адзіны Божы народ, яднаўся ў адзінае Цела Хрыста» (ККК, 776).

Кожны партыкулярны Касцёл, каб трываць у паўсюдным Касцёле, пакліканы да пераадолення ўласнай абмежаванасці; пэўных наслаенняў, якія ён мае, выходзячы з асяроддзяў, раней прасякнутых рознымі формамі язычніцтва або памылковых філасофій жыцця. Бэнэдыкт XVI сказаў, што да «каталіцкасці, якая ўжо была нам дадзена (...), мы павінны, аднак, увесь час нанава імкнуцца» (29.05.2005 г.). Мы імкнёмся да яе, калі стараемся, каб партыкулярныя Касцёлы ачысціліся ад бар’ераў паміж класамі і расамі. Ні пра каго нельга забывацца і нікім нельга пагарджаць, усе мы павінны быць вольнымі братамі і сёстрамі ў Езусе Хрысце. Каталіцкасць ахоплівае не толькі гарызантальнае вымярэнне, гэта значыць сабранне ў супольнасць вялікай колькасці асобаў. Яна мае ў сабе таксама вертыкальнае вымярэнне. Толькі калі мы скіроўваем наш позірк да Бога, адкрываючы перад Ім свае сэрцы, мы можам сапраўды стаць адзіным паўсюдным Касцёлам. Вучэнне Касцёла кажа нам, «што еднасць паміж людзьмі грунтуецца на з’яднанні з Богам» (ККК, 775).

У імкненні пераадолець грэх, перашкоду, што стаіць на шляху еднасці з Богам, мы будуем еднасць усіх людзей, нягледзячы на іх рознасць. Арыген напісаў: «Там, дзе ёсць грэх, з’яўляецца супярэчнасць, схізма, ерась і нязгода. Затое там, дзе ёсць цнота, існуе еднасць, супольнасць, якая вядзе да таго, што ўсе веруючыя маюць адно цела і адну душу» (пар. ККК, 817).

Падстава еднасці — гэта здольнасць народаў уздымацца над уласнымі абмежаваннямі і змагацца з грахом, каб вярнуцца да адзінага Бога. Айцец каталіцкай тэалогіі, святы Ірэнэй Ліёнскі, які жыў у другім стагоддзі, сказаў пра сувязь паміж каталіцкасцю і еднасцю вельмі прыгожыя словы: «Касцёл, рассеяны па ўсім свеце, старанна сцеражэ гэтую дактрыну і гэтую веру, ствараючы як бы адну сям’ю: адна вера, якую вызнае адна душа і адно сэрца, адно прароцтва, адно вучэнне і традыцыя, якія вынікаюць як бы з адных вуснаў. Розныя ёсць мовы ў розных кутках зямлі, але адна і тая ж сіла традыцыі. Касцёл у Германіі мае не іншую веру або традыцыю, чым Касцёл у Іспаніі, Галіі, Егіпце, Лівіі, на Усходзе ці ў Цэнтральнай частцы Еўропы. Гэтак жа, як сонца, якое з’яўляецца творам Бога, адно і тое ж ва ўсім свеце, гэтак жа, як і святло сапраўднага вучэння ззяе і асвячае ўсіх людзей, якія імкнуцца да пазнання праўды» (Супраць ерасяў., I, 10, 2).

1. Эўхарыстычная працэсія

Сёння мы адзначаем урачыстасць Найсвяцейшага Цела і Крыві Хрыста, якую ў народзе інакш называюць святам Божага Цела. Сярод іншых рэлігійных святаў яно вылучаецца тым, што пасля святой Імшы заўсёды адбываецца эўхарыстычная працэсія. Амаль штодня мы чуем пра разнастайныя дэманстрацыі, парады, пікеты, якія праходзяць на вуліцах гарадоў. Часам яны маюць на мэце паказ сілы, іншым разам з’яўляюцца выразам розных поглядаў, якія, на жаль, не заўсёды карысныя для чалавека і якія раней трактаваліся як хвароба, якую можна і трэба лячыць. Дык які сэнс мае наша эўхарыстычная працэсія, якая праходзіць па вуліцах Мінска?

Працэсія ўрачыстасці Божага Цела адбываецца ў духу радасці ўваскрасення. Хрыстус уваскрос і ідзе перад намі. Папа Бэнэдыкт ХVI адзначае, што тэксты, у якіх гаворыцца пра ўваскрасенне Хрыста, вызначаюць два шляхі, куды накіроўваецца наш Пан: «Першы — гэта Галілея. У Ізраэлі Галілея лічылася брамаю, якая вядзе ў свет язычнікаў. Істотна тое, што менавіта ў Галілеі, на вяршыні гары, вучні бачаць Езуса, свайго Пана, які ім гаворыць: „Ідзіце і навучайце ўсе народы“ (пар. Мц 28, 19). Пра другі шлях, куды „ідзе“ Уваскрослы перад намі, гавораць словы Езуса, скіраваныя да Магдалены і змешчаныя ў Евангеллі паводле святога Яна: „Не затрымлівай Мяне, бо Я яшчэ не ўзышоў да Айца“ (пар. Ян 20, 17). Езус „ідзе“ перад намі да Айца, узыходзіць да Бога і заклікае нас ісці следам за Ім» (26.05.2005).

Мы можам смела сказаць, што шлях да дома Айца — гэта мэта нашага жыцця, якая праходзіць праз сведчанне аб Таямніцы Эўхарыстыі. Працэсія Божага Цела з’яўляецца сімвалічным адказам на даручэнне ўваскрослага Хрыста: ідзіце па ўсім свеце і абвяшчайце Добрую Навіну ўсім людзям. Мы павінны паказаць моц сакрамэнта Эўхарыстыі па-за сценамі нашых касцёлаў.

 
2. Эўхарыстычная працэсія — сведчанне пра блізкасць Бога

Эўхарыстыя — гэта Езус, які аддае сябе «дзеля жыцця свету» (Ян 6, 51), дзеля жыцця кожнага чалавека, таксама і таго, у каго не было яшчэ магчымасці Яго пазнаць, або таго, хто пакінуў Яго, як марнатраўны сын, які пагардзіў домам свайго айца. Праз Эўхарыстыю Бог заўсёды хоча сустракаць чалавека і даваць яму дар новай любові, перамены самога сябе і свету. Несучы Эўхарыстычнага Хрыста па вуліцах, мы хочам паказаць свету Хлеб Жыцця, які сышоў з неба ў наша штодзённае жыццё. Бэнэдыкт ХVІ сказаў, што «хрысціянская супольнасць у гэты ўрачысты дзень абвяшчае тое, што Эўхарыстыя з’яўляецца для яе ўсім: яе жыццём, крыніцаю любові, якая перамагае смерць. З еднасці з Хрыстом у Эўхарыстыі нараджаецца любоў, якая змяняе нашае жыццё і падтрымлівае нас усіх на шляху да нябеснай айчыны» (18.06.2006).

У Эўхарыстыі Бог спяшаецца на дапамогу ўсім вернікам, якія вандруюць па свеце, поўным агрэсіўнага спажывальніцтва і рэлігійнай абыякавасці. Такое асяроддзе нашага жыцця нагадвае духоўную пустыню, якая, на жаль, можа паглынуць і тых, хто пазнаў Бога ў сям’і і на катэхізацыі. Гэтак, як выбранаму народу, які вандраваў па пустыні, Бог паспяшаўся на дапамогу, даючы яму манну і перапёлак, так і нам Ён спяшаецца на дапамогу. Ён дае нам Эўхарыстыю, каб агрэсіўны свет, які адкідае Бога, не паглынуў нас. Эўхарыстыя — гэта ежа, хлеб, які ратуе ад пажадлівасці цела і вачэй, а асабліва ад жыццёвае пыхі (пар. 1 Ян 2, 16).

Кожнаму з нас патрэбна адчуваць блізкасць з Богам, хоць многія людзі не змаглі прыняць прысутнасць Хрыста ў постацях Цела і Крыві. Па словах Езуса: «Хто есць Маё цела і п’е Маю кроў, ува Мне ёсць, а Я — у ім» (пар. Ян 6, 56), але мы можам знайсці ў Евангеллі і словы пратэсту: «Як Ён можа даць нам есці сваё цела?» (пар. Ян 6, 52). Такія меркаванні і пратэсты ўласцівыя ганарыстым людзям, якія не ведаюць, што ўсім абавязаныя Богу. Нягледзячы на гэта, Езус не змякчыў сваіх словаў: «Сапраўды, сапраўды кажу вам: калі не будзеце есці цела Сына Чалавечага і піць крыві Ягонай, не будзеце мець у сабе жыцця» (пар. Ян 6, 53). Езус хутчэй бы мог пагадзіцца на страту апосталаў, чым на тое, каб зменшыць значэнне сваіх словаў.

Гэтая сцэна выразна паказвае, што да прысутнасці Хрыста ў постацях Цела і Крыві неабходна падыходзіць з верай і пакорай. Праўда пра чалавека ў тым, што ён асуджаны на паражэнне і будзе пераможаны светам без Бога, калі не ўсталюе сувязі з Езусам Эўхарыстычным. Само рашэнне Хрыста прыняць ад Марыі слабое і недасканалае чалавечае цела сведчыць пра тое, што мы самі не адолеем цяжкага шляху да Нябеснай Айчыны. Толькі дзякуючы Эўхарыстыі цяжкі шлях становіцца шляхам радасці. Гэта дакладна зразумеў святы Пётр, калі сказаў: «Пане, да каго мы пойдзем? Ты маеш словы жыцця вечнага» (Ян 6, 68).

 
3. Эўхарыстычная працэсія — крыніца перамены свету

Несучы па вуліцах Мінска Найсвяцейшы Сакрамэнт, мы хочам нашаму народу і ўсяму свету паказаць найкаштоўнейшы наш скарб — крыніцу радасці і шчасця. Чаму Найсвяцейшы Сакрамэнт з’яўляецца незаменным скарбам для нас і для ўсяго свету?

Бэнэдыкт XVI так тлумачыць значэнне таямніцы, якая здзяйсняецца на Алтары Пана: «Перамяняючы хлеб у сваё Цела і віно ў сваю Кроў [Хрыстус] апярэджвае сваю смерць, прымае яе ў сваім сэрцы і перамяняе ў дзеянне любові. Тое, што звонку з’яўляецца жорсткім насіллем, унутры становіцца выразам любові, якая аддае сябе цалкам. Вось поўнае перамяненне, якое здзейснілася ў Вячэрніку і якое павінна было распачаць працэс пераменаў, канчатковым пунктам якога з’яўляецца перамена свету ажно да такога стану, у якім Бог будзе ўсім ва ўсіх (пар. 1 Кар 15, 28)» [21.08.2005].

Эўхарыстыя перамяняе насілле ў любоў, смерць — у жыццё. Мы можам гэты Сакрамэнт Любові назваць крыніцай дабра, якое нараджаецца ў вялікай колькасці і такім чынам перамагае зло. Праз перамену асобнага сэрца, якое жывіцца частай святой Камуніяй, Эўхарыстыя можа здзейсніць паступовую перамену свету. Усе іншыя спробы перамяніць свет з’яўляюцца павярхоўнымі і кароткачасовымі. Гэта, хутчэй, ідэалогіі, якія прамінаюць, пакідаючы натоўпы нешчаслівых людзей, якія ім паверылі. Усім ім сёння мы хочам паказаць Эўхарыстыю, якая можа адрадзіць у іх надзею, а духоўную смерць ператварыць у новае жыццё Божага дзіцяці. Прапануем сёння ўсяму свету, каб ён прызнаў Бога адзінай сапраўднай мерай таго, што праўдзівае, добрае і прыгожае. Той, каму мы падпарадкоўваемся, ёсць Любоў. Такое падпарадкаванне не навязвае нам чагосьці чужога, але яно адпавядае праўдзе пра чалавека, які пакліканы да поўнага развіцця, да святасці. А як жа інакш можа адбыцца гэтая наша перамена, калі не праз паслухмянасць Таму, хто перамяніў нянавісць у любоў?

Кожны з нас павінен прыняць у сэрца словы святога Паўла, скіраваныя да карынцянаў: «Няхай жа чалавек назірае за самім сабой ды так спажывае гэты хлеб і п’е з гэтага келіха» (1 Кар 11, 28). Нельга спажываць Хрыста, прысутнага ў постаці хлеба гэтак жа, як мы спажываем кавалак звычайнага хлеба. Спажываць гэты хлеб азначае яднацца з Хрыстом, які перамяняе насілле ў любоў. Калі мы прыходзім на святую Імшу, мы павінны мець унутраны настрой мытніка, які не адчуваў сябе годным, каб Езус увайшоў да яго. Нашая нягоднасць павінна праявіцца ў праўдзе пра нас саміх, бо мы часта кіруемся ў сваім жыцці насіллем эгаізму і пыхі. Годна ўдзельнічае ў Эўхарыстыі той, хто чакае, каб дар святой Камуніі перамяніў найперш яго самога, бо яму неабходна гэтая перамена, як галоднаму чалавеку неабходны хлеб.

Кожная Камунія з Хрыстом Эўхарыстычным заахвочвае нас да ўдзячнасці за кожную праяву любові ў нашым жыцці. Я люблю Бога і людзей, бо Хрыстус робіць мяне здольным да любові. Пра гэтую праўду нагадвае нам вучэнне Касцёла. У Катэхізісе мы чытаем: «Як ежа для цела служыць для вяртання страчаных сілаў, так Эўхарыстыя ўзмацняе любоў, якая слабне ў штодзённым жыцці, а ажыўленая любоў здымае штодзённыя грахі. Хрыстус, даючы нам сябе, ажыўляе нашую любоў і робіць нас здольнымі вызваляцца ад неўпарадкаваных прывязанасцяў да стварэнняў [...]» (ККК 1394).

Сёння мы нясем Хрыста, прысутнага ў постаці хлеба, па вуліцах нашых гарадоў і вёсак, каб паказаць крыніцу любові да бліжняга і да Бога. Запрашаем усіх адчыніць дзверы сваіх сэрцаў і дамоў перад Эўхарыстыяй, якая пераменіць іх жыццё. Мы жадаем, каб любоў Бога, скрытая ў Нябесным Хлебе, благаславіла нашую сталіцу, каб прамень гэтага благаслаўлення дасягнуў кожнага сэрца. Амэн.

Урачыста адзначаючы 350-ю гадавіну мучаніцтва святога Андрэя Баболі, недастаткова пазнаёміцца толькі з яго біяграфіяй ад нараджэння да мучаніцкай смерці. Нам прынясе немалую карысць і духоўна нас узбагаціць таксама знаёмства з «гісторыяй» яго цела пасля смерці, — рэліквіямі святога мучаніка. Тым больш, што гісторыя гэтых рэліківій незвычайная: яна проста перапоўнена цудоўнымі знакамі Божага Провіду.

Калі пасля забойства кбты паспешна пакінулі Янаў, вернікі забралі знявечанае цела айца Андрэя, перанеслі ў касцёл, а потым езуіты на падводзе перавезлі яго ў Пінск, дзе паклалі ў чорную труну і пахавалі ў крыпце езуіцкага касцёла.

16 красавіка 1702 г. рэктару Пінскага езуіцкага калегіума Марціну Гадэбскаму з’явіўся ў сне Андрэй Баболя і аб’явіў, што ён будзе асабліва апекавацца калегіумам пры ўмове, калі рэктар загадае знайсці ягонае цела, пахаванае разам з іншымі ў крыпце касцёла, і перазахавае яго асобна. 20 красавіка 1702 г. труну Андрэя Баболі знайшлі, а яго цела, што засталося нятленным, паклалі ў новую труну і паставілі пасярэдзіне крыпты.

З таго часу да труны з целам мучаніка пачалі прыходзіць вернікі. Усе адчулі яго апеку над калегіумам і над усёй Піншчынай, якую, між іншым, абмінула жахлівая эпідэмія. Тысячы людзей паведамлялі пра атрыманыя ласкі праз заступніцтва Андрэя Баболі. Пачалі рабіцца за2хады аб беатыфікацыі вялікага мучаніка.

Пасля скасавання ордэна езуітаў апеку над труною Андрэя Баболі ўзялі на сябе уніяцкія святары. Калі былая езуіцкая святыня перайшла ў рукі базыльянаў, езуіты, занепакоеныя тым, што труну з целам мучаніка закапаюць у зямлю, атрымалі дазвол ад цара Аляксандра І і ў студзені 1808 г., нягледзячы на суровую зіму, на возе перавезлі рэліквіі ў Полацк, дзе змясцілі іх у крыпце свайго касцёла. Калі езуітаў выгналі з Расійскай Імперыі, труну перадалі піярам, а пасля іх скасавання ў 1830 г. труну перанеслі ў касцёл дамініканаў.

30 кастрычніка 1853 г. у базыліцы святога Пятра ў Рыме адбылася беатыфікацыя Андрэя Баболі, якую здзейсніў Папа Пій ІХ. Гэтая знамянальная падзея выклікала вялікую радасць не толькі ў езуітаў, але і ў многіх шанавальнікаў палескага мучаніка, а асабліва там, дзе ён нарадзіўся, працаваў і прыняў смерць за веру.

26 ліпеня 1857 г. арцыбіскуп Жылінскі падчас кананічнага візіту да труны благаслаўлёнага мучаніка ўзяў частку левай рукі як рэліквію, якую пераслаў Папу Пію ІХ.

У лістападзе 1864 г. дамініканаў таксама прымусілі пакінуць Полацк, а іх касцёл разам з рэліквіямі Андрэя Баболі перайшоў пад апеку дыяцэзіяльных святароў.

17 верасня 1917 г. у прысутнасці арцыбіскупа Эдварда Ропа быў праведзены агляд рэліквій благаслаўлёнага Андрэя Баболі; былі ўзяты тры рабры на рэліквіі, цела святога апранулі ў новае святарскае адзенне, паклалі ў металічную труну, якую паставілі пад балдахінам у капліцы, зробленай у былой закрыстыі.

Пра далейшы лёс труны з рэліквіямі Андрэя Баболі дакладна распавёў мне Браніслаў Тарлецкі, арганіст пінскай катэдры, які менавіта ў той час выконваў функцыі арганіста ў былым дамініканскім касцёле ў Полацку і быў разам з маладым вікарыем непасрэдным сведкам падзеяў, што адбыліся ў гэтым касцёле.

Савецкія ўлады паведамілі, што калі ў царкве ў Полацку была ўскрыта ра2ка святой Ефрасінні, то ў ёй знаходзіліся толькі спарахнелыя косці. Тады ўлады загадалі правесці агляд таксама і труны з целам благаслаўлёнага Андрэя Баболі.

23 чэрвеня 1922 г. прадстаўнікі савецкай камісіі ўвайшлі ў касцёл, адчынілі труну, здзерлі з цела адзенне, вертыкальна паднялі труну і з сілаю стукнулі аб падлогу. На вялікае здзіўленне гэтай так званай «камісіі», цела не рассыпалася, а цэлае вывалілася з труны. Калі камісія пакінула касцёл, святары паклалі цела благаслаўлёнага Андрэя Баболі назад у труну і паставілі яе зноў у капліцу.

Тарлецкі распавядаў мне, што савецкія ўлады дазволілі наведваць труну з рэліківіямі Андрэя Баболі, але за ўваход у касцёл трэба было заплаціць 5 рублёў золатам. Спачатку вельмі шмат католікаў плаціла гэтую «даніну», каб памаліцца пры труне благаслаўлёнага Андрэя Баболі. Калі ж колькасць вернікаў, якія мелі залатыя рублі, стала меншай, савецкія ўлады вырашылі вывезці труну з рэліквіямі.

20 ліпеня 1922 г., ужыўшы сілу супраць парафіянаў, якія спрабавалі абараніць труну з рэліквіямі благаслаўлёнага Андрэя Баболі, цела забралі і вывезлі ў Маскву, дзе змясцілі ў будынку Гiгiенiчнай выставы Народнага камiсарыята здароўя.

Папа Пій ХІ рашуча запатрабаваў аддаць цела Андрэя Баболі. Беручы пад увагу матэрыяльную дапамогу (эшалон збожжа), якую Папа Пій ХІ аказаў падчас голаду ў Савецкім Саюзе, савецкая ўлада згадзілася аддаць цела Андрэя Баболі Ватыкану. 3 кастрычніка 1923 г. савецкія чыноўнікі перадалі цела Андрэя Баболі двум езуітам, членам Папскай місіі ратавання.

Не магу абмінуць адной дэталі, якая датычыць сапраўднасці цела мучаніка. Мне расказвалі, што перад тым, як цела Андрэя Баболі было забрана з полацкага касцёла, адзін са святароў паклаў пад рэбрамі маленькую паперку з двума словамі «Andreas Bobola» і паведаміў пра гэта касцёльным уладам. Калі цела перадавалі з маскоўскага музея, касцёльны дэлегат незаўважна выняў гэтую паперку, пераканаўшыся такім чынам, што гэтыя рэліквіі сапраўды благаслаўлёнага Андрэя Баболі.

З усімі мерамі засцярогі рэліквіярый з целам Андрэя Баболі ў абход Польшчы распачаў вялікае падарожжа праз Адэсу і Канстанцінопаль у Рым, дзе быў змешчаны ў капліцы святой Мацільды ў Ватыкане.

4 снежня 1923 г. была праведзена ідэнтыфікацыя цела Андрэя Баболі з узятаю ў тысяча васемсот пяцьдзесят сёмым годзе ў Полацку леваю рукою, якая несумненна была часткаю гэтага цела.

У маі 1924 г. Папа Пій ХІ перадаў рэліквіі благаслаўлёнага Андрэя Баболі ў езуіцкі касцёл Іль-Джэзу ў Рыме, дзе яны захоўваліся на працягу 14 гадоў, а менавіта да кананізацыі, якая адбылася ва ўрачыстасць Уваскрасення Пана 17 красавіка 1938 г.

Першую святую Імшу пры труне ўжо святога Андрэя Баболі ў прысутнасці Папы Пія ХІ цэлебраваў як сваю прыміцыйную Імшу ксёндз Аляксандр Зянкевіч, новапрэзбітэр, мой калега па семінарыі з Пінска.

Пасля перамоваў наконт таго, дзе павінны захоўвацца рэліквіі святога Андрэя Баболі — у Пінску або ў Варшаве, — Папа Пій ХІ аддаў першынство сталіцы Польшчы. Спецыяльным цягніком адбыўся трыумфальны перавоз труны з рэліквіямі святога Андрэя з Рыма ў Варшаву. Цягнік праходзіў акружнымі шляхамі праз Югаславію, Венгрыю, Чэхаславакію, па тэрыторыі Польшчы — праз Асвенцім, Кракаў, Катавіцы, Познань, Лодзь, а ўзначальваў цырымонію перавозу біскуп Караль Няміра, дапаможны біскуп Пінскай дыяцэзіі.

17 чэрвеня 1938 г. рэліквіярый з целам Андрэя Баболі прыбыў у Варшаву, дзе тры дні тысячы варшавянаў ушаноўвалі рэліквіі святога мучаніка ў архікатэдры святога Яна. 20 чэрвеня рэліквіі ўрачыста перавезлі ў капліцу на вуліцы Ракавецкай.

Рэліквіярый з часткаю рэліківій святога Андрэя Баболі, зроблены ў форме маленькай труны, пераслалі цягніком у Пінск. Біскупы, святары, семінарысты, езуіты, а таксама мноства вернікаў сустракалі рэліквіі святога мучаніка Палесся на чыгуначным вакзале і ва ўрачыстай працэсіі вуліцамі Пінска перанеслі рэліквіярый у касцёл езуітаў, дзе змясцілі ў бочнай наве касцёла на спецыяльна пабудаваным алтары ў гонар святога Андрэя Баболі. На жаль, у верасні 1939 г. касцёл езуітаў быў абрабаваны, маленькая труна была знойдзена скінутаю на зямлю і пустою. Рэліківіі бясследна зніклі.

26 верасня 1939 г. артылерыйскі снарад трапіў у капліцу на вуліцы Ракавецкай і пашкодзіў труну з рэліквіямі святога Андрэя Баболі. Лётчыкі перанеслі рэліквіярый у Стары горад, у езуіцкі касцёл Найсвяцейшай Панны Марыі Ласкавай, дзе ён заставаўся да пачатку Варшаўскага паўстання. Калі ў 1944 г. вуліца Свентаяньска палала ў агні, труну па падземных камунікацыях перанеслі ў касцёл святога Яцка і змясцілі ў сутарэнні, дзе рэліквіі праляжалі пад развалінамі да лютага 1945 года.

Пасля вызвалення Варшавы труну адкапалі і, асцерагаючыся савецкіх войскаў, перавезлі рэліквіі святога Андрэя Баболі, як быццам цела аднаго са святароў, назад у капліцу на вуліцы Ракавецкай. 25 сакавіка 1950 г. у прысутнасці Прымаса Польшчы кардынала Стэфана Вышынскага рэліквіі пераклалі ў срэбную адрамантаваную труну, якую змясцілі ў галоўным алтары капліцы.

Намер пабудаваць святыню ў гонар святога Андрэя Баболі з’явіўся яшчэ ў 1938 г., але пазней было вырашана ўзвесці велічны санктуарый святога і ў ім змясціць труну з рэліквіямі гэтага мучаніка.

Вуглавы камень, асвячоны Папам Янам Паўлам ІІ 15 кастрычніка 1980 г., быў падрыхтаваны мною. Ён складаўся з кавалкаў цэглы і камянёў з месца мучаніцтва святога, з фундаментаў касцёла ў Янаве, касцёла езуітаў у Пінску і пінскай катэдры.

Асвяціў санктуарый кардынал Юзаф Глемп, Прымас Польшчы, 24 лістапада 1991 года. Я, як канцэлебрант, намасціў адну са сцен святыні. Труна з рэліквіямі святога Андрэя Баболі заняла сваё пастаяннае месца і была змешчана пад прэзбітэрыем санктуарыя. 17 мая 1992 г. удзельнічаў таксама ва ўрачыстасці абвяшчэння святога Андрэя Баболі Апекуном Варшаўскай мітраполіі.

А на Палессі, у Пінскай дыяцэзіі, Янаў — месца, асвячонае мучаніцкай смерцю святога Андрэя Баболі, — стала цэнтрам яго культу. З трох рэбраў, узятых з цела мучаніка 17 верасня 1917 г. у Полацку, адно было перададзена ў янаўскі касцёл, што вельмі паспрыяла наведванню святыні і распаўсюджанню культу святога Андрэя Баболі.

Яшчэ да 1939 г. кожны год у Янаў на ўрачыстасць шаснаццатага мая — дзень смерці святога Андрэя Баболі — з Пінска на спецыяльным цягніку адпраўлялася шматлікая пілігрымка. Святая Імша з удзелам Пінскага біскупа, духавенства і вялікай колькасці вернікаў адбывалася перад касцёлам пад адкрытым небам. На пачэсным месцы стаяў рэліквіярый авальнай формы, у якім за шклом было відаць рабро святога мучаніка. Калі ў 1954 г. я вярнуўся ў Пінск, кожны год 16 мая спачатку я адзін, а потым з ксяндзом Станіславам Рыжкам, ехаў у Янаў, падтрымліваючы такім чынам традыцыю пінскіх пілігрымак.

Калі савецкія ўлады забіралі касцёл у Янаве, арганіст паспеў вынесці рэліквіярый з рабром святога Андрэя Баболі і патаемна захоўваў яго ў сваім доме. Пасля смерці арганіста рэліквіярый старанна зберагала яго жонка. 16 мая 1957 г., дакладна ў 300-ю гадавіну мучаніцкай смерці святога Андрэя Баболі, пасля неабходных узгадненняў айцец езуіт Пётр Язевіч прывёз у Пінск гэты рэліквіярый і перадаў яго мне ў катэдру. У тыя цяжкія часы я стаў вартаўніком гэтых рэліквій. Я выстаўляў гэты рэліквіярый на алтары Маці Божай Ружанцовай, а потым — на алтары святога Францішка, але з-за небяспекі магчымага крадзяжу рабіў гэта толькі 16 мая кожнага года.

Дзякуючы намаганням ксяндза Станіслава Паўліны, канцлера Пінскай дыяцэзіяльнай курыі, касцёл у Янаве быў вернуты католікам. Пасля таго, як пад кіраўніцтвам ксяндза Тадэвуша Стэчкоўскага, руплівага пробашча парафіі ў Янаве, касцёл быў адбудаваны, 14 верасня 2002 г. я кансэкраваў адноўленую святыню.

44 гады я захоўваў гэты рэліквіярый з рабром святога Андрэя Баболі ў пінскай катэдры, а 13 мая 2001 г. перадаў у касцёл у Янаве.

І вось сёння тут, у Янаве (сучасным Іванаве), месцы мучаніцтва святога Андрэя Баболі, маючы перад сабою авальны рэліквіярый, а ў ім, за шклом, рэліквію — рабро святога мучаніка, мы ўрачыста адзначаем 350-ю гадавіну яго мучаніцкай смерці. Святы Андрэй Баболя праз свае рэліквіі, якія з’яўляюцца працягам яго жыцця, увесь час жывы, прысутны, даступны, паслужлівы, гатовы дапамагчы — ён пастаянна з намі.

Схіляем галовы перад нашым Апекуном Пінскай дыяцэзіі і перад яго рэліквіямі, выказваючы глыбокую падзяку за яго вызнанне веры — ажно да мучаніцкай смерці — і просім яго аб заступніцтве для нас, у адпаведнасці з дэвізам сённяшняй урачыстасці: «Быць сведкам веры».