Пра тое, чаго Бог чакае ад моладзі, вельмі трапна гаворыцца ва ўрыўку са Святога Евангелля, у якім размова ідзе пра маладога хлопца і размнажэнне хлеба і рыбы (пар. Ян 6, 1–13). Евангеліст Ян апавядае, што вялікі натоўп хадзіў за Езусам. Гледзячы на ўсіх гэтых людзей, Езус запытаўся ў апостала Філіпа: «Дзе нам купіць хлеба, каб накарміць іх?» Гэта было правакацыйнае пытанне, паколькі ў дадзенай сітуацыі знайсці хлеб для такой вялікай колькасці галодных людзей было вялікай цяжкасцю. Вучні слушна заўважылі, што «хлеба на дзвесце дынараў не хопіць, каб кожнаму дасталася хоць крыху». На самай справе Езус хацеў выпрабаваць іх веру: Ён разлічваў не на тое, што ўдасца здабыць даволі шмат матэрыяльных дабротаў, але на тое, што вучні захочуць велікадушна ахвяраваць свае сціплыя запасы. Ахвярнасць — гэта ўнутраны стан, які нарадзіўся ў сэрцы хлопца, што ахвяраваў пяць ячменных хлябоў і дзве рыбы. Вучні лічылі, што гэта вельмі мала «для такога мноства». Але Езус ацаніў добры намер вашага равесніка. Ён узяў хлябы і, падзякаваўшы, раздаў прысутным, пасля чаго ўчыніў падобнае з рыбамі. Тое, на што не асмельваўся разлічваць чалавечы розум, дзякуючы Езусу і ахвярнаму сэрцу хлопца стала рэчаіснасцю.

Тое, што ўчыніў гэты малады чалавек, з’яўляецца заданнем для кожнага з вас. Вы павінны стаць, як гэты хлопец з Евангелля, ахвярнымі супрацоўнікамі перамены, якая сфармуе вашую будучыню. Перамена маладога чалавека можа быць таксама названа сталасцю або фармаваннем уласнай асобы. Для таго, каб гэта адбылося, вы павінны добра ўсведамляць, што маеце, кім з’яўляецеся, якімі талентамі надзеліць вашыя душы Бог Айцец. Кажучы моваю Евангелля, вы павінны даць свой рахунак з гэтых пяці хлябоў і дзвюх рыбаў. Вы павінны нанава адкрыць сваю каштоўнасць як асобаў, у якіх Дух Божы прабывае быццам бы ў святыні.

Шляхам, на якім адбываецца пазнанне сябе, неабходнае для таго, каб стаць сталым чалавекам, цалкам сфармаванай асобай, з’яўляецца вера і аскеза.

 
2. Уплыў аскезы на фармаванне сталай асобы

У Катэхізісе Каталіцкага Касцёла напісана: «Няма святасці без самаахвяравання і без духоўнай барацьбы. Духоўны прагрэс патрабуе аскезы і ўтаймавання цела, якія паступова вядуць да жыцця ў супакоі і радасці дабрадзейства» (ККК 2015).

Першым крокам аскезы і ўтаймавання цела з’яўляецца пазнанне самога сябе. Яно патрабуе высілку і самаахвяравання. У Евангеллі чытаем словы: «Калі кажам, што не маем граху, ашукваем саміх сябе, і няма ў нас праўды» (1 Ян 8–9). Такім чынам, кожны чалавек мае ў сабе неўпарадкаванасць, якая знішчае належны падыход да справы, да іншых асобаў і да Бога. Вызваленне ад гэтых вынікаў першароднага граху з’яўляецца паказчыкам сталасці асобы і веры. Святы Аўгустын нагадвае вельмі важны прынцып, стымулючы нас да працы над сабою: «Бог стварыў цябе без цябе, але не збаўляе цябе без цябе».

Са здзіўленнем мы можам прачытаць у Катэхізісе, што вынікам паслаблення аскезы, зніжэння чуйнасці да сябе, занядбання развіцця нашага духу з’яўляюцца дэпрэсія і роспач (ККК 2733). Аскеза ж вядзе да пазнання сваёй слабасці, адкрыцця таго, што наша воля вельмі лёгка паддаецца розным спакусам. Чалавек, які практыкуе самаахвяраванне і ўтаймаванне цела, даходзіць да пакоры як першага плёну аскезы. Хто пакорны, той не здзіўляецца сваёй бядзе, бо яна вядзе яго да большай веры і вытрымкі ў сталасці. Дэпрэсія і роспач з’яўляюцца вынікам адкрыцця сваёй бяды, якой увогуле не чакалася. Мы здзіўленыя сваёй слабасцю і не можам пагадзіцца з такім станам.

Слуга Божы Ян Павел ІІ у Лісце да моладзі Рыму напісаў наступныя словы пра шлях аскезы і ўтаймавання цела: «Безумоўна, гэта выбар складанага шляху, але адзінага, які дае сапраўдную свабоду і шчасце, бо задавольвае глыбокае жаданне, якое Бог удыхнуў у сэрца кожнага чалавека. Сапраўдная свабода ёсць там, дзе прабывае Дух Хрыста (пар. 2 Кар 3, 17). На гэтым заснавана вечная маладосць Евангелля, якое аднаўляе людзей, культуры і свет» (п. 5).

 
3. Рэлігійныя патрабаванні дапамагаюць нам у фармаванні асобы

Трэба сказаць, што абавязкі, якія вынікаюць з веры, найглыбей пранікаюць у чалавечую душу, а праз гэта фармуюць больш сталую асобу чалавека. Пятая касцёльная запаведзь гаворыць, што мы павінны захоўваць абавязковыя пасты. Мы маем таксама такія літургічныя перыяды, як Вялікі пост або кожную пятніцу, якія заахвочваюць нас да аскезы і пакаяння. Пладом іх прыняцця ёсць «ўтаймаванне нашых схільнасцяў і свабода сэрца» (пар. ККК 2048).

Вельмі цэннай з’яўляецца практыка рэгулярнай споведзі са штодзённых грахоў. Гэта наказана не абавязкова, але Касцёл вельмі рэкамендуе гэта рабіць. Частая споведзь дапамагае фармаваць сумленне, змагацца з дрэннымі схільнасцямі. Часцей атрымліваючы праз сакрамэнт пакаяння дар міласэрнасці Бога Айца, мы заахвочаныя быць такімі ж, як Ён, міласэрнымі для іншых. Святы Аўгустын казаў, што пачаткам добрых учынкаў з’яўляецца вызнаванне дрэнных учынкаў. У адным са сваіх твораў ён напісаў: «Той, хто вызнае свае грахі, ужо дзейнічае разам з Богам. Бог асуджае твае грахі; калі ты таксама іх асуджаеш, яднаешся з Богам. Чалавек і грэшнік — гэта ў некаторым сэнсе дзве рэчаіснасці; калі размова ідзе пра чалавека, то яго ўчыніў Бог; калі пра грэшніка, то яго ўчыніў чалавек. Знішчы тое, што ты ўчыніў, каб Бог збавіў тое, што Ён учыніў... Калі ты пачынаеш цурацца таго, што ўчыніў, тады пачынаюцца твае добрыя ўчынкі, бо ты асуджаеш свае дрэнныя ўчынкі».

 
4. Сталая асоба — гэта не толькі чалавечая справа

Высілак чалавечага навяртання, якое з’яўляецца асноваю сталай асобы, гэта не толькі чалавечая справа. Гэты высілак — плод пакаяння чалавека, яго ганарлівага сэрца святлом Божых праўдаў веры. Ён з’яўляецца адказам на пазнанне міласэрнай любові Бога, якая першая нас палюбіла (пар. ККК 1428).

Вучэнне Касцёла выразна гаворыць нам, што «сэрца чалавека абцяжаранае і зацвярдзелае. Трэба, каб Бог даў чалавеку новае сэрца. Навяртанне — гэта найперш справа ласкі Бога, які вяртае нашыя сэрцы да сябе: „Навярні нас да Цябе, Пане, і мы навернемся“ (Пл 5, 21). Бог дае нам сілы пачаць усё спачатку. Адкрываючы веліч Божай любові, нашае сэрца скаланаецца ад жудасці і цяжару граху і пачынае баяцца абразіць Бога грахом і аддаліцца ад Яго» (ККК 1432).

 
5. Хрыстус — наш ідэал

Псіхалогія гаворыць пра «я» ідэальнае і «я» фактычнае. Кожны з нас мае якое-небудзь уяўленне пра тое, кім ён хацеў бы быць, чый вобраз і падабенства хацеў бы ў сабе рэалізаваць. Гэтыя жаданні адлюстроўваюць «я» ідэальнае. «Я» фактычнае часам можа быць настолькі агідным, што некаторыя абураюцца ім або проста злуюцца на сваё «я» фактычнае. Але гэта няправльны падыход. Аднак ён вядзе да таго, што чалавек не хоча быць такім, якім ёсць, што мае сваё «я» ідэальнае, што хоча быць кімсьці іншым, чым сабою, дасягнуць сталасці.

Калі праз веру ты адкрываеш сваё сэрца для Хрыста, Ён становіцца тваёю «дарогаю, і праўдаю, і жыццём» (Ян 14, 6). Ён сам пачынае тады паказваць табе тваё «я» ідэальнае і адначасова рэалізоўваць яго. Ён сам будзе здзяйсняць тваю самарэалізацыю.

У веруючым чалавеку вобраз «я» ідэальнага будзе ўдасканальвацца разам з развіццём духоўнага жыцця, з развіццём атаясамлівання сябе з Хрыстом, паколькі пазнаванне Хрыста і прывязанасць да Яго нараджае ў нас жаданне атаясамлівацца з Ім. Тады Хрыстус становіцца нашым асабістым ідэалам, нашым «я» ідэальным. Узрастанне ў веры і ласцы робіць больш выразным тваё «я» ідэальнае, бо тады Хрыстус удзяляе табе ўсё больш звышнатуральнага святла і больш поўна аб’яўляецца табе.

Мы ўсе прызначаныя «быць падобнымі да вобраза Яго Сына» (пар. Рым 8, 29), і таму толькі Хрыстус можа быць нашым сапраўдным асабістым ідэалам. Калі вобраз твайго «я» ідэальнага набліжаецца да вобраза Хрыста, ты сам набліжаешся да праўды, і сам Хрыстус становіцца тваёй дарогай і праўдай. І гэта Ён сам дае сілу тваёй волі, каб ты мог па прыкладзе «я» ідэальнага фармаваць сваё «я» фактычнае.

Папа Бэнэдыкт ХVІ у гаміліі падчас першай сваёй папскай святой Імшы заахвочваў моладзь адчыніць дзверы свайго сэрца для Хрыста: «І яшчэ раз Папа хацеў сказаць: (...) Хто дазволіць увайсці Хрысту, не згубіць нічога, нічога, абсалютна нічога з таго, што робіць жыццё вольным, прыгожым і вялікім. Не! Толькі ў гэтым сяброўстве насцеж расчыняюцца дзверы жыцця. Толькі ў гэтым сяброўстве адкрываюцца вялікія магчымасці, дадзеныя чалавеку. Толькі ў гэтым сяброўстве мы можам атрымаць прыгажосць і свабоду. Таму сёння я хацеў бы з вялікаю сілаю і ўпэўненасцю, якая паходзіць з вопыту ўласнага доўгага жыцця, сказаць вам, дарагая моладзь: не бойцеся Хрыста! Ён нічога не забірае, але дае ўсё. Той, хто давяраецца Яму, атрымлівае стокроць».

Заданне Касцёла — абвяшчаць пасланне Божай Любові, якое найлепш выявілася ў асобе Хрыста. Касцёл для рэалізацыі гэтага задання карыстаецца рознымі сродкамі. Адным з іх з’яўляецца мастацтва. Перад Касцёлам пастаўлена складанае заданне: прывабна і прыкметна паказваць духоўную, нябачную рэчаіснасць, якая дакранаецца да Божых таямніцаў. Касцёл у зразумелых і даступных формах павінен выяўляць тое, што само па сабе цяжка ўявіць. Касцёл, каб выканаць гэтае заданне, звяртаецца па дапамогу мастацтва, бо менавіта яно мае здольнасць браць які-небудзь урывак паслання Божай любові і пераносіць яго на мову фарбаў, формаў і гукаў. Мастацтва можа дапамагчы таму, хто слухае або глядзіць, зразумець евангельскае пасланне. Пры гэтым мастацтва мае такую ўласцівасць, што не адбірае ў самога паслання Евангелля ні трансцэдэнтнага вымярэння, ні аўры таямніцы.

Мастацтва спрабуе дайсці да чалавека праз паказ яму прыгожага. Яно наследуе тое, што рабіў Бог, калі ствараў свет. Бог бачыў, што ўсё створанае Ім было дабрае і прыгожае. Прыгожым можа быць толькі тое, што робіць бачным дабро. Такім чынам касцёльнае мастацтва праз прыгажосць павінна паказваць і звяртаць увагу на найважнейшае дабро ў жыцці чалавека — веру, асабістую сувязь з Богам праз прыняцце Яго любові. Вельмі трапна растлумачыў суадносіны прыгажосці і дабра веры польскі паэт Цыпрыян Норвід. Ён напісаў такія словы: «(...) Прыгажосць існуе для таго, каб заахвочваць да працы, а праца, каб уваскрэснуць».

 
2. Роля спеву ў жыцці Касцёла

Пазнанне Божай любові адбываецца праз веру. Вера можа ўзбагачацца пад уплывам мастацкага ўспрымання. Прыкладам эстэтычнай кантэмпляцыі, якая вядзе да вяршыні веры, з’яўляюцца словы святога Францішка Асізскага, якія ён сказаў, калі атрымаў стыгматы на гары Верна: «Ты — прыгажосць (...). Ты — прыгажосць!» Святы Бонавентура так пракаментаваў гэтыя словы: «У прыгожых рэчах Францішак кантэмпляваў Найпрыгажэйшага, а ідучы па слядах, пакінутых Ім у стварэннях, усюды знаходзіў Умілаванага».

Кожная аўтэнтычная форма мастацтва з’яўляецца своеасаблівым шляхам доступу да больш глыбокай рэчаіснасці чалавека і свету, а праз гэта мастацтва уяўляе з сябе вельмі трапнае ўвядзенне ў перспектыву веры. З часоў Грыгора Вялікага пачынаецца буйное развіццё незвычайна арыгінальнай сакральнай музыкі, якая носіць яго імя. Натхнёная мелодыка грыгарыянскага спеву павінна была стаць у наступныя стагоддзі характэрнай формай выяўлення веры Касцёла ў музыцы падчас літургічнай цэлебрацыі святых таямніцаў. Такім чынам гэта «прыгажосць» ядналася з «праўдаю», каб таксама шляхам мастацтва пераносіць чалавечую душу з пачуццёвага свету ў вечную рэчаіснасць.

Слуга Божы Ян Павел ІІ у Лісце, скіраваным да людзей мастацтва, напісаў пра музыкантаў: «Касцёлу патрэбны таксама музыканты. Колькі ж твораў сакральнай музыкі было напісана на працягу стагоддзяў творцамі, якія былі прасякнуты глыбокім пачуццём таямніцы! (...) Спеў дазваляе перажываць веру як нястрымную радасць і любоў, як давелівае чаканне збаўчага Божага ўмяшальніцтва» (п. 12).

 
3. Умовы, якія павінен выконваць сакральны спеў

Заданне сакральнай музыкі — весці да пазнання чалавека і свету, да абуджэння веры ў Бога. Каб дасягнуць гэтай мэты, неабходна, каб рэлігійны спеў выконваў некалькі неабходных умоваў.

Першая умова такая: тэксты спеваў павінны абапірацца на Святое Пісанне. У Канстытуцыі аб літургіі Касцёла падкрэсліваецца, што тэксты, прызначаныя для касцёльнага спеву, павінны адпавядаць каталіцкаму веравучэнню. Перадусім іх трэба чэрпаць са Святога Пісання (пар. KL 121). Спеў павінен раскрываць таямніцу, заключаную ў словах Святога Пісання. Таму што гэта Кніга Жыцця апісвае падзеі, праз якія Бог выбавіў чалавека з няволі граху і паказаў яму сваю прабачальную любоў. Спеў, прасякнуты тэкстамі Святога Пісання, абуджае ў чалавеку дух малітвы.

Першыя хрысціянскія супольнасці складалі свае гімны і песні, чэрпаючы натхненне са Святога Пісання, таму іх песні апявалі нечуваныя падзеі, якія Бог здзейсніў у сваім Сыне: Яго Уцелаўленне, Яго Смерць, што перамагае смерць, Яго Уваскрасенне і Унебаўшэсце да Айца.

Сакральны спеў павінен весці да праслаўлення Бога і асвячэння вернікаў. Апакаліпсіс, спрабуючы растлумачыць тое, што павінна адбыцца, апісвае прарокаў і святых, якія страцілі жыццё на зямлі, сведчачы пра Езуса, як яны ўсхваляюць Таго, хто сядзіць на Троне і Ягня (пар. ККК 2642). У еднасці з імі Касцёл на зямлі таксама пакліканы, каб праслаўляць Бога і дзякаваць за «ўсялякі дасканалы дар, які паходзіць звыш ад Айца святла» (пар. Як 1, 17). Святое Пісанне заахвочвае, каб наш спеў быў выразам праслаўлення Бога: «Настаўляйце адно аднаго псальмамі, гімнамі і духоўнымі песнямі, спяваючы і выслаўляючы Пана ў сэрцах вашых» (пар. Эф 5, 19; Клс 3, 16). Праслаўленне і выслаўленне Бога падтрымлівае ў нас веру ва ўсемагутнасць Бога, а тая ў сваю чаргу захоўвае надзею насуперак чалавечай надзеі. Такім чынам сакральны спеў вядзе да асвячэння вернікаў, «бо справядлівы будзе жыць з веры» (пар. KL 112).

Сакральны спеў адрозніваецца сярод іншых відаў мастацтва перш за ўсё тым, што з’яўляецца неабходнай часткай урачыстай літургіі, асабліва справавання Эўхарыстыі (пар. ККК 1156). Спеў дапамагае перажываць святую Імшу праз прыгажосць спяванай малітвы, стварэнне для вернікаў магчымасці аднадумнага і дзейснага ўдзелу, а таксама надае ўрачысты характар цэлебрацыі. Святы Аўгустын наступным чынам апісвае перажыванні, звязаныя з літургіяй, упрыгожанай спевам: «Колькі ж разоў я плакаў, слухаючы гімны Твае і кантыкі, узрушаны прыемным спевам Твайго Касцёла. Гэтыя галасы ўліваліся ў мае вушы, а калі Твая праўда сцякала кроплямі ў сэрца, з яго выпарвала гарачае пачуццё пабожнай адданасці. З вачэй плылі слёзы і добра мне было з імі». Прыгажосць спеву можа шырока адчыняць чалавечую душу на праўду веры, заключаную ў Святым Пісанні. З гэтага пункту гледжання становяцца зразумелымі нам словы святога Аўгустына: «Двойчы моліцца той, хто добра спявае».

 
4. Клопат выканаўцы аб уласнай веры і святасці

Святы Аўгустын спазнаў незвычайнае пачуццё, бо ён услухоўваўся ў спеў тых, хто глыбока верыў у тое, што было сутнасцю іх песні. Слуга Божы Ян Павел ІІ напісаў: «Тысячы веруючых умацоўвалі сваю веру музыкай, якая зыходзіла з сэрцаў іншых веруючых і станавілася часткаю літургіі, а прынамсі вельмі каштоўнай дапамогай у яе годным справаванні».

Прымаючы ўдзел у музычных варштатах, мы не павінны забываць, што прыгажосць нашага спеву, які адкрывае на добро веры, залежыць не толькі ад тэхнікі выканання твораў. Сутнасць заключаецца ў веры таго, хто імкнецца тварыць згодна з вучэннем Касцёла, пакідаючы прыгажосць Святога Пісання.

Таму ў першую чаргу клапаціцеся пра ўласнае асвячэнне, бо яно адкрывае нам вочы на Божую любоў. Хто спазнае гэтую любоў, можа ствараць песні, якія нясуць радасць і любоў, якія нясуць веру ў збаўчае ўмяшальніцтва Бога. Клопат пра ўласнае духоўнае жыццё абараняе артыста ад таго, каб прыгажосць яго працы не захінула яму Бога, каб не аказалася, што клапоцячыся пра іншых, ён сам забыўся пра Бога.

 
5. Мастацтва на службе Евангелля

Слуга Божы Ян Павел ІІ скіраваў ліст да ўсіх людзей мастацтва. Гэты ліст не страціў сваёй актуальнасці таксама і ў наш час і з’яўляецца заданнем для нас: «Звяртаюся да вас, людзі мастацтва ўсяго свету, каб яшчэ раз выказаць вам маю павагу, а таксама, каб прычыніцца да паўторнага наладжвання больш плённага супрацоўніцтва паміж светам мастацтва і Касцёлам. Скіроўваю да вас заклік, каб вы нанава адкрылі глыбокае духоўнае і рэлігійнае вымярэнне мастацтва, якое ва ўсе стагоддзі характарызавала яго самыя высакародныя справы. (...) Звяртаюся асабліва да вас, хрысціянскія артысты; кожнаму з вас я прагну нагадаць, што запавет, які спрадвеку існуе паміж Евангеллем і мастацтвам (...) звязаны з заклікам да пранікнення творчай інтуіцыяй у глыбіню таямніцы Уцелаўлёнага Бога, а разам з тым у таямніцу чалавека.

(...) У Хрысце Бог паяднаў свет з сабою. Усе веруючыя пакліканы даваць сведчанне пра гэта, але гэта вы, якія прысвяцілі жыццё мастацтву, павінны паказваць багацце свайго генія, што свет адкуплены Хрыстом. Адкуплены чалавек, адкупленае чалавечае цела, адкупленае ўсё стварэнне, пра якое святы Павел напісаў, што „з прагаю чакае аб’яўлення сыноў Божых“» (Рым 8, 19). Гэта стварэнне чакае аб’яўлення сыноў Божых таксама праз мастацтва і ў мастацтве. Менавіта такое вашае заданне. Маючы стасункі з творамі мастацтва, чалавецтва ўсіх стагоддзяў — таксама і сучаснае — спадзяецца, што дзякуючы ім лепш пазнае свой шлях і прызначэнне» (Ліст да людзей мастацтва, п. 14).

У дзень аб’яўлення Маці Божай Шкаплернай мы сабраліся, каб праславіць Бога і паразважаць над тым, як мы павінны прыняць гэтыя аб’яўленні ў нашым асабістым жыцці. Пачатак гэтых аб’яўленняў звязаны з ордэнам кармэлітаў. Калыскай кармэлітаў з’яўляецца Гара Кармэль у Святой зямлі, дзе жыў біблейскі прарок Ілія. Ён перамог 450 ілжывых прарокаў, якія адышлі ад веры ў Адзінага Бога. Перамога прыйшла ў той момант, калі здавалася, што ілжывыя прарокі і цар, які іх падрымліваў, прывядуць абраны народ да адлучэння ад Бога. Тады Ілія, дзякуючы цудоўнаму ўмяшальніцтву Бога, перамог ілжывых прарокаў і дапамог абранаму народу вярнуцца да Адзінага Бога. Гэта яго сведчанне веры дало пачатак кармэліцкай супольнасці.

Незвычайная сувязь яднае Ілію (які жыў каля 1000 г. да нараджэння Хрыста) з Маці Божай. Калі прарок чакаў знаку ад Бога, які б пацвердзіў, што скончыцца засуш, ён убачыў невялікую хмарку. Кармэліты прызналі, што тая хмарка сімвалізавала Марыю, якая прынесла людзям крыніцу жыцця — Божага Сына. Ілія ў месцы з’яўлення хмары паставіў капліцу, якая захавалася да часоў Хрыста. Пасля Унебаўзяцця Маці Божай гэтую святыню старанна аднавілі, захаваўшы яе першапачатковы выгляд. Разбураная язычнікамі ў XIII стагоддзі, яна амаль 500 гадоў чакала адбудовы і сёння з’яўляецца самым старажытным у свеце касцёлам у гонар Багародзіцы. Першыя кармэліты пасяліліся тут у XII стагоддзі ў перыяд крыжовых войнаў у Даліне эрэмітаў на гары Кармэль, і супольнасць сваю яны аддалі ў апеку Маці Божай. Манаскі статут наказваў ім яднацца з Богам на нястомнай малітве, абмяжоўваць размовы да мінімуму, пазбягаць бяздзейнасці і адрачыся ад матэрыяльных дабротаў. Пасля захопу сарацынамі гэтых тэрыторый у 1291 г. кляштар быў спалены, частцы манахаў удалося ўцячы ў Еўропу, астатнія ж былі забіты.

Пасля адыходу са Святой зямлі, ордэн перажываў глыбокі крызіс, яму пагражаў заняпад. Тады, у ноч з 15 на 16 ліпеня 1251 г., у Айлесфордзе (Англія) Маці Божая аб’явілася генеральнаму настаяцелю ордэна кармэлітаў св. Шымону Стоку, калі ён прасіў Яе аб апецы над ордэнам. Найсвяцейшая Маці паказала заклапочанаму генералу ордэна карычневае покрыва, кажучы: «Прымі, найдаражэйшы Мой сын, шкаплер твайго ордэна як знак Майго братэрства, прывілей для цябе і ўсіх кармэлітаў. Той, хто ў ім памрэ, не спазнае пякельнага агню. Вось знак збаўлення, паратунак у небяспецы, запавет супакою і вечнага абяцання».

Праз 71 год Маці Божая аб’явілася тагачаснаму Папу Яну XXII, перадаючы яму чарговае важнае пасланне. Гэта было «суботняе» абяцанне, у якім гаварылася, што асобы, якія пабожна носяць шкаплер і спаўняюць агульныя патрабаванні маральнасці, ужо ў першую суботу пасля смерці будуць забраныя з чыстца і дачакаюцца збаўлення, што пацвердзіў Папа так званай Суботняй булай. У пазнейшыя стагоддзі яшчэ некалькі Папаў (апошнім быў Пій XI у 1922 г.) пацвярджалі гэтыя прывілеі, распаўсюдзіўшы іх за межамі кармэліцкай супольнасці і ўчыніўшы ўласнасцю ўсяго Касцёла.

На заканчэнне аб’яўленняў у Фаціме, 13 кастрычніка 1917 г., Марыя аб’явілася Франсішку, Жасінце і Люсіі ў кармэліцкім хабіце, а Дзіцятка Езус, якое сядзела ў Яе на каленях, трымала ў руцэ шкаплер. Праз шмат гадоў, калі ў сястры Люсіі, ужо кармэліткі, пыталіся пра прычыны аб’яўлення Марыі са шкаплерам, яна адказала, што «Маці Божая жадае, каб мы ўсе насілі шкаплеры». Апошняе аб’яўленне ў Люрдзе адбылося таксама ў свята Маці Божай Шкаплернай, 16 ліпеня 1858 г.

 
2. Значэнне шкаплера

Слова «шкаплер» паходзіць ад лацінскага «scapulae», што азначае рукі, плечы. Шкаплер — гэта покрыва, якое складаецца з двух адрэзаў тканіны з проймай для галавы. Калі яго апранаеш, то адна частка тканіны спадае на грудзі, другая — на спіну. Шкаплер — гэта частка манаскага адзення, якая носіцца паверх хабіта, таксама і ў іншых ордэнах. Яго выкарыстоўваюць, напрыклад, цыстэрцыянцы, дамінікане, паўліны, бэнэдыктынцы, фэліцыянкі. Частка, якая спадае на спіну, сімвалізуе, што «цяжкасці, выпрабаванні і крыжы мы павінны насіць пад апекаю Марыі, падпарадкоўваючыся Божай волі так, як Яна гэта рабіла». Пярэдняя частка шкаплера, якая спадае на грудзі, нагадвае пра тое, што сэрца, утоенае там, павінна «біцца для Бога і бліжніх, з любові адрываючыся ад зямных прывязанасцяў і праз заступніцтва Марыі злучацца з вечнымі дабротамі».

Слуга Божы Ян Павел ІІ часта заахвочваў вернікаў практыкаваць шкаплернае набажэнства. Падчас адной з генеральных аўдыенцый ён звяртаўся да моладзі з такімі словамі: «Праз некалькі дзён мы будзем адзначаць свята Маці Божай Шкаплернай. Гэтае свята здаецца асабліва актульным. (...) Колькі ж існуе заклікаў і тытулаў Найсвяцейшай Маці! А вакол кожнага з іх канцэнтруецца ўся традыцыя, духоўнасць, літургія, можна было б сказаць — уся акрэсленая культура, акрэслены спосаб перажывання хрысціянства. Існуе столькі аспектаў, у якіх мы можам ушаноўваць Марыю. А вы, дарагая моладзь, ці вы ўжо выбралі для сябе якую-небудзь канкрэтную форму марыйнага набажэнства? Шукайце яе, калі яшчэ яе не маеце, і потым, калі адкрыеце яе, застаньцеся ёй вернымі».

Трэба сказаць, што на Беларусі ў нас ёсць сведка, жыццё якога расказвае нам пра плёны выбару пэўнай формы марыйнага набажэнства. Гэта кардынал Казімір Свёнтэк, Сведка веры. Ён належаў да Марыянскай садаліцыі. Гэта была форма яго асабістага набажэнства да Маці Божай. У адным з інтэрв’ю кардынал сказаў, што дзякуючы моцнай веры і заступніцтву Маці Божай ён змог вытрымаць тое, што з чалавечага пункту гледжання здавалася немагчымым. Асабліва ён узгадваў пераходны лагер у Оршы, дзе малітва да Маці Божай і Хрыста дапамагла яму перажыць безнадзейную сітуацыю ў выніку заражэння дызентэрыяй. Можна сказаць, што Маці Божая дапамагала яму несці «цяжкасці, выпрабаванні і крыжы пад апекаю Марыі, падпарадкоўваючыся Божай волі так, як Яна гэта рабіла». Сваю ўдзячнасць Марыі наш Сведка веры выказаў каранацыяй абразоў Маці Божай у Брэсце, Лагішыне, Будславе і Мінску. Ён жадаў, каб мы ў кожнай частцы Беларусі маглі прыходзіць да Марыі, і каб Яна дапамагала нам зносіць цяжкасці, выпрабаванні і крыжы.

Слуга Божы Ян Павел ІІ у прамове перад малітвай «Анёл Панскі», калі ў кантэксце Марыйнага года ён духоўна пілігрымаваў у сусветна вядомыя марыйныя санктуарыі, у тым ліку на Гару Кармэль, сказаў, што «шкаплер з’яўляецца правадыром чулай і сыноўняй марыйнай пабожнасці, праз які ўшанавальнікі Марыі (...) выказваюць жаданне будаваць сваё жыццё па Яе прыкладзе — Маці, Апякункі, Сястры, Найчысцейшай Дзевы, — прымаючы з чыстым сэрцам Божае Слова і прысвячаючы сябе служэнню братам».

 
3. Прыклад Марыі як Маці і Апякункі павінен фармаваць сям’ю

Прыклад Марыі як Маці, Апякункі і Сястры скіроўвае нашыя думкі да сям’і. Гэта перадусім у сям’і набажэнства да Маці Божай Шкаплернай павінна даваць свае плады. Праблеме сям’і быў прысвечаны кангрэс у Валенсіі, на які прыбыў Папа Бэнэдыкт ХVІ.

Папа нагадаў, што непарыўнае сужэнства мужчыны і жанчыны з’яўляецца адзіным асяроддзем, у якім чалавек можа нарадзіцца з годнасцю. Толькі ў такой сям’і ён можа узрастаць і ўсебакова развівацца. Дзяцей трэба трактаваць як асаблівы Божы дар, бо нараджэнне кожнай чалавечай істоты гэта не выпадак або непазбежнасць, але план Божай любові.

Наша асабістае набажэнства да Маці Божай можа нам дапамагчы перадаваць веру ў сям’і. Папа нагадаў у Валенсіі пра гэта найважнейшае заданне сям’і. Ён скіраваў да сабраных такія словы: «Хрысціянская сям’я перадае веру, калі бацькі вучаць дзяцей маліцца і моляцца разам з імі (пар. Familiaris consortio, 60); калі набліжаюць іх да сакрамэнтаў і ўводзяць іх у жыццё Касцёла; калі ўсе збіраюцца, каб чытаць Біблію, асвячаючы сямейнае жыццё святлом веры і праслаўляючы Бога як Айца».

Малітва ў сям’і дапамагае дзецям і самім бацькам адкрываць знакі Божай любові ва ўсіх падзеях іх жыцця як у хвіліны шчасця, так і ў моманты крызісу. Вопыт прыняцця бацькамі і адкрыцця любові да Бога дазваляе дзецям увайсці ў камунію з іншымі людзьмі і ў Богу адкрываць мэту свайго жыцця.

Трэба выразна сказаць, што нашы намаганні па стварэнні святой сям’і, у апоры на заступніцтва і наследаванне Маці Божай, служаць сапраўднаму развіццю людзей і грамадстваў. Сям’я, абапёртая на веру, з’яўляецца «найлепшай гарантыяй запэўнівання годнасці, раўнавагі і сапраўднай свабоды чалавечай асобы», — сказаў Папа Бэнэдыкт ХVI.

 
4. Шкаплер — абавязак наследавання Маці Божай

Вернемся цяпер да нашых разважанняў, звязаных з сённяшнім святам. Давайце зададзім сабе пытанне: што з’яўляецца мэтаю шкаплернага набажэнства? Сэнс і цэнтр шкаплернага набажэнства — гэта наследаванне Маці Езуса. Не інтэнцыі, не словы, не запэўніванне і не заявы, але жыццёвая пазіцыя чалавека мае вялікае значэнне ў належным перажыванні набажэнства. Павучаючы сваіх вучняў, Езус тлумачыў ім, што не той, хто кліча «Пане, Пане!», але той, хто выконвае волю Айца, будзе мець збаўленне (пар. Лк 13, 25–29). Знойдуцца таксама і такія людзі, якія ўзгадаюць: «Мы елі і пілі перад Табою, і на вуліцах нашых навучаў Ты» (13, 26). Аднак Пан ім адкажа: «Адыдзіце ад Мяне ўсе, хто чыніць несправядлівасць» (13, 27).

У нашых суадносінах з Марыяй могуць таксама ўзнікнуць сітуацыі, калі мы вымаўляем Яе імя, клічам Яе, калі Яна нам патрэбна, калі кажам, што вельмі любім Яе. Аднак калі мы больш уважліва прыгледзімся да жыцця, то нам цяжка заўважыць, што наша штодзённасць хаця б часткова адлюстроўвае той высокі стыль, у якім Яна перажывала сваё зямное жыццё.

Наследаванне Марыі ў знаку шкаплера — гэта перадусім Яе дар. Праз яго Марыя выказвае запрашэнне да ўсё больш дасканалага аддання Яе матчынаму сэрцу. Гэтае наследаванне распачынаецца з аддання сябе, паколькі ўласнымі сіламі мы нічога не можам зрабіць. Ісці ўслед за Богам, спадзеючыся толькі на ўласныя сілы, гэта значыць не атрымаць вялікага плёну. Затое адданне сябе Маці Божай адкрывае перад намі магчымасць хуткага і дзейснага руху на шляху духоўнага развіцця. У знаку шкаплера Марыя, як Маці, прыносіць незразумелую нам ласку і дапамагае дзякуючы ёй дасягнуць вялікага духоўнага дабра. Не сам факт нашэння шкаплера, але прыпадабненне да Маці Езуса ў стылі Яе паводзінаў дае чалавеку ўнутраную ўпэўненасць у шчаслівым пераходзе праз мяжу вечнасці. Успрыманне шкаплера як магічнага знаку, дзякуючы якому мы аўтаматычна гарантуем сабе збаўленне, не мае нічога агульнага з сапраўдным набажэнствам, але з’яўляецца праяваю шкодных забабонаў.

 
5. Канкрэтныя справы, у якіх мы павінны наследаваць Маці Божую

Катэхізіс Касцёла вучыць нас, што Маці Хрыста «была Тою, якая першая і выключным спосабам скарыстала з перамогі, атрыманай Хрыстом над грахом» (411). Яна была захаваная ад вялікай заганы першароднага граху, а падчас усяго зямнога жыцця, дзякуючы спецыяльнай Божай ласцы, Яна не ўчыніла ніводнага граху. Дух Святы падрыхтаваў Марыю праз сваю ласку, робячы Яе найпакорнейшаю з усіх стварэнняў, а праз гэта найбольш здольнаю прыняць невымоўны Дар Усемагутнага (пар. ККК 722).

«Марыя займае першае месца сярод пакорных і ўбогіх Пана, якія з даверам чакаюць ад Яго збаўлення і атрымліваюць яго. Разам з Ёю (...), узнёслаю Гарою Сыёна, пасля доўгага чакання спаўнення абяцання, надыходзіць паўната часу і настае новы план збаўлення» (ККК 489).

Значыць, выкарыстанне перамогі Хрыста адбылося дзякуючы ўнутранай пазіцыі духоўнага ўбоства і пакоры.

Духоўнае ўбоства азначае тое, што чалавек разлічвае на дапамогу Бога больш, чым на свае ўласныя сілы, на сілу сваёй волі або здольнасці свайго розуму. Ён будзе больш шукаць Божай волі і будзе падпарадкоўвацца Божым планам, а не сваім уласна выдуманым вырашэнням усіх праблем.

Пакора ж азначае адкрыццё чалавечага сэрца на тое, што без Хрыста мы нічога не можам зрабіць (ККК 2732). Пакорны чалавек, адкрываючы ў Богу крыніцу дабра, не здзіўляецца сваёй беднасці, якая праяўляецца на кожным кроку яго жыцця (пар. ККК 2733). Святы Хрызастом навучаў сваіх вучняў: «Паразважайце над тым, як Езус Хрыстус вучыць нас пакоры, паказваючы нам, што нашыя цноты залежаць не толькі ад нашага намагання, але і ад Божай ласкі» (ККК 2825).

Прыняцце Марыі як узору любові да Бога і да чалавека канкрэтна значыць, што ў кожнай жыццёвай сітуацыі мы павінны разлічваць на Божую дапамогу і толькі Яму прыпісваць усялякае дабро ў нашым жыцці. Толькі тады ўсе ласкі, якія Бог хоча удзяліць нам праз розныя набажэнствы да Божай Маці, дадуць бачны плён у нашым жыцці.

 
6. Значэнне рэлігійных знакаў

Для многіх людзей бачны шкаплер стаў знакам, які запрашае іх да больш глыбокай лучнасці з Богам праз Марыю. Таму мы павінны клапаціцца пра ўсе знешнія знакі, якія нагадваюць нам пра Божую прысутнасць. Гэта могуць быць прыдарожныя крыжы і каплічкі, гэта можа быць рэлігійны абраз у нашым доме. Гэта можа быць знак крыжа перад ежаю або супольная сямейная малітва.

Знакі займаюць важнае месца ў жыцці чалавека. Чалавек як істота цялесная, так і духоўная, выказвае і разумее духоўную рэчаіснасць праз пасрэдніцтва знакаў і матэрыяльных сімвалаў. Як грамадскай істоце чалавеку патрэбны знакі і сімвалы, каб кантактаваць з іншымі праз пасрэдніцтва мовы, жэстаў і дзейнасці. Тое ж адбываецца ў яго адносінах з Богам (пар. ККК 1146).

Таму клопат пра знешнія знакі нашай веры можа дапамагчы многім людзям на іх шляху да Бога, гэтак, як у выпадку са знакам шкаплера. Спачатку гэты знак быў уласнасцю ордэна кармэлітаў, але дзякуючы іх клопату і сведчанню асобаў, якія носяць шкаплер, ён стаў адметным знакам для ўсяго Касцёла.

Мы сабраліся ў нашым санктуарыі ў Будславе, каб вучыцца ў Марыі любові да Бога і да чалавека. Калі мы глядзім на будслаўскі абраз Маці Божай, на якім да Яе туліцца Езус, мы выразна адкрываем, што любоў да Бога і бліжняга распачынаецца ад пашаны ў адносінах да бацькоў, да нашых продкаў і выхавацеляў, якія прысвяцілі свае сілы для нашага выхавання.

Марыя з пяшчотай трымае на руках свайго любімага Сына Езуса, нібы жадаючы сказаць нам, што немагчыма любіць Бога і ў той жа час не мець павагі да бездапаможных дзяцей, да кожнага жыцця, а асабліва да найбольш безабароннага, якое толькі зачата ва ўлонні маці.

Езус, які з даверам туліцца да сваёй Маці, праменіцца пачуццём бяспекі і радасці, бо Ён згаджаецца на залежнасць, якая існуе паміж дзіцем і бацькамі. Такім чынам, будслаўскі абраз імкнецца дапамагчы нам адкрыць прыгажосць залежнасці чалавека ад Стварыцеля. Залежнасць ад Бога дае нам сапраўдную бяспеку — падобна да той бяспекі, якую дзіцяці даюць бацькі.

Пасля стварэння свету Бог не пакідае свайго стварэння. Ён не толькі дае яму жыццё, але ў кожную хвіліну падтрымлівае яго існаванне. Сваім нястомным айцоўскім клопатам Бог дазваляе свайму стварэнню дзейнічаць і вядзе яго да канчатковай мэты, да вечнага жыцця. Катэхізіс Каталіцкага Касцёла вучыць нас, што «Прызнанне гэтай поўнай залежнасці ад Стварыцеля — гэта крыніца мудрасці і свабоды, радасці і даверу: „Бо любіш Ты ўсё, што існуе, і нічым, што стварыў, не грэбуеш; бо, калі б нешта ненавідзеў, гэтага б Ты не стварыў. Як бы магло трываць што-небудзь, калі б Ты не захацеў? Ці як захавалася б тое, што не было паклікана Табою? Але Ты ўсё шкадуеш, бо яно Тваё, о Пане, які любіш жыццё“ (Мдр 11, 24–26)» (ККК 301).

 
2. Першародны грэх як адкідванне залежнасці ад Бога

На жаль, усведамленне дароў, якія нясе з сабою залежнасць ад Бога — мудрасць, свабода, радасць і давер, — было знішчана першародным грахом. Біблейскі аповед пра першародны грэх у раі і пра Бабілёнскую вежу паказваюць нам прыроду першароднага граху як ілюзорнае жаданне быць як Бог, жаданне выключыць Бога са свайго жыцця, забыцца пра Яго і быць у адносінах да Яго абыякавым; як быццам у плане дзеяння і арганізацыі людзей залежнасць ад Бога не заслугоўвае ўвагі (пар. Reconciliatio et paenitentia, 14).

Кожны чалавек у сваім жыцці павінен прайсці пілігрымку веры і надзеі, якая вядзе да адкрыцця прыгажосці і дабра, што вынікаюць з залежнасці ад Бога. Мы спадзяемся, што праз заступніцтва Маці Божай і Яе прыклад мы аднойчы дасягнем гэтай мэты. Слуга Божы Ян Павел ІІ вучыў: «Чалавек — кожны чалавек — з’яўляецца такім блудным сынам: ахоплены спакусай адысці ад Айца, каб жыць незалежна, паддаецца спакусе; падмануты гэтаю пусткаю, якая захапіла яго, як міраж, самотны, прыніжаны, выкарыстаны, калі спрабуе пабудаваць свет толькі для сябе, у глыбіні сваёй нікчэмнасці прыгнечаны жаданнем вярнуцца да еднасці з Айцом» (пар. Reconciliatio et paenitentia, 5).

Неабходна выразна падкрэсліць, што залежнасць ад Бога захоўвае стварэнне, не супярэчыць годнасці чалавека, але адпавядае найбольш патаемным імкненням чалавечага сэрца (пар. ККК 2125). Тут трэба было б прыгадаць перасцярогу, выказаную Другім Ватыканскім Саборам: «Стварэнне (...) без Стварыцеля адмірае. (...) Больш за тое, само стварэнне паглыбляецца ў цемру, калі забываецца пра Бога» (GS 36).

 
3. Старацца быць незалежным ад граху

Часта чалавеку здаецца, што найважней за ўсё быць незалежным эканамічна, тэрытарыяльна ці матэрыяльна. Гэта вельмі добра. Але нельга ў такой незалежнасці бачыць адзіны шлях да шчасця і прысвячаць для дасягнення гэтага вельмі шмат часу і сілаў. Можна ўбачыць людзей веруючых, якія таксама паддаюцца гэтай спакусе і здараецца, што нават занядбоўваюць клопат пра тое, што з’яўляецца значана важэнейшым — імкненне быць незалежным ад граху і яго наступстваў, што на мове аскезы называецца «імкненнем да святасці».

Сваёй паслухмянасцю аж да смерці Езус заслужыў для нас дар валадарскай свабоды. Гэты дар становіцца нашым удзелам, калі мы адракаемся ад грэшных уцех, якія прапануе свет, і клапоцімся пра святасць свайго жыцця. Тады моцаю Божага дару мы пераадольваем у саміх сабе панаванне граху. Катэхізіс Каталіцкага Касцёла вучыць нас: «Той, хто трымае ў падпарадкаванні сваё цела і кіруе сваёю душою, не дазваляючы, каб яе непакоілі страсці, з’яўляецца гаспадаром самога сябе; ён па праве можа называцца «валадаром», таму што ўмее валодаць самім сабою; ён вольны і незалежны, а таксама не аддае сябе ў няволю граху» (ККК 908).

 
4. Жудасныя наступствы незалежнасці ад Бога

Чалавек можа пабудаваць свет без Бога, але ў рэшце рэшт такі свет звернецца супраць чалавека. Незалежнасць ад Бога вядзе да розных залежнасцяў і да ўзнікнення цывілізацыі смерці. Гэтая цывілізацыя смерці сваімі прыладамі стараецца напасці на тых, хто яшчэ не сфармаваны, не мае жыццёвага вопыту, які дапамог бы ім заўважыць схаваную атруту ў зманлівых прапановах гэтага свету. Гаворка ідзе перш за ўсё пра моладзь. Менавіта ў яе шэрагах алкаголь і наркотыкі збіраюць сваё жудаснае жніво.

Цывілізацыя смерці, якая з’яўляецца вынікам будавання свету без Бога, нападае, між іншым, праз навязванне распусты, блуду і забойства ненароджаных дзяцей. Гэта ўдар, скіраваны непасрэдна ў чалавека, які з’яўляецца вянцом стварэння, узлюбленаю Справаю Бога. Нанесці балючы ўдар па чалавеку азначае абразіць самога Бога.

Адмаўленне Бога ў рэшце рэшт вядзе да страты пачуцця граху. Цывілізацыя смерці вядзе да скажэння праўды, жадае апраўдаць грэх, надаць яму станоўчыя рысы. Яна часта называе грэх словамі, якія павінны схаваць зло, што тоіцца ў ім: грэх распусты пачынаюць называць «бяспечным сексам», грэх забойства ненароджаных дзяцей называецца нейтральным словам «аборт», крадзеж — «камбінацыямі», злоўжыванні рознага рода — «жыццёвым спрытам», ляноту — «прыстасаваннем».

Бог з’яўляецца пачаткам і канчатковаю мэтаю чалавека, які мае ў сабе Божае зерне. Калі чалавек будзе адмаўляць прысутнасць Бога і пажадае жыць так, як быццам Яго не існуе, выкрэсліваючы Яго са свайго штодзённага жыцця, гэта паўплывае і на адносіны з іншымі людзьмі. Знікне разуменне таго, што такое дабро і што такое зло. Любое зло можна будзе апраўдаць, схаваць пад іншай назвай, якая нібыта ператворыць зло ў дабро. Слуга Божы Ян Павел ІІ перасцерагае: «Нельга таму разлічваць на тое, што ўмацуецца адчуванне граху ў адносінах да чалавека і чалавечых каштоўнасцяў, калі не стане пачуцця абразы, нанесенай Богу; гэта значыць, сапраўднага адчування граху» (Reconciliatio et paenitentia, 18). Адмаўляючы Бога, адкідаючы залежнасць ад Бога, супольнасць губляе магчымасць развіваць міжчалавечыя адносіны, развіццё якіх вымяраецца адыходам ад эгаізму і імкненнем да любові.

 
5. Адкрыць прыгажосць і дабро залежнасці ад Бога праз прыняцце штодзённых абавязкаў

Калі чалавек не можа паверыць у тое, што залежнасць ад Бога нясе з сабою мудрасць і вольнасць, узнікае перашкода на шляху да дасканаласці. Дапамагчы нам разбурыць гэтую перашкоду можа спаўненне штодзённых абавязкаў, якія ўскладае на кожнага з нас Бог. Гэта можа быць належнае выкананне абавязкаў вучня, студэнта, бацькі ці маці, або добрасумленнасць у прафесійнай працы. Кожны, хто працавіта выканае ўскладзеныя Богам абавязкі, неўзабаве пераканаецца, што яны вядуць да яго асабістага развіцця. Хоць на пачатку трэба пераломваць свой эгаізм і ляноту, аднак потым мы са здзіўленнем заўважаем, што адбываецца памнажэнне нашых талентаў, нашых прыродных здольнасцяў. Другі Ватыканскі Сабор адзначае, што чалавек сваёю працаю «яднаецца са сваімі братамі і служыць ім, можа практыкаваць шчырую любоў і супрацоўнічаць ва ўдасканаленні рэчаў, створаных Богам» (GS 67).

Касцёл вучыць, што сумленнае выкананне абавязкаў прыносіць таксама звышнатуральны плён: «Праца (…) можа таксама мець адкупленчае вымярэнне. Пераносячы цяжар працы ў еднасці з Езусам, рамеснікам з Назарэта, укрыжаваным на Галгофе, чалавек пэўным чынам супрацоўнічае з Сынам Божым у Яго справе Адкуплення. Ён пацвярджае, што з’яўляецца вучнем Хрыста, несучы крыж кожнага дня ў дзейнасці, да якой быў пакліканы. Праца можа быць сродкам асвячэння і ажыўлення зямной рэчаіснасці ў Духу Хрыстовым» (ККК 2427).

 
6. Патрэба асабістаых намаганняў і самавырачэння для таго, каб не паддацца цывілізацыі смерці, якая вынікае з адмаўлення Бога

Належнае выкананне штодзённых абавязкаў і абарона ад уплыву цывілізацыі смерці павінны падтрымлівацца асабістымі намаганнямі імкнення да жыцця, згоднага з вучэннем Евангелля. Яшчэ ў старажытнасці моладзь вучылі пераадольваць цяжкасці, з якімі яна сутыкалася на шляху да дасягнення розных зямных дабротаў. Маладым людзям прыгадвалі выслоўе: «Праз церні да зорак». Мы, як веруючыя людзі, скажам крыху інакш, заклікаючы да мужнасці ў пераадоленні спакусы жыць так, як быццам Бога няма: «Праз крыж да хвалы». Ніколі не трэба лічыць, што мы ўжо раз і назаўсёды адкрылі прыгажосць і дабро, якое паходзіць з залежнасці ад Бога Айца. Каб жыць гэтаю праўдаю, неабходна прыкладаць намаганні ва ўсе перыяды жыцця. Гэтыя намаганні павінны быць больш інтэнсіўнымі ў пэўныя перыяды жыцця, асабліва тады, калі фармуецца асоба, у дзяцінстве і ў маладосці (пар. ККК 2342).

Другі Ватыканскі Сабор нагадвае: «У сферах сваёй дзейнасці грамадскія супольнасць і Касцёл незалежныя адно ад аднаго і аўтаномныя. Аднак абедзве супольнасці служаць, хоць і па-рознаму, асабістаму і грамадскаму пакліканню адных і тых жа людзей. Яны тым больш плённа будуць здзяйсняць гэтае служэнне для дабра ўсіх, чым лепш будуць развіваць паміж сабою здаровае супрацоўніцтва, улічваючы таксама абставіны месца і часу, таму што чалавек не абмяжоўваецца толькі зямным парадкам, але жывучы ў гісторыі, захоўвае ў паўнаце сваё вечнае пакліканне» (GS 76).

 
7. «Totus Tuus» — папскае аддане Маці Божай

Слуга Божы Ян Павел ІІ даверыў сваё жыццё Маці Божай. Ён жадаў, каб прысутнасць Маці Божай у яго жыцці перамагла ў ім кожны неспакой, выкліканы тым, каб пайсці ў невядомасць за Богам. Давярэнне сябе Марыі, Маці, якая выхоўвае нас у залежнасці ад Бога, выказаў словамі «Totus Tuus, Maria».

Слуга Божы Ян Павел ІІ запрашае даверыцца Маці Божай. У энцыкліцы Redemptoris Mater ён нагадвае нам пра марыйнае вымярэнне жыцця вучняў Хрыста (45). Не толькі святы Апостал Ян быў даручаны пад крыжам Маці Божай, але таксама кожны вучань Хрыста, кожны хрысціянін. Давярэнне сябе Марыі — гэта давер да асобы, якая мяне любіць і жадае мне дабра. Гэта перадусім адказ на любоў маці. Марыйнае вымярэнне жыцця вучня Хрыста праяўляецца асаблівым чынам праз такі сыноўскі давер да Багародзіцы, які мае сваю крыніцу ў запавеце Адкупіцеля на Галгофе.

Па-сыноўску давяраючы сябе Марыі, хрысціянін так, як апостал Ян, прымае Маці Хрыста ў сваё жыццё і ўводзіць Яе ва ўсё тое, з чаго складаецца яго асабістае жыццё. Гэта штодзённыя клопаты зямнога жыцця, а таксама тое, што складае сутнасць нашага зямнога вандравання — унутранае жыццё, імкненне да поўнай залежнасці ад Божай Волі. Дзякуючы нашаму асабістаму давярэнню сябе Марыі Яна атрымлівае права быць нашаю духоўнаю Маці. Сваёй мацярынскай любоўю Яна ўзаемадзейнічае з Духам Святым, каб нас нараджаць і выхоўваць; каб мы адкрылі, што прызнанне гэтай поўнай залежнасці ад Стварыцеля з’яўляецца крыніцай мудрасці і свабоды, радасці і надзеі.

Святы Айцец Бэнэдыкт XVI у звароце да моладзі, сабранай у Чэнстахове, паказваючы на Марыю, сказаў: «Яна — сярод нас, Яна вучыць нас медытацыі, Яна вучыць нас малітве. Яна вучыць нас, як адкрыць сэрцы і розум на моц Святога Духа, якога мы павінны занесці ўсяму свету».

Звернемся ж да Маці Божай словамі, якія так часта паўтараў Слуга Божы Ян Павел ІІ: «Святая Маці Адкупіцеля, Брама нябесная, якая заўсёды адчынена, Зорка мора! Падтрымай заняпалы народ, калі ён жадае падняцца. Ты нарадзіла Стварыцеля свайго, на здзіўленне ўсёй прыродзе!»

Слуга Божы Зыгмунт Лазінскі у разважаннях для святароў на месяц май пісаў: «Мы маем абавязак сузіраць вобраз Марыі, якая з’яўляецца найдасканалейшым прыкладам і школай цнотаў, звяраць свае паводзіны з Яе паводзінамі, сваё жыццё — з Яе жыццём, свой узровень, свой дух з Яе узнёсласцю, з Яе найчысцейшай душою, такой сонечнай і вялікай, як усё неба, большай за неба, бо ўся прыгажосць і ўсе скарбы нябёсаў з’яўляюцца толькі частачкай таго, што змяшчае Яе душа. Хто любіць Марыю, той з лёгкасцю і раскошай разважае пра Яе святасць і стараецца ўсё лепш Яе пазнаваць, адначасова наследуючы Яе; стараецца наблізіцца да Яе сэрца, што вядзе да ўзрастання ў цнотах, гэта значыць, у любові да Бога».

Гамілія Святога Айца Бэнэдыкта XVI

Вялікі чацвер, 13 красавіка 2006 г.

Св. Імша Хрызма ў базыліцы
святога Пятра ў Ватыкане

У Вялікі чацвер у першай палове дня Бэнэдыкт XVI цэлебраваў у ватыканскай базыліцы св. Імшу Хрызма разам з 36 кардыналамі, 60 біскупамі і каля 1500 святарамі, якіх у сваёй гаміліі заклікаў да глыбокай еднасці з Хрыстом і да ахвярнага пастырскага служэння: « Будзем жа зноў і зноў звяртаць да Яго наш позірк і працягваць да Яго нашыя рукі. Дазволім Яму ўзяць нас у руку, і тады не ўтопімся, а будзем служыць жыццю, якое мацнейшае за смерць, і любові, якая мацнейшая за нянавісць». Перад асвячэннем святых алееў усе канцэлебранты ў прысутнасці Наступніка святога Пятра аднавілі святарскія абяцанні, прымаючы на сябе абавязак больш верна служыць Богу і братам.

Дарагія браты ў біскупстве і святарстве,
дарагія браты і сёстры!

Вялікі чацвер — гэта дзень, калі Пан даручыў Дванаццаці святарскае заданне цэлебраваць у постацях хлеба і віна сакрамэнт Яго Цела і Крыві, аж да Яго другога прыйсця. Замест пасхальнага ягняці і ўсіх ахвяраў Старога Запавету з’яўляецца дар Яго Цела і Яго Крыві, дар самога сябе. Такім чынам новы культ грунтуецца на тым, што, перш за ўсё, Бог дае нам дар, а мы, напоўненыя гэтым дарам, становімся Ягонымі: стварэнне вяртаецца да Створцы. Такім чынам таксама святарства сталася новаю з’яваю: цяпер яно не перадаецца ў спадчыну, а з’яўляецца сустрэчаю ў таямніцы Езуса Хрыста. Ён — гэта Той, хто заўсёды адорвае і прыцягвае нас угору, да сябе. Толькі Ён можа сказаць: «Гэта — Цела Маё, гэта — Кроў Мая». Таямніца святарства Касцёла заключаецца ў тым, што мы, мізэрныя чалавечыя істоты, моцаю сакрамэнту можам прамаўляць ад Ягонага «Я»: in persona Christi. Ён жадае здзяйсняць сваё святарства праз нашае пасрэдніцтва. Гэтую хвалюючую таямніцу, якая ў кожнай цэлебрацыі Сакрамэнту нанава закранае нас, мы асаблівым чынам узгадваем у Вялікі чацвер. Каб штодзённасць не пашкодзіла таму, што з’яўляецца вялікім і таямнічым, нам неабходны такі асаблівы успамін; нам неабходна вяртацца да таго моманту, калі Ён усклаў на нас свае рукі і зрабіў нас удзельнікамі гэтай таямніцы.

 
Пан усклаў на нас рукі

Таму давайце зноў паразважаем над знакамі, праз якія нам быў удзелены гэты сакрамэнт. У яго цэнтры — вельмі старажытны жэст ускладання рук, праз які Ён узяў мяне ва ўласнасць, гаворачы: «Ты належыш Мне». Але гэтым Ён таксама сказаў: «Ты знаходзішся пад абаронаю Маіх рук. Ты знаходзішся пад абаронаю Майго сэрца. Цябе захоўваюць Мае далоні, і такім чынам ты знаходзішся ў прасторы Маёй любові. Заставайся ў Маіх руках і аддай Мне свае».

Будзем памятаць таксама, што нашыя рукі былі намашчаныя алеем, які з’яўляецца знакам Святога Духа і Яго моцы. Чаму менавіта рукі? Рука чалавека — гэта прылада яго дзеяння, сімвал яго здольнасці супрацьстаяць свету — менавіта «узяць яго ў рукі». Пан усклаў на нас рукі і цяпер Яму патрэбныя нашыя рукі, каб у свеце яны сталі Ягонымі рукамі. Ён хоча, каб яны не былі ўжо прыладаю для таго, каб браць сабе рэчы, людзей і свет, рабіць яго сваёю ўласнасцю, а наадварот, каб перадаваць Яго Боскі дотык, аддаючы сябе на служэнне Ягонай любові. Ён хоча, каб яны былі прыладаю служэння і такім чынам — выразам пасланніцтва ўсяго чалавека, які становіцца Яго даверанаю асобаю і нясе Яго людзям. Калі рукі чалавека з’яўляюцца сімвалам яго магчымасцяў і, у больш агульным значэнні, майстэрства ўлады распараджацца светам, то намашчаныя рукі павінны быць знакам яго здольнасці даваць, творчай здольнасці фармаваць свет з любоўю. А для гэтага нам, безумоўна, патрэбны Святы Дух. У Старым Запавеце намашчэнне з’яўляецца знакам прыняцця служэння: кароль, прарок, святар робіць і дае больш за тое, што паходзіць ад яго самога. Пэўным чынам ён нібы пазбаўлены самога сябе з увагі на служэнне, у якім паступае ў распараджэнне Кагосьці большага за яго самога. Калі сёння Евангелле прадстаўляе Езуса як Памазанніка Божага, Хрыста, гэта азначае менавіта тое, што Ён дзейнічае як Пасланец Айца і ў еднасці са Святым Духам і такім чынам дае чалавецтву новую кралеўскую годнасць, новае святарства, новы спосаб быць прарокам, які не шукае самога сябе, але жыве для Таго, дзеля каго свет быў створаны. Аддадзім жа сёння ізноў нашыя рукі ў Яго распараджэнне і будзем прасіць Яго, каб Ён заўсёды нанава браў нас за руку і вёў за сабою.

 
Вядзе нас за руку

У сакрамэнтальным жэсце ўскладання рук, здзейсненым біскупам, сам Пан усклаў на нас рукі. Гэты сакрамэнтальны знак выяўляе ўсё жыццё. Калісьці гэтак жа, як першыя вучні, мы сустрэліся з Панам і пачулі Ягоныя словы: «Ідзі за Мною!». Магчыма, напачатку мы пайшлі за Ім крыху няўпэўнена, азіраючыся назад і пытаючыся ў яго, ці сапраўды гэта наш шлях. А на пэўным этапе гэтага шляху, напэўна, перажылі тое самае, што і Пётр пасля цудоўнага ўлову рыбы — гэта значыць, былі напалоханыя Ягонай веліччу, велічнасцю задання і несканаласцю сваёй нікчэмнай асобы, што нават хацелі адступіць: «Адыдзі ад мяне, Пане, бо я чалавек грэшны!» (Лк 5, 8). Але пасля Ён з вялікаю дабрынёю ўзяў нас за руку, прыцягнуў да сябе і сказаў: «Не бойся! Я з табою. Я не пакіну цябе, і ты Мяне не пакідай!». І, магчыма, няраз з намі здаралася тое ж, што і з Пятром, калі ён, ідучы па вадзе насустрач Пану, раптам адчуў, што вада яго не трымае, і пачаў тануць. Тады, як Пётр, мы крычалі: «Пане, ратуй Мяне!» (Мц 14, 30). Бачачы неўтаймаванасць стыхіяў, як маглі мы прайсці па шумлівых і бурлівых водах мінулага стагоддзя і мінулага тысячагоддзя? Але тады мы паглядзелі на Яго… і Ён падтрымаў нас за руку, надаўшы нам новую «ўдзельную вагу»: лёгкасць, якая вынікае з веры і дазваляе ўзняцца ўгару. А пасля Ён дае нам руку, якая падтрымлівае і нясе. Ён падтрымлівае нас. Будзем жа зноў і зноў звяртаць да Яго наш позірк і працягваць да Яго нашыя рукі. Дазволім Яму ўзяць нас у руку, і тады не патонем, а будзем служыць жыццю, якое мацнейшае за смерць, і любові, якая мацнейшая за нянавісць. Вера ў Хрыста, Сына Бога жывога, — гэта сродак, дзякуючы якому мы зноў і зноў хапаемся за руку Езуса і праз які Ён бярэ нас за руку і вядзе. Адна з маіх улюбёных малітваў — гэта просьба, якую літургія ўкладае ў нашыя вусны перад Камуніяй: «…не дапусці, каб я адышоў ад Цябе». Просім, каб мы ніколі не адлучыліся ад адзінства з Ягоным Целам, з самім Хрыстом; каб ніколі не былі адлучаныя ад таямніцы Эўхарыстыі. Просім, каб Ён ніколі не адпусціў нашай рукі…

 
Назваў вас сябрамі

Пан усклаў на нас сваю руку. Значэнне гэтага жэсту Ён выявіў у словах: «Я ўжо не называю вас слугамі, бо слуга не ведае, што робіць ягоны гаспадар. Я ж назваў вас сябрамі, бо ўсё, што чуў ад Айца Майго, Я сказаў вам» (Ян 15, 15). Ужо не называю вас слугамі, але сябрамі: у гэтых словах можна было б наўпрост бачыць устанаўленне святарства. Пан робіць нас сваімі сябрамі: Ён даручае нам усё, даручае нам самога сябе, такім чынам, што мы можам прамаўляць ад Ягонага «Я» — in persona Christi capitis. Які вялікі давер! Ён сапраўды даверыўся нашым рукам. Асноўныя знакі святарскага пасвячэння па сутнасці ўсе з’яўляюцца выразам гэтых словаў: ускладанне рук, уручэнне кнігі — Ягонага слова, якое Ён нам давярае, уручэнне келіха, праз які Ён перадае нам сваю самую глыбокую і асабістую таямніцу. Да гэтага адносіцца таксама ўлада адпускаць грахі: Ён робіць нас удзельнікамі таксама свайго ўсведамлення няшчасця граху і ўсёй цемры свету і дае нам у рукі ключ, якім можна адчыніць дзверы ў дом Айца. Не называю вас слугамі, але сябрамі. Найглыбейшы сэнс быцця святаром у тым, каб стаць сябрам Езуса Хрыста. Гэтае сяброўства мы павінны штодзённа аднаўляць. Сяброўства азначае адзінства думак і жаданняў. Святы Павел у пасланні да Філіпянаў гаворыць, што мы павінны ўмацоўваць гэтае адзінства думак з Езусам (пар. Філ 2, 2–5). Гэтае адзінства думак не павінна быць выключна інтэлектуальным. Яно з’яўляецца таксама адзінствам пачуццяў і жаданняў, а значыць, і дзеянняў. Гэта азначае, што мы павінны пазнаваць Хрыста ўсё больш асабіста, слухаючы Яго, жывучы разам з Ім, трымаючыся блізка каля Яго. Слухаць Яго — у lectio Divina, чытаючы Святое Пісанне не акадэмічна, а духоўна. Такім чынам мы вучымся сустракаць Езуса, які прысутнічае і звяртаецца да нас. Мы павінны думаць і разважаць пра Ягоныя словы і справы перад Ім і з Ім. Чытанне Святога Пісання з’яўляецца малітваю, павінна быць малітваю — павінна выходзіць з малітвы і весці да малітвы. Евангелісты гавораць нам, што Пан Езус часта на ўсю ноч адыходзіў «на гару», каб маліцца ў самоце. Таксама і нам патрэбна такая «гара»: унутраная вышыня, на якую мы павінны ўздымацца, гара малітвы. Толькі так развіваецца сяброўства. Толькі так мы зможам здзяйсняць сваё святарскае служэнне, толькі так зможам несці Хрыста і Яго Евангелле людзям. Звычайны актывізм можа быць нават гераізмам. Але ў рэшце рэшт знешняя дзейнасць не прыносіць плёну і застаецца малаэфектыўнай, калі не нараджаецца з глыбокай унутранай еднасці з Хрыстом. Час, які мы гэтаму прысвячаем, — гэта на самай справе час пастырскай дзейнасці, час сапраўднай душпастырскай дзейнасці. Святар перш за ўсё павінен быць чалавекам малітвы. Свет у сваім нястрыманым актывізме часта губляе арыентацыю. Яго дзейнасць і яго здольнасці становяцца разбуральнымі, калі не хапаае моцы малітвы, з якой бруяць воды жыцця, здольныя зрабіць урадліваю сухую зямлю.

 
Жыць, цярпець і дзейнічаць з Хрыстом

Ужо не называю вас слугамі, але сябрамі. Галоўнае ў святарстве — быць сябрамі Езуса Хрыста. Толькі такім чынам мы сапраўды зможам прамаўляць in persona Christi, хоць наша ўнутраная аддаленасць ад Хрыста не можа пашкодзіць дзейснасці сакрамэнту. Быць сябрам Езуса, быць святаром азначае быць чалавекам малітвы. Такім чынам мы пазнаем Яго і перастаем быць звычайнымі несвядомымі слугамі. Такім чынам мы вучымся жыць, пакутаваць і дзейнічаць з Ім і для Яго. Сяброўства з Езусам заўсёды пераносіцца таксама на тых, хто Яму належыць. Мы можам быць сябрамі Хрыста толькі ў еднасці з усім Хрыстом, з галавою і целам, у буяючай вінаграднай лазе Касцёла, якую ажыўляе Пан. Толькі ў ім Святое Пісанне з ласкі Божай з’яўляецца словам жывым і актуальным. Без жывой рэчаіснасці Касцёла, якая ахоплівае ўсе часы, Біблія зводзіцца да разнародных пісанняў і такім чынам становіцца кнігаю мінулага. Яна становіцца вымоўнаю ў наш час толькі там, дзе ёсць «Прысутнасць», — там, дзе Хрыстус заўсёды з’яўляецца нашым сучаснікам: у целе свайго Касцёла.

Быць святаром азначае станавіцца сябрам Езуса Хрыста ўсё больш і больш, усім нашым існаваннем. Свету патрэбны Бог — не нейкі там бог, а Бог Езус Хрыстус; Бог, які стаў целам і крывёю, які палюбіў нас да такой ступені, што прыняў за нас смерць, які ўваскрос і стварыў у самім сабе прастору для чалавека. Гэты Бог павінен жыць у нас, а мы — у Ім. Гэта наша святарскае пакліканне: толькі тады нашая святарская дзейнасць можа быць плённаю. Я хацеў бы завяршыць гэтую гамілію словамі Андрэа Санторо, святара Рымскай дыяцэзіі, забітага ў Трабзоне падчас малітвы. Вось гэтыя словы, якія нам працытаваў падчас духоўных практыкаванняў кардынал Чэ: «Я тут для таго, каб жыць сярод гэтых людзей і даць жыць сярод іх Езусу, аддаючы Яму маё цела… Мы становімся гатовымі да збаўлення толькі тады, калі ахвяруем уласнае цела. Трэба несці пакуты свету і падзяляць боль, прымаючы іх ва ўласным целе да канца, як гэта зрабіў Езус». Езус прыняў наша цела. Дадзім Яму нашыя целы, каб такім чынам Ён мог прыходзіць у свет і змяняць яго. Амэн!

Езус нябачным чынам застаўся сярод нас у Эўхарыстыі. Катэхізіс Каталіцкага Касцёла навучае: «Эўхарыстыя — гэта Ахвяра Цела і Крыві Хрыста, якую Ён устанавіў, каб у ёй праз усе вякі, аж да свайго прыйсця, увасобіць Ахвяру Крыжа і такім чынам даверыць Касцёлу памяць сваёй мукі і ўваскрасення. Яна з’яўляецца знакам еднасці, повяззю любові, пасхальнай радасцю, падчас якой мы прымаем Хрыста, напаўняем душу ласкай і атрымліваем задатак будучай хвалы».

Для групы дзяцей вашай парафіі ў гэтую нядзелю прыйшла такая ж узнёслая хвіліна, якую перажылі калісьці вучні Хрыста на Апошняй Вячэры. Сёння, дарагія дзеткі, Езус звяртаецца да кожнага з вас і гаворыць: «Бярыце і ешце, гэта Цела Маё». Апосталы рыхтаваліся да прыняцця гэтага найдаражэйшага дару ад Езуса, будучы Яго вучнямі на працягу трох гадоў. Вы таксама з’яўляецеся вучнямі Езуса і прайшлі належную падрыхтоўку да такой важнай падзеі ў вашым жыцці, якой з’яўляецца Першая святая Камунія. Вам дапамаглі падрыхтавацца да яе вашыя бацькі і родныя, святары і катэхеты. У сям’і вы бачылі добры прыклад хрысціянскага жыцця, а таксама як каштоўны дар атрымалі ад бацькоў, ад бабуляў і дзядуляў традыцыі продкаў. На працягу двух гадоў вас рыхтавалі да Першай Камуніі душпастыры і катэхеты. Усім ім я хачу выказаць словы шчырай падзякі за клопат пра духоўнае ўзрастанне наймалодшых членаў парафіяльнай супольнасці.

Кожны, хто прымае Езуса ў Эўхарыстыі, павінен верыць у тое, што сам Хрыстус сапраўды прысутнічае ў Гостыі, якую кансэкруе святар падчас святой Імшы. Катэхізіс вучыць нас, што «Езус Хрыстус у Эўхарыстыі прабывае выключным і непараўнальным спосабам. У Гостыі Ён прысутнічае сапраўды, рэальна і субстанцыяльна: з Целам і Крывёй, з душою і Боствам. Ён прысутны сакрамэнтальным чынам, гэта значыць, у эўхарыстычных постацях хлеба і віна знаходзіцца ўвесь Хрыстус: Бог і Чалавек».

Святая Камунія з’яўляецца для вернікаў духоўным пасілкам. Яна умацоўвае наш дух на шляху да святасці. Яе вобразам была для ізраільцянаў манна на пустыні падчас цяжкай вандроўкі з егіпецкай няволі ў Святую Зямлю. Яе правобразам быў і цудоўны пасілак прарока Іллі, які пасля яго мог на працягу сарака дзён і начэй ісці да Божай гары Горэб. Катэхізіс вучыць нас пра духоўнае ўзрастанне верніка, які прымае Эўхарыстычнага Хрыста: «Святая Камунія паглыбляе нашу еднасць з Хрыстом і Яго Касцёлам, падтрымлівае і аднаўляе жыццё ласкі, атрыманае падчас хросту і ў бежмаванні, і ажыўляе нашу любоў да бліжнняга. Умацоўваючы нас у любові, яна здымае лёгкія грахі і захоўвае ад смяротных грахоў у будучым».

Вы, дарагія дзеці, прыступаеце да Першай святой Камуніі ў год, калі Каталіцкі Касцёл у Беларусі адзначае пятнаццацігоддзе свайго адраджэння. Цяпер, у адрознені ад папярэдніх часоў рэлігійнага пераследу, дзеці і моладзь могуць належна падрыхтавацца і ўрачыста прыняць у сваё сэрца Хрыста. «Нельга забываць пра вялікія справы Божыя», — чытаем у пастырскім пасланні біскупаў нашай краіны на сённяшнюю нядзелю з нагоды вышэйзгаданай гадавіны.

Слуга Божы Ян Павел ІІ у энцыкліцы Veritatis Splendor напісаў пра дзеянне Эўхарыстыі: «Удзел у Эўхарыстыі, сакрамэнце Новага Запавету, з’яўляецца найвышэйшаю праяваю падабенства да Хрыста, вытокам вечнага жыцця, фундаментам і моцай поўнага дару самога сябе». Вялікі Папа ўсё жыццё памятаў пра дзень уласнай Першай святой Камуніі: «Незабыўнай сустрэчай з Езусам, несумненна, з’яўляецца Першая святая Камунія — дзень, які застаецца ва ўспамінах як адзін з найпрыгажэйшых у жыцці... Яшчэ захоўваеца ў маёй памяці той дзень, калі я з равеснікамі і равесніцамі ўпершыню прымаў Эўхарыстыю ў маім парафіяльным касцёле».

Дарагія дзеці! Сёння для вас таксама незабыўны, урачысты, радасны дзень. Распачаўся новы перыяд у вашым духоўным жыцці. Няхай Эўхарыстычны Езус будзе займаць у ім належнае першае месца. Няхай у гэтым вам дапамогуць вашыя святары, бацькі, хросныя, родныя, усе парафіяне. Старайцеся як найчасцей прымаць святую Камунію.

На заканчэнне хачу вам нагадаць просьбу Хрыста, якую Ён перадаў праз святую Фаўстыну, «Апосталку Божай Міласэрнасці». Езус скіраваў да яе такія словы: «Дачка мая, імкніся як найчасцей прымаць святую Камунію. Акрамя выпадку, калі ты будзеш добра ўсведамляць, што маеш цяжкі грэх, ва ўсіх іншых выпадках няхай аніякія сумнненні не стрымліваюць цябе ад паяднання са Мною ў таямніцы Маёй любові. Твае нязначныя правіны знікаюць у маёй любові, як саломінка, кінутая ў агонь. Ведай, што ты вельмі Мяне засмучаеш, калі не прымаеш Мяне ў святой Камуніі».

Пасхальны Перыяд у літургічным годзе засяроджвае нашу ўвагу на дзеяннях Хрыста пасля Велікодняй Раніцы, калі Езус Змёртвыхпаўстаў сваёй моцай. На працягу сарака дзён Ён яшчэ з’яўляўся сваім вучням у розных мясцінах і ўмацоўваў іх веру. “Як жа не падрыхтаваныя яшчэ вашыя сэрцы, каб паверыць” — гаворыць Ён вучням ідучым у Эмаўс, далучыўшыся да іх нераспазнаным незнаёмым падарожнікам, якія падзяліліся з Ім сваімі сумненнямі і выразамі расчаравання да Месіі пасля трагічнага здарэння Вялікай Пятніцы.

Апошнія гады па распараджэнню адпаведных касцельных уладаў гэту Прымету Усемагутнага Бога вернікі адзначаюць ў першую нядзелю пасля Пасхі. Езус выказаў такое пажадане да выбранай законнай сястры Фаўсціне Кавальскай замовіць у мастака вобраз адпаведнага зместу з выявай Хрыста ўжо пасля Уваскрасення з бачнымі пяццю ранамі: на руках, на нагах і з ранай у левым баку. З прабітага боку выходзяць промні белага і чырвонага колеру і з надпісам унізе : “Езу , давяраю Табе”. Сімвалічны вобраз і актуальны зварот ў часе які пажадаў выбраць Езус, каб культ Божай міласэрнасці пашыраўся сярод вернікаў каталіцкага касцёла. Вось пажаданні Хрыста адносна вобраза і свята Божай Міласэрнасці:” Абяцаю, што душа, якая будзе ўшаноўваць гэты абраз, не загіне. Абяцаю таксама, ужо тут на зямлі, перамогу над непрыяцелямі, а асабліва у час смерці. Я сам буду бараніць яе як сваёй хвалы... Хачу, каб вобраз, які намалюеш пэндзлем, быў урачыста пасвенчаны ў першую нядзелю пасля Вялікадня, гэта нядзеля павінна быць нядзеляй Міласэрнасці.... Няхай не баіцца да Мяне наблізіцца грэшнік”. На культ Божай Міласэрнасці складваецца, між іншым практыка набожнага адмаўлення венчыка да Божай Міласэрнасці, захоўванне ў памяшканні, у касцеле і ўшанаванне адпаведнага абраза з выяваю Хрыста з надпісам “Езу, давяраю Табе”, ушанаванне малітваю трэцяй гадзіны пасля палудня – моманту канання Езуса на крыжы. У аб’яўленнях Святой сястры Фаусціне Езус паабяцаў:” Усім душам, якія праслаўляць будуць маю міласэрнасць і пашыраць яго пашану, заахвочваючы іншыя душы да даверу ў маю міласэрнасць- душы гэтыя ў час смерці не адчуюць страху. Міласэрнасць мая ахіне (акрые) іх ў апошняй барацьбе”.

Кожны сакрамэнт — гэта выраз Божай міласэрнасці ў адносінах да вернікаў. Сёння група вернікаў (моладзі з парафіі св Андрэя Баболі з вашага горада) папярэдне падрыхтаваўшыся адпаведным чынам прыме сакрамэнт хрысціянскай сталасці. Так як на Апосталаў ў дзень 50-дзесятніцы зышоў Дух Святы ў выглядзе вогненых языкоў і кожны з іх прыняў Яго дары, так і вы, узлюбленыя ў Хрысце кандыдаты, прымеце Яго сёння. З верай Яго запрашаем і з набожнасцю Яго дары прыміце, хаця ў сёнешняя часы не спадарожнічаюць такія дзівосныя прыродныя з’явы, як гэты было вышэй ўзгадана з апосталамі ў дзень 50-дзесятніцы.

(17 Бог багаты ў міласэрнасць) Прыняўшы дары з неба апосталы сталі пасланцамі Божай Міласэрнасці ў свеце. Яны абвяшчалі Добрую Навіну, тое, што Бог памятае пра жыхароў зямлі, Бог любіць людзей, Ён паслаў на зямлю Свайго Сына, які цярпеў за ўсіх людзей і памёр на крыжы, уваскрос, адчыніў нам брамы нябёс, як аб гэтым вызнаём у Сімвале Веры, які адмаўляецца кожную нядзелю падчас Святой Імшы. Вельмі глыбокае разважанне аб гэтым падае Папа ў Энцыкліцы Бог Багаты ў міласэрнасць.17. Бог першы ўзлюбіў нас гаворыць святы Ян(1 Ян 4,10), і гэта любоў аб’явілася сярод нас, стала бачнай, таму што Ён “паслаў Сына свайго Адзінароднага ў свет, каб мы мелі жыццё дзякуючы Яму”. Бог стаўся бачным: у Езусе мы можам бачыць Айца(пар. Ян 14,9). У рэчаіснасці існуе шмат магчымасцей бачыць Бога. У гісторыі любові пра якую расказвае Біблія, Бог выходзіць нам насустрач, спрабуе здабыць нас- аж да Апошняй Вячэры, аж да прабітага на крыжы сэрца, аж да з’яўлення Уваскрэслага і вялікіх спраў, пасрэдніцтвам якіх Ён кіраваў праз Апосталаў нованароджаным касцёлам. Таксама ў пазнейшыай гісторыі Касцёла Пан не адсутнічаў: Ён заўсёды выходзіць нанова насустрач нам- праз людзей, у якіх аб’яўляе саю прысутнасць, праз Слова, у Сакрамэнтах, асаблівым чынам у эўхарыстыі, У літургіі Касцёла, у яго малітве, у жывой супольнасці веруючых мы спазнаем любоў Бога, адчуваем Яго прысутнасць і праз гэта вучымся распазнаваць Яго ў нашай паўсядзённасці. Ён першы нас узлюбіў і далей нас любіць як першы: таму мы можам таксама адказаць любоў’ю. Бог не загадвае нам пачуцця, якое мы ме можам узбудзіць у сабе. Ён нас любіць, Ён нам дазваляе убачыць і адчуць Яго любоў і з гэтага першынства любові з боку Бога можа, як адказ, нарадзіцца любоў таксама ў нас.

Сакрамэнт таму, хто яго прымае дадае духоўную моц і сілу. Наступае паглыбленне сувязі з Богам, які з’яўляецца крыніцай дабрыні і мужнасці. Вернік атрымоўвае сакрамэнтальную ласку. Прымаючы Бежмаванне атрымоўвае звышпрыродныя дары. Аб іх узнёслымі словамі гаворыць Святы Амброжы:” Прыпомні сабе што атрымаў духоўны знак, духа мудрасці і розуму, духа парады і мужнасці, духа пазнання і набожнасці, духа святой боязні”, і захавай тое што атрымаў. Пазначыў цябе Бог Айцец, умацаваў цябе Хрыстус Пан і даў задатак Духа.... і як вынік гэтага паглыбленне духоўнасці, здабыццё цнотаў. Яны дапамогуць вам у выкананні абавязкаў узложаных падчас гэтага сакрамэнту, якія трэба будзе выканаць у будучым. Вось гэтыя абавязкі: неабходна паглыбляць рэлігійныя веды, працаваць і служыць на карысць касцёла, пры неабходнасці прыняць і цярпенні дзеля касцёла, бараніць касцёл, набожным жыццём і бездакорнымі паводзінамі святасці жыцця членаў касцёла сведчыць перад светам аб касцёле як аб супольнасці якая імкнецца да дасканаласці, святасці, у якой прабывае сам Святы Дух Суцяшыцель. Святы Ірыней Мучанік пісаў:”Мы, якія атрымалі праз Духа Святога вобра і надпіс Айца і Сына павінны памножыць дынары дадзеныя нам і памножаныя вярнуць нашаму Пану”. Ласка будзе дзейнічаць у нас і дапаможа нам выканаць узложаныя на рыцара Хрыста абавязкі. Святы Ірыней так вобраза павучае:” Як без вады нельга зрабіць цеста і спячы з яе аніадной булкі і ані аднаго бохана хлеба, так і мы не можам стацца кімсці адным у Езусе Хрысце без вады, якая прыходзіць з нябёс”.

Жадаю ўсім тым, хто праз маю паслугу прыме сёння сакрамант хрысціянскай сталасці, быць такой жывой вадой, з дапамогай якой касцёл, Містычнае цела Хрыста, будзе надалей прадаўжаць духоўны ўзрост дзякуючы адданаму, ахвярнаму служэнню яго найлепшых членаў — рыцараў Хрыста прыняўшых сакрамэнт Духа Святога.

Сын Божы сышоў на зямлю, прыняў чалавечае цела, абвяшчаў сваю Добрую Вестку — Евангелле, — заснаванае на любові да Бога і да іншых людзей, і пацвярджаў свае словы шматлікімі цудамі, будуючы Хрыстова Валадарства ў чалавечых душах.

Шмат хто паверыў у Яго як у абяцанага Месію, але былі і тыя, якія не прынялі Яго вучэння, а Яго самога схапілі, асудзілі, аддалі на смерць, укрыжавалі і пахавалі цела ў грабніцы, пасля чаго завалілі ўваход цяжкім валуном, запячаталі і паставілі варту.

Так жорстка расправіліся з рамеснікам з Назарэта, які называў сябе Сынам Чалавечым і Сынам Божым. Смерць, прычым ганебная, абарвала Яго жыццё і спыніла абвяшчэнне Божых праўдаў. Вучні рассеяліся, пераследнікі ўзялі верх. Карацей кажучы, звычайная, натуральная плынь лёсу чалавека, які так непрывабна скончыў сваё зямное жыццё.

Гісторыя чалавецтва бачыла і бачыць шмат вестуноў розных жыццёвых праграмаў, валадароў гэтага свету, нават геніяў, але таксама бачыла і бачыць іх адыход і тое, што з імі адбываецца пасля смерці. Часцей за ўсё, іх чакае знікненне і забыццё. Сёння пра іх ужо ніхто не згадвае, не будуе ў іх гонар помнікаў і не стварае твораў мастацтва. Хто звяртаецца да іх у малітве, ці хто здольны быў бы аддаць за іх жыццё?

А як было з Езусам? Што з Ім адбылося пасля смерці і пахавання? А адбылося штосьці цалкам незвычайнае, чаго ніколі яшчэ не здаралася ў гісторыі чалавецтва. Ён не падзяліў сумнага лёсу вялікіх і магутных дзеячаў гэтага свету. Яго імя і Яго справа не загінулі ў цемры забыцця. Ён і цяпер жывы, а Яго словы і сёння актуальныя, хоць прайшло ўжо дваццаць стагоддзяў!

Узнікае пытанне: чаму ў нашы дні ў свеце налічваецца больш за два мільярды Яго вызнаўцаў? Чаму ў Яго гонар былі ўзведзены тысячы святыняў, сярод якіх — шэдэўры архітэктуры і скульптуры, чаму напісаны выдатныя творы жывапісу, музыкі? Чаму да Яго ўзносяць малітвы святары, манахі, законніцы, дзеці, моладзь, старыя і маладыя, прычым з вераю і надзеяй на Яго моц, дабрыню, любоў, міласэрнасць? Чаму тысячы Яго вызнаўцаў аддалі і нават сёння аддаюць за Яго свае жыцці, прычым часта прымаючы мучаніцкую смерць? І яшчэ адно пытанне, заснаванае на мясцовых рэаліях: чаму праз семдзесят гадоў знішчэння ўсяго і ўсіх, хто прызнаваў Бога і Касцёл, сёння ў нашай краіне адбываецца адраджэнне веры ў Езуса Хрыста?

Шукаючы адказу на гэтыя пытанні, давайце звернемся да Евангелля паводле святога Лукі (Лк 24, 1–6).

На світанні трэцяга дня пасля смерці і пахавання Езуса жанчыны пайшлі да грабніцы, каб намасціць Яго цела духмянымі алеямі. Аднак яны знайшлі камень адваленым і не ўбачылі ў грабніцы цела Езуса. Грабніца была пустой. Перад разгубленымі жанчынамі з’явіліся два мужы ў бліскучым адзенні, якія сказалі ім: «Чаму вы шукаеце жывога сярод памерлых? Няма Яго тут, Ён уваскрос».

Гэта і ёсць той збаўчы адказ адносна феномену асобы Езуса Хрыста. Ён перамог смерць, устаў з мёртвых і зноў жыве. Езус адзіны ў гісторыі чалавецтва сам выйшаў з магілы і гэтым даў доказ таго, што Ён — не звычайны смяротны чалавек, як усе іншыя, у тым ліку нават вялікія і магутныя, а што Ён — Валадар жыцця і смерці, Сын Божы, Бог.

Менавіта дзякуючы свайму ўваскрасенню Езус пасля смерці не загінуў у цемры забыцця, а заўсёды, як жывы Сын Божы, прымае належную пашану і пакланенне. Бо калі б Езус Хрыстус не ўваскрос, сёння мне б не было каму казаць гэтыя словы, не было б дзе і адкуль прапаведаваць, а таксама і мяне як святара не было б, не было б і ўсяго хрысціянскага Касцёла.

Святы Павел у сваім пасланні да Карынцянаў піша: «А калі Хрыстус не ўваскрос, то марнае і прапаведванне нашае, і вера ваша марная» (1 Кар 15, 14).

На нашае шчасце, Сімвал веры, які мы прамаўляем, не заканчваецца словамі «ўкрыжаваны, памёр і быў пахаваны», але працягваецца радасным сцвярджэннем: «на трэці дзень уваскрос з памерлых». Менавіта таму Вялікдзень — гэта для нас свята радасці і перамогі. Уваскрасенне Пана з’яўляецца падмуркам нашай веры ў Езуса Хрыста, Сына Божага. З асобаю Хрыста Пана Уваскрослага ў наш часовы свет прыйшло вечнае, бясконцае жыццё.

Світанне нядзелі Змёртвыхпаўстання — гэта ўсход несмяротнага, вечнага жыцця. З таго часу Хрыстус абвяшчае вечную перамогу жыцця над смерцю. Уваскрослы Хрыстус злучае зямлю — гэтую даліну плачу, цяжкай працы і пакутаў — з несмяротным светам. Праз уваскрасенне Хрыста мы жывем і будзем жыць вечна. Менавіта таму сёння з такою радасцю разносіцца спеў: «Дзень поўны радасці настаў. Аллелюя!».

Хрыстус уваскрос! — Сапраўды ўваскрос!

1. «Хто адсуне нам камень ад уваходу ў магілу?» (Мк 16, 3). Гэтае пытанне хвалявала Марыю Магдалену, Марыю Якубаву і Саламею, якія ў першы дзень пасля суботы, раніцай, на світанні, прыйшлі да магілы Езуса (пар. Мк 16, 1–3). Гэтае пытанне стаяла перад усім чалавецтвам, прыгнечаным смерцю, якая з’яўляецца наступствам граху: граху чалавека супраць Бога.

Толькі што мы пачулі пра вялікія Божыя справы. Мы бачым, што Бог, які стварыў чалавека на свой вобраз і падабенства, — паводле Божага вобразу стварыў яго (Быц 1, 27) — ніколі не адступаўся ад чалавека і не пакідаў яго аднаго. Больш за тое, Бог заўсёды побач з чалавекам і заўсёды першы ідзе яго шукаць, як было і тады, пасля грэхападзення (пар. Быц 1, 8–13).

Бог робіць так, бо Ён ёсць любоў (пар. Ян 4, 16). Ён пажадаў у Хрысце падзяліць лёс чалавека, каб вызваліць яго са зла, у якім чалавек, падмануты д’яблам, апынуўся праз грэх непаслухмянасці (пар. Быц 3). З любові Бог стварыў чалавека і з любові выратаваў яго ад вечнай смерці.

2. Мы святкуем жывую і дзейсную прысутнасць Бога ў гісторыі чалавецтва. Мы ўзгадваем Яго адкупленчую справу, здзейсненую на працягу гісторыі збаўлення.

Мы святкуем урачыстасць «Яго збавеннай мукі і слаўнага змёртвыхпаўстання, (…) ушаноўваем перамогу Хрыста над адвечным ворагам і ўспамінаем таямніцу нашага адкуплення» (Рымскі Імшал, ІІ Прэфацыя пра муку Пана). Мы святкуем Вігілію благаслаўлёнай начы, «бо толькі яна была годнаю ведаць час і гадзіну, у якую Хрыстус паўстаў з мёртвых» (Рымскі Імшал, Абвяшчэнне Пасхі).

Мы цэлебруем Літургію, што з’яўляецца пачаткам вялікай урачыстасці Уваскрослага Пана, які абяцаў сваім абраннікам даць «сілу звыш» (Лк 24, 49), гарантуючы ім здзяйсненне «абяцання Айца» (Лк 24, 49) — гэта значыць, дар Святога Духа (пар. Дз 2, 33).

Гэтая Літургія з’яўляецца пачаткам вялікага свята, якое будзе працягвацца цэлых пяцьдзесят дзён і завершыцца Пяцідзесятніцай — святкаваннем спаслання Святога Духа на збаўленае чалавецтва, што стала як быццам пячаткаю, якою сам Бог змацаваў справу стварэння чалавека, створанага на Яго вобраз і падабенства (пар. Быц 1, 27).

3. Чалавеку ўжо больш не трэба хавацца ад Бога, як гэта рабілі Адам і Ева пасля грэхападзення. Цяпер у чалавека ёсць сваё трывалае месца перад Богам, бо ён стаў сынам Божым праз веру ў Езуса Хрыста (пар. Гал 3, 26), уваскрасенне якога мы святкуем. Замест страчанага зямнога раю (пар. Быц 3, 23–24), Бог цяпер даў чалавеку само неба (пар. Лк 23, 43), каб ён заўсёды быў з Богам.

Разам з Марыяй Магдаленай, Марыяй Якубавай і Саламеяй, якія ў першы дзень пасля суботы, раніцай, на світанні, прыйшлі да магілы Езуса, усё чалавецтва са здзіўленнем і бязмежнаю радасцю слухае словы Анёла: «Не бойцеся! Шукаеце Езуса Назараніна, укрыжаванага; Ён уваскрос, Яго тут няма. Вось месца, дзе паклалі Яго» (Mк 16, 6).

У сувязі з гэтым, апостал Павел гаворыць: «Цяпер Хрыстус уваскрос з мёртвых, першынец сярод тых, якія заснулі. — І дадае, — Першы Хрыстус, потым тыя, хто належыць Хрысту, падчас прыйсця Ягонага» (1 Кар 15, 20. 23).

Сам Бог у Езусе Хрысце адсунуў камень з магілы чалавека (Мк 16, 3–4). Уваскрослы Пан, першынец з уваскрослых, пераконвае нас сёння, што смерць больш не павінна нас палохаць, бо Ён перамог яе назаўсёды.

4. Таксама і мы, удзельнікі сённяшняй Пасхальнай вігіліі ў Святую ноч, з найбольшаю ўвагаю і поўныя радасці пачулі гэтае слова.

Калі мы слухалі слова Божае, то ўзгадалі, што праз сакрамэнт хросту кожны з нас памёр і быў пахаваны разам з Хрыстом, а таксама разам з Ім уваскрос да новага жыцця (пар. Рым 6, 3–5).

Мы ўзгадалі пра неабходнасць усё больш аддана жыць паводле Евангелля і верна служыць Богу ў Яго Касцёле — адзіным, святым, каталіцкім і апостальскім.

Мы ўзгадалі нашую каталіцкую веру, якую самі асабіста, або вуснамі нашых бацькоў і хросных, вызналі падчас уласнага хросту. Узгадалі мы і пра абяцанні, якія далі з такой урачыстай нагоды. У гэтай самай веры мы атрымалі таксама іншыя сакрамэнты, збаўчая моц якіх паходзіць менавіта з Пасхальнай таямніцы Хрыста.

5. Тую самую веру вызнавалі цэлыя пакаленні, якія жылі да нас, пачынаючы з апостальскіх часоў. Тое самае вызнанне веры будзе паўторана таксама і сёння ўвечары тут і ва ўсім свеце — паўсюль, дзе каталіцкія супольнасці збіраюцца разам на Пасхальную вігілію.

Мы вызнаем нашу веру менавіта і выключна як касцёльная супольнасць.

Тое самае зробяць таксама бацькі і хросныя дзіцяці, якое неўзабаве прыме сакрамэнт хросту, каб увайсці ў Божую сям’ю — Касцёл — і стаць спадкаемцам Бога і суспадкаемцам Хрыста (Рым 8, 17).

6.Такім чынам, гэтыя разважанні прыводзяць нас да высновы, што з уваскрасеннем Езуса Хрыста з’явілася сонца новага дня, такога жаданага людзьмі і абяцанага Богам (Быц 3, 14–15).

З гэтай нагоды, з моцнаю вераю, у якой мы былі ахрышчаныя ў Езуса Хрыста, абвесцім жа адзін аднаму, што Хрыстус уваскрос, і пажадаем узаемна «Вясёлых святаў Вялікадня»!

З гэтай нагоды, з такою ж моцнаю вераю таксама і я жадаю кожнаму: вясёлых святаў Вялікадня вам і вашым сем’ям! Вясёлых святаў Вялікадня ўсім жыхарам гэтага горада і гэтага раёна! Вясёлых святаў Вялікадня ўсім жыхарам Беларусі, нашага еўрапейскага кантынента і ўсяго свету!

Хрыстус сапраўды ўваскрос, прыйдзем жа, каб пакланіцца Яму, аллелюя!

Яму, разам з Айцом і Духам Святым, няхай будзе хвала і праслаўленне цяпер і навекі.