І. Гадавіна фацімскіх аб’яўленняў

Да 1917 года мала хто ведаў пра Фаціму. Аднак у Божых планах гэтая непрыкметная мясцовасць у далёкай і ўбогай Партугаліі пад канец Першай сусветнай вайны раптам аказалася ў цэнтры ўвагі многіх людзей у свеце. І ўсяго толькі праз некалькі месяцаў, у дзень апошняга аб’яўлення, дзякуючы траім дзецям, якія расказвалі пра аб’яўленні Пані, на гэтым месцы сабраліся больш за 70 тысяч чалавек. Некаторыя сцвярджаюць, што іх было нават каля 100 тысяч. Сёння Фаціма ўсё больш прыцягвае ўвагу тых, хто жадае аднаўлення свету і Касцёла — прадказанага ў Фаціме трыумфу Беззаганнага Сэрца Марыі і Найсвяцейшага Сэрца Езуса. З Фацімы, дзякуючы шматгадоваму пілігрымаванню фігуры Маці Божай, ззяе і распаўсюджваецца святло матчынай прысутнасці Марыі, якое дасягае самых далёкіх закуткоў свету. Праз 80 гадоў Яна перамагла нават недасягальныя межы, ласкава наведваючы прыгнечаных дзяцей, несучы ім суцяшэнне сваёй любові і надзею на лепшае жыццё ў еднасці з Богам. З мая да кастрычніка 1917 года Маці Божая аб’явілася Люцыі, Жасінце і Францішку шэсць разоў.

Аб чым паведаміла нам Маці Божая ў Фаціме? Фацімскае пасланне заклікала і надалей заклікае нас да навяртання, малітвы, пакаяння, а таксама заклікае нас, каб мы прысвяцілі сябе Беззаганнаму Сэрцу Марыі і ўспамагалі малітвай Святога Айца. Гэта просты шлях, які вядзе нас да таго, каб сустрэцца ў вечнасці з Богам і пазбегнуць кары яшчэ тут, на зямлі, бо чалавецтва — як шмат разоў паўтарала Марыя — ужо занадта моцна абразіла Бога.

«Першая таямніца» фацімскага аб’яўлення — гэта візія пекла. Недахоп пакаяння, аб якім прасіла свет Маці Божая ў Фаціме (паўтараючы толькі евангельскі заклік Езуса), становіцца прычынай таго, што чалавеку пагражаюць вечныя мукі, ад якіх Бог і Марыя хочуць нас уратаваць. Марыя перасцерагла нас ад тых, хто сёння кажа нам: «Пекла няма» або «Пекла не вечнае». Бо ў чалавеку ёсць адвечная ўпартасць, якая прымушае яго жывіць бессэнсоўную надзею першых бацькоў на тое, што супрацьстаянне Богу і незахоўванне Яго наказаў прывядзе да таго, што чалавек стане роўным Богу (Быц 3, 5). Тым часам, такі шлях заўсёды вядзе да падзення і ніколі — да ўзвышэння.

Няма нічога горшага за грэх. Маці Божая, якая аб’яўляецца, перасцерагае ад наступстваў нашых грахоў. Грэх абражае Бога, забівае ў нас жыццё. Але мы пра гэта не думаем. Самае большае, толькі надаем значэнне кары за грахі. Мы баімся не граху, а кары за грэх. Ці гэта не так? А Фаціма перасцерагае нас ад граху. «Трэба зразумець, — піша сястра Люцыя, — што самым вялікім злом свету з’яўляецца менавіта грэх! Усё іншае — гэта толькі яго наступствы. Усё — беднасць, голад, цярпенне, войны, быць можа, перадусім смерць, — гэта вынікі граху. Напэўна, ім будзе адзначаны таксама час ачышчэння, які вызначыў нам Пан, эпоха Божай кары, парушэнне гармоніі стыхіяў».

Першым грахом, які называе Найсвяцейшая Панна Марыя ў Фаціме, з’яўляецца нявер’е. У аб’яўленнях 1917 года яно атрымлівае пэўнае ўдакладненне. Неабходна вырваць гэтую прыладу з рук сатаны або зрабіць так, што ён сам яе выпусціць, бо яна будзе яго пячы, як жар нябеснага ззяння. Марыя абвясціла: «адзіным лекам супраць хваробы граху з’яўляецца Маё Беззаганнае Сэрца».

«Другая таямніца» фацімскага аб’яўлення — гэта ўказанне на культ Беззаганнага Сэрца Марыі. Аб’яўляючыся ў Фаціме, Маці Божая ўказала на Сваё Беззаганнае Сэрца як на надзейны шлях, каб дасягнуць збаўлення і пазбегнуць прадказанай кары. Ва ўспамінах сястры Люцыі чытаем: «Другая таямніца адносіцца да набажэнства Беззаганнага Сэрца Марыі. Як я ўжо раней казала, 13 чэрвеня 1917 г. наша Пані запэўніла мяне, што Яна ніколі мяне не пакіне і што Яе Беззаганнае Сэрца заўсёды будзе маім прытулкам і дарогай, якая будзе весці мяне да Бога. Кажучы гэтыя словы, Яна развяла свае рукі і пранізала нашыя сэрцы ззяннем, якое з іх сыходзіла. Мне здаецца, што ў той дзень гэтае святло павінна было перадусім умацаваць у нас пазнанне і асаблівую любоў да Беззаганнага Сэрца Марыі так, як гэта было ў двух іншых выпадках адносна Бога і таямніцы Найсвяцейшай Тройцы. З таго дня мы адчулі ў сэрцы больш гарачую любоў да Беззаганнага Сэрца Марыі. Жасінта не адзін раз казала мне: „Гэтая Пані сказала, што Яе Беззаганнае Сэрца будзе тваім прытулкам і дарогай, якая прывядзе цябе да Бога. Ты моцна Яе любіш? Я вельмі люблю Яе Сэрца. Яно такое добрае!“». Праз 10 гадоў Марыя, аб’яўляючыся сястры Люцыі, якая ўжо была ў кляштары, вярнулася да просьбы аб распаўсюджванні набажэнства да Свайго Беззаганнага Сэрца. Яна прасіла ўшаноўваць Яго асабліва ў першыя суботы месяца і абяцала асаблівыя ласкі тым, якія будуць Яму верныя. Акрамя дзвюх таямніцаў, трое пастушкоў атрымалі яшчэ трэцюю таямніцу, якую спазнаў Святы Айцец. Жасінта ж атрымала асаблівую візію, якая датычыла яго асобы і паказвала цярпенні і знявагі, якія Папа меў зведаць у XX стагоддзі. Несумненна, асабліва быў звязаны з фацімскім аб’яўленнем, а перадусім з прадказаннямі цярпення і трагічнымі візіямі Жасінты, Ян Павел ІІ. Гэта Папа, якога напачатку пантыфікату хацелі пазбавіць жыцця. Сваім жыццём ён, безумоўна, абавязаны асаблівай апецы Марыі, якая цудоўным чынам уратавала яго ад замаху ў гадавіну свайго першага аб’яўлення ў Фаціме — 13 мая 1981 года. Бэнэдыкт XVI так сказаў пра сувязь Фацімы з Янам Паўлам ІІ: «13 мая 1981 года, 25 гадоў таму назад, Слуга Божы Ян Павел ІІ адчуў, што быў цудоўным чынам уратаваны ад смерці „матчынай далонню“, як сам ён сказаў, а ўвесь яго пантыфікат быў пазначаны тым, што Панна прадказала ў Фаціме» (13.05.2006 г.). Папа сказаў, што найбольш падобным да Сэрца Хрыста з’яўляецца, безумоўна, Сэрца Марыі, Яго Беззаганнай Маці. «Адказваючы на заклік, скіраваны Найсвяцейшай Паннай у Фаціме, — працягвае Бэнэдыкт XVI, — мы даручаем Яе Беззаганнаму Сэрцу (...), увесь свет, каб ён спазнаў міласэрную любоў Бога і Яго сапраўдны супакой» (Рым, 05.06.2005 г.).

 
ІІ. Сучасная сітуацыя, характэрнаю рысаю якой з’яўляецца спажывальніцтва.

Клопат Маці Збавіцеля пра Расію напярэдадні рэвалюцыі 1917 года, якая прынесла смерць мільёнам людзей і страту веры ў выніку прымусовай атэізацыі, — гэта клопат пра ўратаванне чалавека, адкупленага Хрыстом, пра ўратаванне чалавека не толькі ў Расіі, але і ў Еўропе, якая ўсё больш забываецца пра свае хрысціянскія карані. Еўропа не толькі старэе, але таксама губляе веру, адыходзіць ад Бога.

Гэтае нявер’е праяўляецца ў тым, што чалавек забывае пра Бога. Здаецца, што жыццё і ўсё, што добрае, адбываецца без Яго. Адначасова, як адзначае Бэнэдыкт XVI, «з’яўляецца таксама пачуццё фрустрацыі, незадаволенасці ўсім і ўсімі» (XX Сусветныя дні моладзі, 21.08.2005 г.). Прычынай таго, што чалавек забывае пра Бога, вельмі часта з’яўляюцца спажывальніцкія адносіны да жыцця, пазіцыя, скіраваная на тое, каб як мага больш мець. Сканцэнтраваць сваё жыццё на накапленні матэрыяльных дабротаў, не зважаючы на тое, якім шляхам яны здабываюцца, часта крыўдзячы іншых людзей, а нават самых блізкіх. Спажывальніцтва здольнае ўплываць на нашае стаўленне да рэлігіі і веры. Згодна з яго духам чалавек выбірае з праўдаў веры і запаведзяў толькі тое, што яму падабаецца. Пад уплывам такой пазіцыі пашыраецца пагоня за поспехам, пошук радасці ў фальшывых забавах і ў дурмане наркотыкаў. «У эпоху нястрымнага дабрабыту і спажывальніцтва, — заўважае Бэнэдыкт ХVІ, — шмат людзей надалей памірае з голаду і смагі, ад хваробаў і бедаў. Усё яшчэ ёсць нявольнікі, якіх эксплуатуюць і прыгнятаюць, ёсць ахвяры расавай і рэлігійнай нянавісці, ёсць людзі, якія змагаюцца з перашкодамі, што ўзнікаюць па прычыне нецярпімасці і дыскрымінацыі, палітычнага ўціску, а таксама фізічны і маральны гвалт адносна свабоднага вызнавання веры. Целы многіх людзей і іх блізкіх, пераш за ўсё дзяцей, — зазначае Папа, — носяць сляды сродкаў паражэння, тэрарызму і іншых відаў насілля» (Urbi et Orbi, 25.12.2006).

Фацімскае пасланне надалей застаецца актуальным. Сэрцамі некаторых людзей завалодалі спажывальніцтва, нянавісць, страх, бяссэнсоўнасць існавання. Аднак фацімскае пасланне падказвае, як пазбегнуць пагібелі. Адзіны ратунак — аддацца ў апеку Беззаганнаму Сэрцу Марыі. Незадоўга да сваёй смерці Жасінта сказала Люцыі: «Кажы ўсім людзям, што Бог адорвае нас ласкамі праз пасрэдніцтва Беззаганнага Сэрца Марыі, што людзі павінны іх выпрасіць праз гэтае Сэрца, бо Сэрца Езуса хоча быць ушанаваным разам з Беззаганным Сэрцам Марыі. Няхай яны просіць Сэрца Марыі аб міры, бо Бог даверыў гэтаму Сэрцу мір у свеце».

 
ІІІ. Ратунак у малітве і Эўхарыстыі

Нястрымнае спажывальніцтва, рэлігійная абыякавасць, секулярызацыя, зачыненая на Божую дапамогу, — яны ўтвараюць своеасаблівую пустыню вакол нас. Свет становіцца непрыязным і небяспечным для чалавека, які імкнецца да развіцця, да святасці. Нам можа здавацца, што гэта пустыня напоўнена злом і грахом, што «яна вялікая і страшная» (Дрг 8, 15). Прыгадаем вандроўку выбранага народа па пустыні. Гэта быў цяжкі шлях, ізраільцяне не раз хацелі вярнуцца ў Егіпет. Аднак Бог не пакінуў іх без дапамогі. Ён клапаціўся пра свой народ, спасылаючы яму манну і перапёлак. Ізраільцяне атрымалі ўсё, у чым мелі патрэбу, каб дайсці да абяцанай зямлі.

Таксама і нам Бог спяшаецца на дапамогу. Ён таксама дае нам манну, якою з’яўляецца Эўхарыстыя. Пан Езус сказаў у Евангеллі святога Яна: «Гэта той хлеб, які сышоў з неба, а не той, які елі айцы вашыя і памерлі. Хто есць хлеб гэты, будзе жыць навекі» (Ян 6, 58). Сілкуючыся хлебам, якім ёсць Сын Божы і які ўцелавіўся з Панны Марыі, мы можам вандраваць па гэтым свеце да абяцанай зямлі, да неба, вандраваць з адвагай і надзеяй на Божую перамогу. Нашу надзею падтрымлівае ўспамін пра аб’яўленне ў Фаціме, якое прадвяшчала трыумф Бога праз Беззаганнае Сэрца Марыі над пустыняй зла і граху.

Варта задаць сабе пытанне: ці дастаткова мы адкрытыя на эўхарыстычны Хлеб і нядзелю, асаблівы дзень у нашым тыдні працы?

Нядзеля — гэта не толькі дзень, вольны ад працы, калі мы пакідаем нашы звычайныя заняткі. Хрысціяне заўсёды перажывалі гэты дзень як першы дзень тыдня. Ад таго, як перажываецца нядзеля, залежыць, якімі будуць наступныя дні тыдня. Бо нядзеля — гэта дзень фармавання сумлення хрысціяніна праз асабістую малітву і ўдзел у Эўхарыстыі. Каб дасягнуць гэтага, сапраўды неабходна нядзелю прысвяціць адпачынку і ўстрымацца ад працы. Нядзеля ўнутрана аднаўляе жыццё хрысціяніна. Прысвячэнне больш часу на малітву, чым у буднія дні, гарантуе нам сустрэчу з Божай мудрасцю, якая гучыць у словах Святога Пісання і ў гаміліі падчас Эўхарыстыі. Божая мудрасць з’яўляецца для нас ліхтаром, што асвячае нашае сумленне і дапамагае нам распазнаваць эгаістычныя і высакамерныя жаданні, якія заўсёды прыносяць дрэнны плён. Можна сказаць, што накапленне зла ў свеце — гэта вынік таго, што мы перасталі маліцца, перасталі кантэмпляваць таямніцы веры. Калі ў нашым сумленні будзе прабываць Божая мудрасць, мы лёгка зможам ацаніць тое, што прапануюць нам іншыя, тое, што самі плануем зрабіць. У нашым жыцці будзе менш памылак, непатрэбнай траты сілаў, мітусні і клопату пра нязначныя і некарысныя рэчы.

Святы Ігнацы заахвочваў вернікаў «жыць, як у дзень Панскі». «Жыць, як у дзень Панскі» — азначае ўсведамляць вызваленне, прынесенае Хрыстом, якое мы атрымліваем падчас Эўхарыстыі. Эўхарыстыя з’яўляецца Нябесным Лекам для нашай душы. Напачатку святой Імшы святар заўсёды рознымі формуламі заахвочвае вернікаў вызнаць сваю асабістую грахоўнасць. Менавіта па гэтай прычыне нам пастаянна патрэбны лек — святая Камунія. Вельмі часта Эўхарыстыя не прыносіць адпаведнага плёну ў нашым жыцці, бо нам не хапае належнай скрухі і навяртання падчас яе цэлебрацыі. Апошні дакумент Бэнэдыкта ХVI пра Эўхарыстыю Sacramentum Caritatis звяртае ўвагу на тыя ўмовы, якія кожны павінен выконваць, каб яго ўдзел быў плённым. У гэтым дакуменце напісана, што «адна з іх — гэта, зразумела, дух пастаяннага навяртання, які павінен вызначаць жыццё ўсіх вернікаў. Нельга спадзявацца на дзейсны ўдзел у эўхарыстычнай літургіі, калі ўваходзім у яе павярхоўна, не задумваючыся над уласным жыццём» (SC, 55). Эўхарыстыя дае нашай душы любоў да Бога і чалавека, а таксама ачышчае яе ад дрэнных схільнасцяў. Чаму мы здзіўляемся, што нам так цяжка аказваць дапамогу іншым, прымаць іх слабасці, супрацьстаяць спакусам, калі падчас святой Імшы мы забываемся шчыра адкрыць свае сэрцы Хрысту ў Эўхарыстыі.

Нядзеля — гэта дзень плённага прысвячэння часу на малітву, удзел грэшніка ў Эўхарыстыі. Яна патрэбна нам, як дзень, вольны ад штодзённай працы. Нам самім трэба зразумець, што праца не можа быць важнейшаю за чалавека. Менавіта адной з прычынаў панавання зла ў свеце з’яўляецца тое, што праца і сродкі, якія яна дае, ставяцца вышэй за чалавечую годнасць і служэнне агульнаму дабру. Калі мы не будзем ушаноўваць гэты дзень, мы можам стаць нявольнікамі працы. Гэта не праца надае канчатковы сэнс чалавечаму жыццю, але імкненне да святасці, да паяднання з Богам у любові.

Бэнэдыкт ХVI нагадвае, што «нам патрэбны гэты эўхарыстычны хлеб, каб адолець цяжкую вандроўку і не паддацца стоме. Нядзеля, дзень Панскі, — гэта добрая нагода, каб зачарпнуць сілы ад Таго, Хто з’яўляецца Панам жыцця. Такім чынам, наказ святкавання нядзелі не з’яўляецца абавязкам, навязаным звонку, цяжарам, ускладзеным на нашыя плечы. Наадварот, удзел у нядзельнай літургіі, сілкаванне эўхарыстычным хлебам, перажыванне еднасці з братамі і сёстрамі ў Хрысце — гэта ўсё патрэбна хрысціяніну, з гэтага ён чэрпае радасць і патрэбную энергію, каб адолець шлях, якім для яго з’яўляецца кожны тыдзень» (ХХІV Эўхарыстычны кангрэс у Італіі, 29.05.2005).

(падаецца са скарачэннямі)

«Паглядзіце, браты, на пакліканне вашае» (пар. 1 Кар 1, 26) — гэтыя словы св. апостала Паўла да хрысціянаў Карынта адносяцца таксама і да нас, сабраных на гэтай урачыстай святой Імшы Хрызма. У дзень устанаўлення сакрамэнтаў Эўхарыстыі і святарства мы збіраемся, каб асаблівым чынам падзякаваць Богу за святарства ў служэнні Божаму народу.

Такое было жаданне Бога, каб былі на зямлі пасрэднікі, паміж людзьмі і Стварыцелем неба і зямлі. Бог выбірае да гэтай адказнай справы святароў, акрэсліваючы дакладна тую місію, якую яны павінны былі выконваць у Старым Запавеце, служачы ў святыні. Акрэсліў ясна і выразна спосаб жыцця і служэння народу Божаму.

Езус Хрыстус з’яўляецца заснавальікам Касцёла і святарства Новага Запавету. На працягу трох гадоў Ён рыхтаваў тых, хто павінен быў працягнуць яго місію тут, на зямлі, місію служэння Богу і людзям. Збаўца выразна акрэсліў святарскія абавязкі выбраных і тых, хто праз ускладзенне іх рук будзе выконваць Яго волю. Асаблівым чынам Езус падкрэслівае святарскія абавязкі: душпастырства давераных святару душаў, навучанне і здзяйсненне святых сакрамэнтаў.

Паважаныя, Бог выбраў нас сярод многіх хрысціянаў. Гэта Яго голас паклікаў нас на Яго службу: «Ідзі за Мною!». У розных абставінах і рэчаіснасці такі заклік быў зроблены кожнаму, як апосталам, якія адгукнуліся на гэты заклік велікадушна і з гатоўнасцю.

Сёння кожны святар аднаўляе святарскія абяцанні, якія калісьці ўрачыста прынес біскупу падчас свайго святарскага пасвячэння. Яшчэ раз паўторым такія простыя, але разам з тым надзвычай вымоўныя словы нашага адданага служэння Богу і людзям у Хрыстовым святарстве. Гэтыя словы нагадаюць нам пра адказнасць за Касцёл — супольнасць, заснаваную Хрыстом для дапамогі вернікам у дасягненні святасці і збаўлення.

У гэты дзень я выказваю асаблівую ўдзячнасць тым святарам, якія перадалі веру, ад якіх атрымалі св. сакрамэнты, і тым, хто зрабіў вялікія намаганні, каб кожны з нас прайшоў адпаведную фармацыю ў падрыхтоўцы да святарства. Многія з вас працуюць у парафіях дзе вашыя папярэднікі, святары, стварылі адпаведныя ўмовы для вядзення рэгулярнага душпастырства. Сёння я скіроўваую да іх словы ўдзячнасці за руплівую і сумленную паслугу. Для памерлых святароў мы просім вечнае спачыванне ў краіне сятла і супакою, да якой, як добрыя пастыры, яны вялі сваіх авечак, часам ахвяруючы ўласным жыццём.

Імклівыя перамены ў свеце, у грамадстве і свядомасці людзей уплываюць таксама на жыццё і служэнне святара. Разважаючы над адгартацыяй Св. Айца Бэнэдыкта XVI пра Эўхарыстыю мы павінны добра ўсвядоміць, што моцай святара ў сучасным свеце, як і ва ўсе часы, з’яўляецца Эўхарыстычны Езус, які, прыходзячы да нас у святой Камуніі, не змяняецца сам у сабе, але перамяняе нас у сваё беззаганнае Цела.

Сёння мы святкуем успамін устанаўлення Эўхарыстыі, якое адбылося падчас Апошняй Вячэры. Яе вытокі — у абрадавай пасхальнай вячэры, якую спажывалі на ўспамін пра зыход ізраэльскага народа з егіпецкай няволі.

Гэта паказвае на тое, што ўстанаўленне сакрамэнту Эўхарыстыі павінна прынесці ў жыццё Божага народа дар поўнай свабоды. Ізраэль, хоць і атрымаў знешнюю свабоду, аднак уся яго гісторыя была пазначана зняволеннем і грахом, страхам перад смерцю. Толькі сакрамэнт Эўхарыстыі прынес чалавецтву канчатковае вызваленне ад зла і вечнай смерці. Сярод усіх сакрамэнтаў Эўхарыстыя з’яўляецца невычэрпнаю крыніцаю святасці. Беручы ўдзел у ахвяры крыжа, хрысціянін становіцца ўдзельнікам ахвярнай любові Хрыста і атрымлівае здольнасць і запрашэнне праяўляць гэтую любоў у жыцці ва ўсіх сваіх адносінах і ўчынках.

Усім вернікам я хацеў бы пажадаць умення цаніць гэты Сакрамэнт свабоды, які робіць нас здольнымі на ахвяру, дае цярплівасць і дапамагае любіць нават ворагаў. Не прапусціці аніводнай нагоды для ўдзелу ў святой Імшы, клапоцячыся пра тое, каб гэты ўдзел заўсёды быў поўным, таму што для нашага духоўнага жыцця святая Камунія мае такое самае значэнне, як ежа для жыцця цялеснага. Яна падтрымлівае, паглыбляе і аднаўляе жыццё ласкі, атрыманае ў святым хросце (пар. ККК 1392). Гэта — штодзённы хлеб у нашым зямным вандраванні, неабходны ажно да хвіліны смерці.

Сёння я хацеў бы ад усяго сэрца падзякаваць усім святарам Мінска-Магілёўскай архідыяцэзіі, якія здзяйсняюць Эўхарыстыю «у адпаведнасці з абрадам, наследуючы яму сэрцам і розумам, пазбягаючы ўсяго, што можа стварыць уражанне недарэчнага самавыяўлення» (SC 23). Я дзякую тым святарам, якія вымушаны пераадольваць разнастайныя перашкоды, каб прыйсці да вернікаў з дарам Эўхарыстыі. Няхай вас заўсёды падтрымліваюць словы святога Аўгустына, які казаў, што святарства — гэта «служэнне любові» па прыкладзе добрага пастыра, што ахвяруе сваё жыццё за авечак (пар. Ян 10, 14–15).

На заканчэнне я хацеў бы прывесці скіраваныя да святароў словы Папы Бэнэдыкта XVI з ужо цытаванай вышэй новай адгартацыі пра Эўхарыстыю, крыніцу і вяршыню жыцця і місіі Касцёла Sacramentum Caritatis («Сакрамэнт любові»): «Каб надаваць свайму існаванню ўсё больш поўны эўхарыстычны змест, святар ужо на этапе падрыхтоўкі і ў наступныя гады павінен прадугледзець шырокую прастору для духоўнага жыцця. Ён пакліканы да таго, каб шчыра шукаць Бога і адначасова быць блізкім да чалавечых патрэбаў. Насычанае духоўнае жыццё дазволіць яму ўсё шчыльней уваходзіць у камунію з Панам і дапаможа даць цалкам авалодаць сабою Божай любові, становячыся яе сведкам у любой сітуацыі, нават цяжкай і цёмнай. З гэтаю мэтаю, разам з Айцамі Сіноду, я рэкамендую святарам „штодзённа цэлебраваць святую Імшу нават без удзелу вернікаў“. Гэтая рэкамендацыя з’яўляецца перадусім адказам на аб’ектыўна бясконцую каштоўнасць кожнай эўхарыстычнай цэлебрацыі і грунтуецца таксама на яе асаблівай духоўнай плённасці, бо перажытая з вераю святая Імша выхоўвае чалавека ў найглыбейшым значэнні гэтага слова, паколькі дапамагае станавіцца падобным да Хрыста і ўмацоўвае святара ў ягоным пакліканні» (SC 80).

Барысаў, 19 сакавіка 2007 г.

Гэтыя словы са Святога Пісання, якія прагучалі ў псальмах і пазней былі паўтораныя аўтарам паслання да габрэяў, раскрываюць сутнасць святарства Новага Запавету. Святарства — не прафесія, не спосаб зарабіць на жыццё. Святарства — гэта, як акрэсліў Слуга Божы Вялікі Папа Ян Павел ІІ, «дар і таямніца».

Амаль 50 гадоў таму ксёндз Юзаф Пятушка атрымаў гэты дар ад Пана праз ускладзенне рук біскупа, які ўдзяліў яму святарскае пасвячэнне. Будзем прасіць кс. Юзафа, каб ён пазней падзяліўся з намі ўспамінанамі пра той шчаслівы момант свайго жыцця.

Разважаючы пра місію святара, перш за ўсё трэба адзначыць, што сам Езус пажадаў устанаваіць іерархічнае святарства ў сваім Касцёле. У апісанні паклікання апосталаў да гэтага служэння мы бачым, што не яны самі прыходзяць да Езуса, але Ён першы кліча іх. Езус кажа першым апосталам, якія перад пакліканнем былі звычайнымі рыбакамі: «Ідзіце за Мной, і Я зраблю вас лаўцамі людзей» (Мц 4, 19).

Таму ў Касцёле служэнне святара з’яўляецца не жаданнем пэўнай асобы, а пакліканнем ад Бога. Пакліканнем, якое дае чалавеку Бог паводле сваёй волі і свайго ўпадабання. А чалавек можа толькі з пакораю паўтарыць за прарокам Самуэлем, калі той, яшчэ будучы юнаком і, навучаны святаром Іліем, пачуўшы голас Пана, так адказаў на пакліканне: «Кажы, Пане, бо слухае слуга Твой» (1 Сам 3, 10).

Дзякуем Богу за дар паклікання, за святарства, бо яно ажыўляе і духоўна ўмацоўвае супольнасць вернікаў. Гэта пацвердзіў сваім адданым жыццём і ахвярным служэннем святы Ян Марыя Віянэй, пробашч з невялікай вёскі Арс у Францыі — апякун пробашчаў. Гэтая мясціна стала вядомай ва ўсім свеце дзякуючы руплівай працы гэтага святара, які асабліва праз навучанне і сакрамэнт споведзі многім людзям дапамог знайсці шлях да Бога.

Святар у касцёле — даўца святых сакрамэнтаў. Яго рукамі здзяйсняецца хрост дзіцяці, яго вусны прамаўляюць «Я цябе хрышчу ў імя Айца і Сына, і Духа Святога». Такім чынам, дзякуючы святару чалавек далучаецца да супольнасці Касцёла, акая аб’ядноўвае ўвесь народ адкуплены.

Святар перамяняе хлеб у Цела Хрыста і дае Яго вернікам. Езус сказаў апосталам, перадаючы гэты наказ таксама і ўсім святарам усіх часоў: «Гэта чыніце на маю памяць». Каб прыйсці да кожнага свайго дзіцяці ў святой Камуніі, Езус карыстаецца вуснамі і рукамі святара, асобаю канкрэтнага чалавека, выбранага і пакліканага да святога служэння.

Святар — лекар і суддзя. У судзе міласэрнасці, якім з’яўляецца сакрамэнт пакаяння — споведзь, святар моцаю, якую даў яму Хрыстус, прабачае грахі, нават найцяжэйшыя. «Калі грахі вашыя будуць як чырвань, збялеюць як снег; калі будуць барвовыя, як пурпур, стануць як воўна» (Іс 1, 18), — гаворыць Святое Пісанне пра сутнасць суду Божай Міласэрнасці.

Святар — гэта сейбіт Божага Слова. Святы апостал Павел навучае свайго паслядоўніка Цімафея: «Прапаведуй слова, будзь настойлівы ў спрыяльны і неспрыяльны час, аспрэчвай, папраўляй, заахвочвай з усёй цярплівасцю ў навучанні» (2 Цім 4, 2). Так святар выконвае настаўніцкую місію, да якой быў пакліканы: першы раз, калі праз хрост і намашчэнне хрызмам далучыўся да ўсеагульнага святарства Божага народа, другі — калі атрымаў святарскае пасвячэнне і прыняў сакрамэнт іерархічнага святарства.

Ужо паўстагоддзя здзяйсняе святарскае служэнне шаноўны ксёндз Юзаф. Напэўна, у яго вялікім святарскім жыцці было шмат і радасных, і сумных хвілінаў. Жадаем святару і надалей гэтак жа ахвярна служыць вернікам, якім Бог, выбраўшы яго, паслаў несці святло Божага слова і ласку святых сакрамэнтаў. Жадаем шчодрых Божых ласкаў і радасці ад Духа Святога, а таксама задавальнення ад святарскай працы. Няхай будзе шмат тых, хто пойдзе па яго слядах і па яго прыкладзе прысвеціць сваё жыццё святарскаму служэнню. Жадаю таксама, каб сужэнствы, якія атрымалі благаслаўленне з рук ксяндза Юзафа, былі моцныя Богам, а ў сем’ях, якія ў выніку ўзніклі, нарадзілася шмат дзетак. Жадаю, каб і надалей слова святара, прамоўленае на катэхетычных занятках, у казаннях ці проста падчас пастырскіх наведанняў парафіянаў, трапляла на ўрадлівую глебу ў сэрцах вернікаў і заўсёды давала добры плён.

Месца працы нашага юбіляра таксама незвычайнае. Неабходна прыкласці шмат намаганняў, каб структуры парафіі і дэканату, якія ён узначальвае, маглі дзейнічаць так, як гэта прадугледжана ў паўсюдным Касцёле. Таму жадаем ксяндзу пробашчу асаблівай апекі святога Юзафа: няхай Апякун Святой Сям’і, якому была даручана апека над Езусам і які сёння з’яўляецца Апекуном усяго Касцёла, а таксама нябесным заступнікам нашага шаноўнага юбіляра, дапаможа яму ва ўсіх справах і вядзе яго далей па дарозе вернага і адданага святарскага служэння.

Маладзечна, 18 сакавіка 2007 г.

«Здымі абутак з ног тваіх, бо месца, на якім ты стаіш, гэта святая зямля» (Зых 3, 5), — так у Старым Запавеце Бог наказаў Майсею ўшанаваць месца, дзе той размаўляў са Створцам. Такія прыклады са Старога Запавету, як гэты выпадак з Майсеем, а таксама дакладныя Божыя наказы адносна пабудовы святыні, сведчаць пра асаблівасць месца Божай прысутнасці; пра тое, што Богу належыць аддаваць найвышэйшую пашану. Менавіта такім і ёсць прызначэнне кожнай святыні. «Якая ж прыемная сяліба Твая, Пане магуццяў» (Пс 84 (83), 2), — усклікае натхнёны псальміст. Што выклікае такі настрой у веруючага чалавека, калі ён бачыць святыню альбо пераступае праз яе парог?

«Знемагае і імкнецца душа мая ў двары Пана» (Пс 84 (83), 3). Душа чалавека створана Богам і імкнецца да Яго. Бог — першапачатковая мэта зямной вандроўкі чалавека. Таму кожная сустрэча з Ім у святыні — гэта нібы невялікі адпачынак вандроўніка на шляху яго пілігрымкі. «Калі я пайду і з’яўлюся перад Божым абліччам?» (Пс 42 (41), 3) — пытаецца ў тузе натхнёны аўтар псальма.

У касцёле мы заўсёды можам сустрэцца з Эўхарыстычным Хрыстом. Знакам Яго прысутнасці ў Найсвяцейшым Сакрамэнце з’яўляецца полымя нязгаснага агеньчыка, што гарыць каля табэрнакулюма ўдзень і ўначы. А абавязак сачыць за тым, каб у касцёле быў Найсвяцейшы Сакрамэнт, каб гарэў нязгасны агеньчык, ускладзены на святара — слугу Эўхарыстыі.

Касцёл — гэта месца супольнай малітвы вернікаў. «Дзе двое ці трое сабраліся ў імя Маё, там Я ёсць сярод іх» (Мц 18, 20), — гаворыць Пан. Тут падчас літургічных цэлебрацый і паралітургічных набажэнстваў кожны сведчыць сваім чынным удзелам пра веру ў Бога. А Езус сказаў: «Хто вызнае Мяне перад людзьмі, таго і я прызнаю перад Айцом Маім, які ў нябёсах» (Мц 10, 32).

У святыні чытаецца Божае Слова, якое слухаюць і над якім разважаюць вернікі. Пра Біблію гавораць, што Святое Пісанне «пляміць рукі». Гэта значыць, што той, хто чытае і разважае над Святым Пісаннем, над Божым Словам, становіцца іншым чалавекам — становіцца новым чалавекам, які не настроены на тое, каб атрымліваць асалоду толькі ад цялесных задавальненняў, што прапануе свет, але перш за ўсё імкнецца спасцігнуць Божае, духоўнае, вечнае.

Дзесяцігоддзе асвячэння вашай святыні мы адзначаем у асаблівы перыяд Літургічнага года — перыяд Вялікага Посту. У кацёле, як ні ў якім іншым месцы, асабліва ў гэты перыяд мы імкнемся да святасці, беручы ўдзел у так званых «пасійных» набажэнствах, гэта значыць у набажэнствах, у якіх сузіраем і разважаем пра Муку Пана. Крыж Хрыста — знак нашага збаўлення — з’яўляецца не толькі завяршэннем, найвышэйшым пунктам святыні. У касцёле каля кожнага алтара абавязкова змешчаны крыж нашага Збаўцы. Галоўны алтар гэтага касцёла таксама вельмі вымоўна нагадвае пра месца, бясконца дарагое для кожнага верніка: ён прадстаўляе сабою Галгофу, месца смерці Хрыста — месца, дзе здзейснілася нашае адкупленне.

14 стацый Крыжовага шляху ў бакавых навах нагадваюць нам пра тыя цярпенні, якія прыняў для збаўлення кожнага з нас Божы Сын. З любові да чалавека Ён цярпеў здраду, з любові да чалавека ўзяў крыж, з любові да чалавека нёс яго па выбоістым бруку запыленых Ерузалемскіх вуліц на Галгофу. Там Ён прыняў смерць, каб такім чынам адкупіць нас найвышэйшым коштам — коштам сваёй крыві. Сваёю смерцю на крыжы ён падараваў жыццё кожнаму жыхару зямлі.

Вось чаму, умілаваныя, мы з нагоды юбілею дзякуем Богу за дар святыні, касцёла ў месцы нашага пражывання.

Калі я быў рэктарам духоўнай семінарыі ў Гродне, аднойчы пачуў ад аднаго з выкладчыкаў аповед пра тое, як пэўны семінарыст пасля заканчэння апошняга курсу развітваўся з установай, якая падрыхтавала яго да святарства. Пасля развітання з выкладчыкамі і выхавацелямі семінарыст, перш чым назаўсёды выйсці за браму семінарыі, зайшоў у капліцу. Капліца — гэта месца асаблівае. Тут семінарысты раніцай праводзяць больш за гадзіну, прысвячаючы гэты час разважанню і ўдзелу ў святой Імшы. На працягу дня яны найчасцей прыходзяць менавіта ў капліцу: каб памаліцца пасля снядання, перад і пасля абеду, перад і пасля вячэры, перад сном, а таксама ў вольную хвіліну, каб проста пабыць з Езусам. Такім чынам, капліца — гэта месца, дзе найбольш фармуецца духоўнасць будучых святароў. Дык вось, той семінарыст перш, чым адысці, схіліўся да зямлі і пацалаваў каменныя пліты на падлозе прэзбітэрыя — таго святога месца, якое найбольш дапамагло яму ў духоўным узрастанні.

«Ідзіце і навучайце ўсе народы», — такія словы скіраваў Хрыстус да сваіх вучняў, даручаючы ім заданне абвяшчаць Добрую Навіну аб збаўленні. З аднаго боку, вельмі просты і нескладаны наказ, выкананне якога не патрабуе асаблівай падрыхтоўкі і матэрыяльнай базы, але з другога боку, заданне, атрыманае апосталамі і вучнямі, як бачым, мела сусветныя маштабы. У выкананні гэтага Хрыстовага задання неацэнную дапамогу святарам, душпастырам, вестунам Добрай Навіны аказваюць шматлікія мужчыны і жанчыны — катэхеты.

Дзякуючы вам, катэхетам, Божае Слова можа пачуць большая колькасць людзей. Вашае служэнне вельмі патрэбнае людзям рознага ўзросту: ад найменшых дзетак, якія толькі пачынаюць пазнаваць Пана Бога і веру Касцёла, і да тых людзей, якім толькі ў сталым узросце адкрылася праўда Хрыстовага Евангелля. Акрамя таго, вам даводзіцца працаваць з групамі падрыхтоўкі да Першай Камуніі, з падлеткамі, юнакамі і дзяўчатамі, з вучнямі старэйшых класаў, з працоўнай і студэнцкай моладдзю і іншымі групамі вернікаў. І да кожнага трэба знайсці свой падыход, знайсці адпаведныя словы, каб данесці да чалавека Божае Слова. Такім чынам, вы з’яўляецеся ў парафіях як быццам працягам рук і вуснаў Хрыста ў справе пашырэння Божага Валадарства сярод вернікаў, даручаных вам святаром. Пра гэтае служэнне Збаўца вобразна гаворыць сваім вучням у прыпавесці, якую пачынае словамі: «Вось выйшаў сейбіт сеяць…». Вы і ёсць тыя евангельскія сейбіты, якія сеюць насенне Божага Слова на раллі чалавечых сэрцаў.

Мэта гэтай вашай сустрэчы — навучыцца сучасным метадам перадачы нязменнага і праўдзівага вучэння Касцёла, каб групы вернікаў розных узростаў маглі добра яго засвоіць у адпаведнасці з зацверджанымі планамі катэхізацыйных заняткаў. Напэўна, ніводзін чалавек не можа быць настолькі самаўпэўненым, каб лічыць, што ён дастаткова падрыхтаваны для перадачы ведаў іншым і што можа бліскуча адказаць на любое, нават самае складанае пытанне. У гэтым няма нічога дзіўнага: такое самае пачуццё было знаёмае і прарокам Старога Запавету. Многія з іх, пачуўшы Божае пакліканне, атрымаўшы ад Бога наказ абвяшчаць Яго слова, таксама адчувалі сваю няздольнасць, чалавечую слабасць, непадрыхтаванасць, а здаралася, што наогул спрабавалі ўцячы, каб пазбегнуць выканання прароцкай місіі, як, напрыклад, прарок Ёна.

У Новым Запавеце апосталы пачалі выконваць сваю місію пасля таго, як у свята Пяцідзесятніцы прынялі Духа Святога. Напоўненыя Яго моцаю, яны пайшлі ў свет, каб несці людзям Добрую Навіну пра Езуса Хрыста, Збаўцу свету.

Умілаваныя катэхеты! Разважаючы пра даручаную вам місію, вы павінны ўсведамляць, што ў рэшце рэшт вы супрацоўнічаеце ў справе фармавання новага чалавека. Дзякуючы катэхетычным заняткам, якія вы праводзіце, вы дапамагаеце вернікам умацаваць сваю веру, паглыбіць рэлігійныя веды і такім чынам дасягнуць унутранай гармоніі і ісці наперад па шляху да святасці. Вы дапамагаеце ім не толькі не баяцца глядзець на Бога, пазнаваць Яго, але таксама і імкнуцца да Яго, імкнуцца да святасці, каб рэалізаваць у жыцці Яго заклік: «Будзьце святымі, як святы Я, Пан Бог ваш» (Лев 19, 2).

Сёння напрацаваныя розныя спосабы навучання, актывізацыі ўвагі слухачоў, і вам, напэўна, пра ўсё гэта падрабязна распавядалі арганізатары гэтай сустрэчы. Вы таксама мелі магчымасць падзяліцца багаццем свайго ўласнага вопыту з калегамі, бо многія з вас ужо шмат гадоў служаць Касцёлу ў справе катэхізацыі. Але найлепшым і наймудрэйшым катэхетам, безумоўна, з’яўляецца сам Езус Хрыстус, і чым больш уважліва вы будзеце Яго слухаць, тым больш канкрэтнай дапамогі ў справе перадачы словаў вечнага жыцця атрымаеце ад Боскага Настаўніка. Яго прыклады, узятыя са штодзённага жыцця звычайных людзей, трапныя назіранні з’яваў прыроды і параўнанне іх з пэўнымі жыццёвымі сітуацыямі, а таксама выкарыстанне ў выхаваўчых мэтах высакародных традыцый продкаў — усё гэта як найлепш спрыяе ўзрастанню Божага Слова ў сэрцах вернікаў.

1. Значэнне дня, прысвечанага кансэкраванаму жыццю.

Дзень кансэкраванага жыцця ўстанавіў Слуга Божы Ян Павел ІІ. Касцёл жадае ўрачыста праслаўляць Бога, дзякуючы Яму за вялікі дар кансэкраванага жыцця. Дар такога кшталту ўзбагачае хрысціянскую супольнасць разнастайнымі харызмамі і вялікай колькасцю асобаў, цалкам адданых справам будаўніцтва Божага валадарства на зямлі. «Чым быў бы свет, калі б у ім не было манахаў?», — слушна пытаецца святая Тэрэза (Кніга жыцця 32, 11). Яе словы нагадваюць нам пра абавязак дзякаваць Богу, які праз гэты дар Святога Духа няспынна ажыўляе і ўмацоўвае свой Касцёл у яго цяжкай місіі ў гэтым свеце.

 
2. Значэнне дня кансэкраванага жыцця для Божага народа.

Дзень кансэкраванага жыцця дапамагае Божаму народу зразумець сэнс кансэкраванага жыцця і з яшчэ большай пашанаю ставіцца да яго. Другі Ватыканскі Сабор падкрэсліў, што кансэкраванае жыццё «больш верна наследуе і заўсёды актуалізуе ў Касцёле тую форму жыцця, якую Езус — самы дасканалы з кансэкраваных асобаў і найлепшы місіянер Айца ў Ягоным валадарстве — выбраў для сябе і прапанаваў вучням, якія ішлі за Ім» (пар. Lumen gentium, 44; Vita consecrata, 22). Катэхізіс Каталіцкага Касцёла вучыць нас: «Такім чынам кансэкраванае жыццё праяўляецца як адзін са спосабаў перажывання „больш унутранай“ кансэкрацыі, якая грунтуецца на хросце і заключаецца ў поўным прысвячэнні сябе Богу. У кансэкраваным жыцці вернікі праз натхненне Святога Духа прымаюць рашэнне больш дасканалым чынам наследаваць Хрыста, прысвяціць сябе Богу, ўмілаванаму больш за ўсё, імкнучыся да дасканалай любові ў служэнні Валадарства, абвяшчаць у Касцёле хвалу будучага свету, а таксама быць яго знакам» (KKK, 916).

Кансэкраванае жыццё ў разнастайных сваіх формах спрыяе больш глыбокаму адкрыццю кансэкрацыі ўсіх вернікаў праз сакрамэнт хросту. Разважаючы пра дар кансэкраванага жыцця, Касцёл адкрывае сваё выключнае пакліканне, якое належыць толькі Богу. Касцёл жадае і імкнецца да таго, каб у вачах Божых быць такім, які «не мае плямы ці заганы, ці чаго небудзь падобнага, і каб ён быў святы і беззаганны» (Эф 5, 27).

Усе хрысціяне павінны старацца належным чынам кіравацца сваім пачуццямі, каб не прывязвацца да багаццяў, насуперак духу евангельскай беднасці. Божы народ павінен берагчы сваё сэрца, каб карыстанне зямнымі рэчамі не перашкодзіла яму ў дасягненні дасканалай любові.

Гэтай мэце павінны служыць евангельскія парады, якія прапануюцца ўсім вучням Хрыста (пар. ККК, 915). Некаторыя члены Касцёла праз пакліканне да кансэкраванага жыцця прысягаюць выконваць евангельскія парады ў пастаянным стане жыцця, зацверджаным Касцёлам. Асаблівым чынам яны павінны практыкаваць чыстасць у цэлібаце дзеля Божага Валадарства, а таксама абавязкі беднасці і паслухмянасці.

Іх жыццё павінна стаць для Божага народа тым евангельскім святлом, якога нельга хаваць, якое павінна іншых прыцягваць да Хрыста, паказваць, якім шчаслівым становіцца чалавечае жыццё, калі ў ім рэалізуецца дар святога хросту. Слушна адзначае Бэнэдыкт XVI, што сучасным людзям «цяжка ісці за Хрыстом, але, як Ён гаворыць, толькі той, хто згубіць уласнае жыццё дзеля Яго служэння і Евангелля, зберажэ яго (пар. Мк 8, 35), надаючы поўны сэнс нашаму існаванню». (Анёл Панскі, 24. 09. 2006 г.). Асабліва цяпер Божаму народу патрэбна сведчанне кансэкраваных асобаў, якое дапаможа нанава адкрыць сэнс нашага існавання ў з’яднанні розуму і волі з Богам.

 
3. Значэнне для кансэкраваных асобаў.

Гэты дзень мае вялікае значэнне для саміх кансэкраваных асобаў. Ён можа стаць урачыстым святкаваннем незвычайных справаў, якія Бог здзейсніў у іх саміх. Гэта нагода для таго, каб вярнуцца да крыніцаў свайго паклікання, каб падвесці вынік уласнага жыцця, а таксама каб аднавіць сваю кансэкрацыю. Толькі адкрываючы дар гэтага паклікання і пастаянна пранікаючы ў яго таямніцу кансэкраваныя асобы змогуць у розных сітуацыях з радасцю сведчыць пра тое, што Бог — гэта Любоў, здольная напоўніць чалавечае сэрца.

Гэта добрая нагода для таго, каб узгадаць пра асноўны абавязак кансэкраваных асобаў. Бэнэдыкт XVI у Пасланні на 43-ці Сусветны дзень малітваў аб пакліканні параўнаў гэты від дару да паклікання Марыі з Бэтаніі, якая «села каля ног Езуса і слухала Ягоныя словы» (Лк 10, 39). Святы Айцец сказаў, што «кансэкраваныя асобы спаўняюць розныя віды служэння ў сферы выхавання і адукацыі, клапоцячыся пра бедных, апякуючыся хворымі, аднак яны не ўспрымаюць гэтыя формы дзейнасці як галоўную мэту свайго жыцця, бо, як падкрэсліваецца ў Кодэксе Кананічнага Права, „першым і асноўным абавязкам усіх законнікаў павінна быць кантэмпляцыя Божых справаў і нястомнае з’яднанне з Богам у малітве“ (кан. 663, § 1). Хачу ў гэтым годзе, прысвечаным святасці, звярнуцца з асаблівай просьбай да кансэкраваных асобаў, каб яны далі сведчанне гарачай і нястомнай малітвы, перадусім дбаючы пра адарацыю Найсвяцейшага Сакрамэнту».

Ёсць глыбокі сэнс у тым, што Хрыстус жадаў застацца ў сваім Касцёле ў бачнай постаці Найсвяцейшага Сакрамэнту, таямнічым чынам прысутнічаць у святой Эўхарыстыі. Ён хоча заставацца ў знаках, якія выражаюць любоў і ўдзяляюць яе (пар. ККК 1380). Адзін святы сказаў: «Касцёлу і свету вельмі патрэбны культ святой Эўхарыстыі. Езус чакае нас у гэтым сакрамэнце любові. Не адмовім жа Яму ў тым, каб прысвяціць свой час, каб сустрэць Яго ў адарацыі, у кантэмпляцыі, поўнай веры, адкрытай для перапрашэння за цяжкія правіны і грахі свету. Няхай ніколі не спыніцца наша адарацыя!». Святы Альфонс Марыя Лігуоры пісаў, што «сярод розных пабожных практык адарацыя Езуса ў Найсвяцейшым Сакрамэнце з’яўляецца першай пасля сакрамэнтаў, прыемнай Богу і найбольш карыснай для нас».

Вернікам нашай архідыяцэзіі неабходна адкрыць моц адарацыі, якая перамяняе жыццё хрысціяніна і кіруе яго да святасці. Адарацыя робіць жыццё чалавека простым і ахоўвае яго ад поўнага краху: адным словам, інтэгруе чалавечае жыццё. Яна вызваляе чалавека ад замкнёнасці ў самім сабе, ад няволі граху і ідалапаклонства свету. Адарацыя тройчы святога і ўмілаванага больш за ўсё Бога напаўняе вернікаў пакораю (KKK, 2114, 2628 i 2097).

Другі Ватыканскі сабор падкрэслівае, што адарацыя Бога спрыяе асабістаму асвячэнню, а таксама навяртанню свету: «Праз адарацыю хрысціянін таямнічым чынам прычыняецца да радыкальнай перамены свету і да плённасці Евангелля. Кожны чалавек, які моліцца да Збаўцы, вядзе за сабою ўвесь свет і ўзносіць яго да Бога (Ordinatio sacerdotalis 5).

Вельмі патрэбнае вашае сведчанне першынства малітвы перад дзейнасцю, сведчанне таго, што розныя спосабы служэння, розныя абавязкі, якія грунтуюцца на малітве, дапамагаюць спазнаць Бога і любіць бліжняга. Катэхізіс вучыць нас: «той, хто ідзе гэтым „вузейшым“ шляхам, заахвочвае сваім прыкладам братоў, а таксама „дае цудоўнае і яскравае сведчанне таго, што свет не можа быць пераменены і прынесены ў ахвяру Богу без духу евангельскіх благаслаўленняў“» (KKK, 932).

 
4. Не баяцца крызісаў на шляху кансэкраванага жыцця.

Усім, хто перажывае цяжкасці на шляху кансэкраванага жыцця, я хацеў бы нагадаць словы Бэнэдыкта XVI для іх духоўнага ўмацавання. Святы Айцец сказаў: «Каб адказаць на пакліканне Бога і распачаць яго здзяйсняць, мы не павінны ўжо цяпер быць дасканалымі. Мы ведаем, што асэнсаванне ўласных грахоў дапамагло блуднаму сыну рушыць у зваротны шлях і такім чынам перажыць радасць паяднання з Айцом. Чалавечая слабасць і абмежаванасць не з’яўляюцца перашкодаю пры ўмове, аднак, што яны дапамагаюць нам заўсёды ўсведамляць тое, што нам неабходна збаўчая ласка Хрыста. Менавіта ў гэтым заключаецца вопыт апостала Паўла, які вызнае, што: «найбольш ахвотна буду хваліцца сваёй слабасцю, каб жыла ўва мне моц Хрыста» (2 Кар 12, 9). (43-ці сусветны дзень малітваў аб пакліканні, 07. 05. 2006 г.).

Свой выступ я прысвячу рэкамендацыям Святога Айца Бэнэдыкта XVI, якія ён у апошні час даў адносна экуменізму.

Падчас экуменічнай сустрэчы, якая адбылася ў маі мінулага года падчас візіту Бэнэдыкта XVI у Польшчу ў варшаўскай лютэранскай кірхе Найсвяцейшай Тройцы, Папа сказаў, што прыярытэтам яго служэння стане аднаўленне поўнага і бачнага адзінства хрысціянаў. Такім чынам, увесь паўсюдны Касцёл, захоўваючы еднасць са Святым Айцом, павінен лічыць намаганні дзеля поўнага аб’яднання хрысціянаў галоўным накірункам сваёй душпастырскай дзейнасці. Бо «каб свет паверыў» у адзінага Бога, міласэрнага Айца, хрысціяне павінны быць адзінымі (пар. Ян 17, 21). Усведамленне гэтай праўды паклікана ажывіць экуменічны дыялог і не даць яму перарвацца (12.09.2006 г.). Усе вучні Хрыста, прыспешаныя гэтаю праўдаю, павінны ісці шляхам, які прывядзе да адзінства, да нястомнай дзейнасці «дзеля дабра ўсіх», адводзячы экуменічнай перспектыве першае месца сярод клопатаў Касцёла (пар. Стамбул, 01.12.2006 г.).

У справе пабудовы хрысціянскае адзінства Папа нагадвае нам, што мы можам «прыняць яго толькі як дар Святога Духа». Экуменічныя памкненні ў кожным кутку спакутаванай ад падзелаў зямлі павінны быць падтрыманыя малітваю, ўзаемным прабачэннем і святасцю жыцця кожнага з нас.

Усім касцёльным супольнасцям, з’яднаным вакол Наступніка святога Пятра, Папа нагадаў у сваёй прамове ў Рэгенсбургу (13.09.2006 г.), што шляхам да адзінства хрысціянаў з’яўляецца ўдзел у літургіі Езуса Хрыста, бо падчас здзяйснення Эўхарыстыі Хрыстус перамяняе нас, дзякуючы чаму мы становімся больш здольнымі да таго, каб перамяніць свет. Мы напаўняемся Хрыстовай дабрынёю, міласэрнасцю і добразычлівасцю да людзей. Толькі ў такім стане духа мы можам ствараць з іншымі хрысціянамі супольнасць адзінства ў праслаўленні Бога і ва ўзаемнай любові. У энцыкліцы Deus caritas est — «Бог ёсць любоў» — Бэнэдыкт XVI вучыць нас: «Яднанне з Хрыстом з’яўляецца адначасова яднаннем з усімі, каму Ён дае сябе. Я не магу мець Хрыста толькі для сябе самога; я магу прыналежаць да Яго толькі ў еднасці з усімі, хто ўжо стаў або стане Ягоным. Камунія адводзіць мяне ад засяроджвання на самім сабе і накіроўвае да Хрыста, а праз гэта адначасова і да еднасці з усімі хрысціянамі. Мы робімся „адным целам“, цалкам злучаныя ў адным існаванні» (DCE 14).

Аднак сёння можна з болем канстатаваць, што Божы народ, дзеці Божыя ўсё яшчэ падзеленыя. Мы не з’яўляемся адной аўчарняю, сабранаю вакол аднаго Пастыра. У гаміллі, прамоўленай падчас Імшы на пачатку свайго пантыфікату, Бэнэдыкт XVI духоўна падтрымлівае нас і заклікае не сумаваць, таму што сам умілаваны Пан наш Езус Хрыстус даў нам у Евангеллі, напрыканцы прыпавесці пра добрага пастыра, надзею: «Ёсць у Мяне і іншыя авечкі, якія не з гэтага двара. І гэтых Мне трэба прывесці, і яны будуць слухаць голас Мой, і будзе адзін статак і адзін пастыр» (Ян 10, 16). Мы павінны зрабіць усё магчымае для дасягнення адзінства, якое было нам абяцана.

Святы Айцец паказвае нам, што мы павінны рабіць на шляху да адзінства. Ён звяртае ўвагу на два аспекты: першы датычыцца справаў, звязаных з дабрачынным служэннем Цэркваў, а другі — з абаронаю сужэнства і сям’і і ператварэння яе ў «своеасаблівую лабараторыю еднасці» (Варшава, 25.05.2006 г.).

 
2. Экуменізм заснаваны на дабрачыннай дзейнасці.

Бэнэдыкт XVI нагадвае нам, што дабрачынная дзейнасць Касцёла з’яўляецца адным з істотных элементаў яго служэння. Здзяйсненне ўчынкаў любові ў адносінах да ўдоваў і сіротаў, да вязняў, хворых і бедных адносіцца да істотных заданняў Касцёла разам з удзяленнем сакрамэнтаў і абвяшчэннем Евангелля (пар. DCE 22).

У гісторыі Касцёла мы можам адшукаць шмат прыгожых прыкладаў нясення дапамогі тым, хто ў нястачы. Святы мучанік Юстын апісвае ў кантэксце нядзельнага хрысціянскага набажэнства таксама дабрачынную дзейнасць, звязаную з Эўхарыстыяй. Больш забяспечаныя вернікі ў меру сваіх магчымасцяў і дабравольна прыносяць ахвяраванні біскупу, які прысвячае гэтыя сродкі на ўтрыманне сіротаў і ўдоваў, тых, хто з-за хваробы або з іншай прычыны апынуўся ў патрэбе, а таксама вязняў і чужынцаў. Вялікі хрысціянскі пісьменнік Тэртуліян апавядае пра здзіўленне, якое выклікаў у язычнікаў клопат хрысціянаў пра ўсіх, хто ў нястачы, таксама і пра нехрысціянаў.

Бэнэдыкт XVI згадвае асобу імператара Юліяна Апастата, на прыкладзе якога паказвае, наколькі істотнай была для Касцёла першых стагоддзяў дабрачынная дзейнасць. На вачах малога Юліяна загінула ўся яго сям’я ад рукі імператара Канстанціна, які лічыў сябе вялікім хрысціянінам. Калі Юліян сам стаў імператарам, ён вырашыў адрадзіць старажытную рымскую рэлігію, таму што хрысціянства з-за забойства, учыненага Канстанцінам, было для яго назаўсёды дыскрэдытавана. У адным са сваіх лістоў ён напісаў, што адзінае, што ўразіла яго ў хрысціянстве, гэта была дабрачынная дзейнасць Касцёла. Так імператар пацвердзіў, што дабрачыннасць была адметнай рысай, якая адрознівала хрысціянскую супольнасць Касцёла (пар. DCE 24).

Касцёл існуе ў свеце, і яго дабрачынная дзейнасць выходзіць па-за межы самога Касцёла. Сваю ўсеабдымную любоў Касцёл кіруе да ўсіх, хто ў патрэбе, нават да людзей, сустрэтых «выпадкова». Наш час патрабуе таго, каб мы выходзілі насустрач патрэбам бліжняга. Ужо Другі Ватыканскі Сабор выразна падкрэсліваў гэта: «Сёння праз лепшыя сродкі камунікацыі адлегласці паміж народамі амаль сцерліся (...), дабрачынная дзейнасць можа і павінна (...) ахопліваць усіх без выключэння людзей і ўсе патрэбы» (Apostolicam actuositatem, 8).

Сёння для экуменізма патрэбная супольная дзейнасць Каталіцкага Касцёла і іншых Цэркваў і Царкоўных супольнасцяў у галіне дабрачыннай дапамогі, якая павінна аказвацца ўсім, хто ў патрэбе. «Каб свет стаў лепшым, неабходна, каб хрысціяне прамаўлялі адным голасам і дзейнічалі на карысць „павагі да правоў і патрэбаў усіх, асабліва бедных, прыніжаных і безабаронных“ (пар. DCE 30 б).

Папа таксама звяртае ўвагу на неабходнасць супрацоўніцтва з рознымі дабрачыннымі арганізацыямі, бо мы маем перад сабою аднолькавую мэту: «сапраўдны гуманізм той, які прызнае ў чалавеку вобраз Бога і прагне дапамагаць яму рэалізаваць жыццё, адпаведнае гэтай годнасці» (Тамсама).

На думку Бэнэдыкта XVI, дабрачынная дзейнасць можа больш зблізіць падзеленых хрысціянаў і зрабіць абвяшчэнне Хрыста больш годным веры (Варшава, 25.05.2006 г.).

 
3. Экуменізм заснаваны на абароне сужэнства і сям’і.

Сучасная культура часта ўзносіць на п’едэстал свабоду індывідуума. Яна прадстаўляе чалавека як самастойны суб’ект, заданне якога — спраўляцца з усім самому і быць самадастаковым. Сувязь з іншымі людзьмі і абавязкі ў адносінах да іншых адыходзяць на другі план. Чалавек спрабуе арганізаваць грамадскае жыццё, не лічачыся з папярэдняй аб’ектыўнай праўдай — годнасцю кожнай чалавечай асобы і неад’емнымі правамі кожнай сацыяльнай групы. Такая культурна-філасофская атмасфера ўплывае на разуменне сям’і і сужэнства. Хрысціяне павінны аб’яднаць свае намаганні дзеля абароны гэтых асноватворных інстытутаў, якія служаць дабру Цэркваў і Царкоўных супольнасцяў.

На Кангрэсе сям’і, які праходзіў у мінулым годзе ў Валенсіі, Бэнэдыкт XVI звярнуў увагу на каштоўнасці, якія мы разам павінны адстойваць. Галоўным заданнем з’яўляецца патрабаванне павагі і падтрымка ў адносінах да «цудоўнай рэчаіснасці непарыўнага сужэнства мужчыны і жанчыны» (Валенсія, 09.07.2006 г.). Толькі такі саюз утварае сям’ю. Папа нагадвае, што «прызнанне гэтага інстытуту і дапамога яму з’яўляецца адной з найбольш істотных паслугаў, якія сёння можна аказаць супольнаму дабру, сапраўднаму развіццю людзей і грамадстваў, а таксама найлепшай гарантыяй для забеспячэння годнасці, роўнасці і сапраўднай свабоды чалавечай асобы» (Тамсама).

У экуменічным дыялогу мы павінны аб’яднаць нашыя галасы ў абарону права дзяцей на тое, каб мець бацькоў і сям’ю як выхаваўчы асяродак, у якім дзіця можа адчуць, што яго прымаюць і любяць Бог і ягоныя бацькі. Гэтае адчуванне неабходна для сапраўднага развіцця чалавека і дапамагае яму сталець на шляху праўды і любові. Адчуванне любові ў сям’і з’яўляецца асноваю таго, каб чалавек мог выйсці па-за самога сябе і ўстанавіць еднасць з іншымі людзьмі і з Богам. Святы Айцец заахвочвае нас разам стаць у абарону праўды пра тое, што «ў пачатку кожнай чалавечай істоты знаходзіцца не выпадковасць ці непазбежнасць, а план Божай любові. Нам аб’явіў гэта Езус Хрыстус, сапраўдны Сын Божы і дасканалы Чалавек. Ён ведаў, адкуль паходзіў і адкуль паходзім мы ўсе: з любові Яго Айца і Айца нашага» (Тамсама).

Хрысціянская сям’я мае права перадаваць веру дзецям і займацца іх рэлігійным выхаваннем. Гэтае права павінны паважаць усе дзяржаўныя выхаваўчыя ўстановы.

У сённяшнім свеце ў выніку глабалізацыі пашыраюцца міжнародныя і міжкультурныя сувязі. Усё часцей рашэнне пра заснаванне сям’і прымаюць маладыя людзі, якія паходзяць з асяроддзяў з рознымі традыцыямі, веравызнаннямі, канфесійнай прыналежнасцю. Гэтае рашэнне з’яўляецца ў многіх адносінах рызыкоўным для захавання веры і для будавання будучага сямейнага парадку, што істотна ўплывае на стварэнне клімату еднасці ў сям’і і на духоўнае развіццё дзяцей. Бэнэдыкт XVI адзначае, што «можа тым не менш менавіта дзякуючы правядзенню больш шырокага экуменічнага дыялогу адзінства такое рашэнне на практыцы стане пачаткам своеасаблівай лабараторыі еднасці» (Варшава, 25.05.2006 г.).

Святы Айцец адобрыў працу над экуменічным дакументам, у якім Цэрквы і Царкоўныя супольнасці «выкладаюць агульнае хрысціянскае вучэнне пра сужэнства і сям’ю, устанаўліваюць прымальныя для ўсіх прынцыпы заключэння сужэнстваў паміж людзьмі, якія належаць да розных канфесій, і даюць канкрэтную праграму душпастырства для такіх сем’яў» (Тамсама).

Да гэтых дзеянняў Цэрквы павінны падыходзіць у духу ўсё большага даверу і супрацоўніцтва, з поўнай павагаю да правоў і адказнасці сужэнцаў за фармаванне ў веры сваёй сям’і і выхаванне дзяцей.

Паклон мудрацоў з Усходу Дзіцяці Езусу, які апісваецца ў Евангеллі святым Мацвеем (Мц 2, 1–12), сімвалізуе паклон свету язычнікаў, усіх людзей, якія кленчаць перад Уцелаўлёным Богам. Гэта адно з самых старажытных святаў у Касцёле. Тры Каралі, магчыма, былі астролагамі, якія ўбачылі зорку — знак нараджэння Караля. Аднак застанецца таямніцай, як яна стала для іх выразным знакам, які вывеў іх у далёкае і небяспечнае падарожжа ў Ерузалем.

Ірад, прымаючы каралёў, даведваецца пра мэту іх падарожжа. Ён падазрае, што нарадзіўся сапернік. На падставе прароцтва ў кнізе Міхея (Міх 5, 1) месцам нараджэння Месіі святары называюць Бэтлеем. Туды накіроўваюцца мудрацы. Знайшоўшы Дзіця Езуса, яны ахвяруюць Яму свае дары. Атрымаўшы ў сне загад не вяртацца да Ірада, адыходзяць у свае краіны іншым шляхам.

У трох магах першапачатковы Касцёл бачыць сябе, язычніцкі свет, усю чалавечую сям’ю, сярод якой з’явіўся Хрыстус і якая праз сваіх прадстаўнікоў здалёк прыходзіць пакланіцца Яму. Для таго, каб падкрэсліць універсальнасць збаўчай місіі Хрыста Пана, хрысціянская традыцыя змяшчае сярод магаў таксама негра. Універсальнасць збаўлення акцэнтуе і сама назва свята, яго высокі ранг і ўсе тэксты літургіі сённяшняга дня.

Святы Мацвей краіну магаў называе агульным словам «Усход». У часы Хрыста пад Усходам разумелася ўся прастора ад ракі Ярдан, а значыць — Арабія, Бабілёнія, Персія. Легенда пра тое, што адзін з магаў быў жыхаром негрыцянскай Афрыкі, паходзіць, напэўна, з прароцтва 71-га псальма: «Каралі Тарсісу і астравоў даніну Яму панясуць; каралі Арабіі і Сабы прынясуць Яму дары. І ўсе каралі паклоняцца Яму (...). І будзе Ён жыць, і даваць Яму будуць з Арабіі золата» (Пс 72, 10-11.15). Пад каралеўствам Сабы разумелася Абісінія. На падставе гэтага тэксту традыцыйна прынята лічыць, што магі былі каралямі. Менавіта так яны паўсюдна прадстаўлены і ў іканаграфіі. Прарок Ісая не піша проста пра каралёў, якія прыбудуць да Месіі, але пералічвае дары, якія яны павінны Яму прынесці: «Закрые цябе мноства вярблюдаў, маладых вярблюдаў з Мадыяну і з Эфы. Усе яны прыйдуць з Сабы, прынясуць золата і кадзіла» (Іс 60, 6).

Толькі ў VIII стагоддзі з’яўляюцца імёны трох каралёў: Каспер, Мельхіёр і Бальтазар. Згодна з традыцыяй, яны прынеслі Езусу свае дары: кадзіла, золата і мірру, якія сімвалізуюць боскасць, каралеўскую годнасць і месіянскую смерць Езуса. Аднак перадусім у асобах Трох Каралёў Касцёл у першыя стагоддзі бачыў сябе, язычніцкі свет і ўсю чалавечую сям’ю, сярод якой з’явіўся Хрыстус.

 
2. Тры Каралі ўказваюць на адарацыю Бога

Аб’яўленне — па-грэцку epifania — азначае з’яўленне боства ў чалавечым выглядзе. У заходняй літургіі акцэнт урачыстасці Аб’яўлення робіцца на Трох Каралёў. Паклон магаў, якіх да Езуса прывяла зорка, указвае, што ўвесь сусвет быў усхваляваны нараджэннем Хрыста. Да Яго прыбываюць язычнікі ў асобах мудрацоў, каб ушанаваць Бога.

У паклоне Трох Каралёў Бэнэдыкт XVI бачыць запрашэнне ўсяго Касцёла, каб укленчыць «перад Хрыстом і Яго адараваць» (Анёл Панскі, 08.07.2005). Папа паставіў пытанне: «Што значыць „адараваць“? Быць можа, гэта пастава старажытных часоў, якая не мае сэнсу для сучаснага чалавека? Не! Добра вядомая малітва, якую многія людзі моляцца раніцай і вечарам, распачынаецца менавіта гэтымі словамі: „Адарую Цябе, мой Божа, люблю ўсім сэрцам...“. На ўзыходзе і захадзе сонца веруючы чалавек штодзённа аднаўляе сваю „адарацыю“ — прызнанне прысутнасці Бога, Стварыцеля і Пана сусвету. (...) Тры Каралі адаравалі Дзіцятка ў Бэтлееме, прызнаючы ў Ім абяцанага Месію, адзінароднага Сына Айца, у якім, як піша святы Павел, „цялесна жыве ўся паўната Боскасці“ (Клс 2, 9)» (гл. тамсама).

Адначасова Бэнэдыкт XVI звяртае ўвагу на тое, што святыя «сапраўды адаравалі жывога Бога, любілі Яго бязмежнай любоўю ў кожную хвіліну свайго жыцця» (гл. тамсама). Распачаты новы год з’яўляецца запрашэннем усяго Касцёла да больш радыкальнага імкнення да святасці. Неабходна гэтае запрашэнне ўспрыняць сур’ёзна. Калі Бог скіроўвае такое запрашэнне праз пасрэдніцтва свайго Намесніка на зямлі, Папы, то Ён жадае падтрымаць нас сваёю ласкаю, і лепшага часу мы ўжо не знойдзем. Мы не можам адкласці гэтае запрашэнне на потым, кажучы, што шмат працы, хатніх абавязкаў, а штодзённае жыццё такое хуткае і цяжкое. Калі Бог запрашае, значыць гэта найлепшы час, час асаблівай ласкі. У Старым Запавеце маем перасцярогу, каб не ігнараваць Божае запрашэнне. Калі абраны народ дайшоў да абяцанай зямлі, былі высланы разведчыкі, каб прыгледзецца да новых земляў. Калі яны вярнуліся, то абвясцілі людзям, што на гэтых землях жыве моцны народ, што гарады добра ўмацаваныя і ахоўваюцца. Абраны народ падзяліўся на два лагеры: адны жадалі ісці за Божым указаннем, каб заваяваць гэтую краіну, іншыя спалохаліся сваёй слабасці і магутнасці ворагаў і настойвалі, каб яшчэ нейкі час заставацца ў пустыні. Вынікам адкідвання Божага запрашэння стала падаўжэнне тэрміну прабывання ў пустыні яшчэ на 40 гадоў, пакуль не вымрэ пакаленне малавераў і бунтароў.

Прыклад Трох Каралёў дадае нам мужнасці для таго, каб не грэбаваць Божым запрашэннем да больш радыкальнага імкнення да святасці. Бог дапамагаў Тром Каралям, якія імкнуліся да мэты свайго падарожжа — Бэтлеема, — ведучы іх з дапамогаю зоркі. Бог перасцярог іх ад Ірада, які, напэўна, хацеў учыніць зло сведкам нараджэння Новага Караля Сусвету. Мы таксама можам быць упэўненыя ў тым, што не будзем пазбаўлены апекі і дапамогі Бога падчас свайго пошуку шляху да святасці.

Бэнэдыкт ХVІ падказвае, што дапаможа нам імкнуцца да святасці, набываць мужнасць і узрастаць у веры, што можа нас зрабіць стойкімі, як Тры Каралі, у пошуку Бога. Мы павінны чэрпаць сілу ў адарацыі: «Святыя цалкам прынялі гэты дар і па-сапраўднаму адаравалі жывога Бога» (гл. тамсама). Слуга Божы Ян Павел ІІ напісаў у энцыкліцы пра Эўхарыстыю: «Адарацыя Найсвяцейшага Сакрамэнту з’яўляецца невычэрпнаю крыніцаю святасці». Чым ёсць гэта форма малітвы і які плён дае яна ў жыцці людзей, што імкнуцца да святасці?

 
3. Значэнне адарацыі

Глыбокі сэнс мае тое, што Хрыстус пажадаў застацца ў сваім Касцёле ў бачнай постаці Найсвяцейшага Сакрамэнту, таямнічым чынам прысутным у Эўхарыстыі. Ён хоча застацца ў знаках, якія паказваюць любоў і яе ўдзяляюць (пар. ККК, 1380). Адзін са святых сказаў: «Касцёлу і свету вельмі патрэбны эўхарыстычны культ. Езус чакае нас у гэтым сакрамэнце любові. Не будзем жа шкадаваць часу, каб пайсці на сустрэчу з Ім у адарацыі, у кантэмпляцыі, поўнай веры і адкрытай для таго, каб прасіць прабачэння за цяжкія грахі і правіны свету. Няхай нястомнаю будзе наша адарацыя!».

Святы Альфонс Марыя Лігуоры пісаў, што «сярод розных пабожных практыкаў адарацыя Езуса Сакрамэнтальнага займае першае месца пасля сакрамэнтаў і з’яўляецца найбольш прыемнаю для Бога і найбольш карыснаю для нас».

Адарацыя, хоць і атаясамліваецца ў нас з малітваю перад Найсвяцейшым Сакрамэнтам, з’яўляецца таксама духоўнаю пазіцыяй хрысціяніна. Гэта пазіцыя заключаецца ў прызнанні свайго статусу як стварэння перад Створцам. З гэтай пазіцыі зыходзіць малітва праслаўлення велічы Бога, які нас стварыў, а таксама ўсемагутнасці Збаўцы, які нас адкупіў.

У гэтай пазіцыі духа ёсць прызнанне «нікчэмнасці стварэння», якое існуе толькі дзякуючы Богу, ёсць прыніжэнне духа перад «Каралём славы» (Пс 24, 9–10). Малітву, якая вынікае з такой пазіцыі, суправаджае поўнае пашаны маўчанне перад Богам, які «заўсёды больш велічны», чым Яго стварэнне (пар. ККК, 2628).

Прыкладам адарацыі Бога, Яго ўсхвалення, праслаўлення і прыніжэння перад Ім самога сябе, з’яўляецца Magnificat, у словах якога Марыя з удзячнасцю вызнае, што Бог учыніў вялікія справы і што імя Яго святое. Таму Бэнэдыкт ХVI заахвочвае нас да асаблівай сувязі з Хрыстом: «Хто лепш за Марыю можа нас весці гэтым цяжкім шляхам да святасці? Хто лепш за Яе можа нас навучыць адараваць Хрыста? Няхай Яна дапамагае (...) распазнаваць у Хрысце сапраўднае аблічча Бога, адараваць Яго, любіць і служыць Яму з поўнай адданасцю» (гл. тамсама).

Адарацыя мяняе жыццё хрысціяніна. Робіць жыццё чалавека простым і ахоўвае яго ад бясконцага падзелу, адным словам, інтэгруе чалавечае жыццё. Вырывае чалавека з замкнутасці ў сабе, з няволі граху і ідалапаклонства свету. Адрацыя Бога, Тройчы Святога і больш за ўсё годнага любові, напаўняе верных пакораю і дае надзею на тое, што нашыя просьбы будуць выслуханыя (пар. ККК, 2114, 2628).

Другі Ватыканскі Сабор падкрэслівае, што адарацыя Бога ўплывае як на асабістае асвячэнне, так і на навяртанне свету: «Праз адарацыю хрысціянін таямнічым чынам прычыняецца да радыкальнай перамены свету і да плёну, які прыносіць Евангелле» (Ordinatio sacerdotalis, 5).

Свята Трох Каралёў, якое адзначаецца на пачатку каляндарнага года, з’яўляецца крыніцай надзеі. Указвае нам на адарацыю Бога як крыніцу ласкі для ўсіх тых, хто хоча ў гэтым годзе сур’ёзна ўспрыняць заклік да святасці. Як Каралі з Усходу, пойдзем жа туды, дзе Езус нараджаецца кожны дзень, у касцёлы, дзе на алтарах цэлебруецца Эўхарыстыя. У духу пакоры і прызнання жыццядайнай залежнасці ад Бога давайце будзем больш часу прысвячаць адарацыі Пана ў Найсвяцейшым Сакрамэнце. Давайце вызнаем нашую згоду прыняць заклік да святасці, пазначаючы нашыя дзверы першымі літарамі імёнаў Трох Каралёў, якія далі нам прыклад радыкальнага пошуку Бога.

«Калі спакойная ціша ахапіла ўсё, і ноч у сваім бегу дайшла да сярэдзіны, усемагутнае Слова Тваё з нябёсаў, з каралеўскіх пасадаў (…) упала сярод спустошанай зямлі, як востры меч, які нясе праўдзівы Твой наказ» (пар. Мдр 18, 14–15). У гэтых словах з кнігі Мудрасці Саламона Касцёл заўсёды бачыў прадказанне прыйсця ў свет уцелаўлёнага Слова Божага — Месіі-Хрыста. Невыпадкова самыя важныя падзеі гісторыі збаўлення — Нараджэнне Езуса Хрыста і Яго Уваскрасенне — адбываюцца менавіта ўначы, калі ўсё навокал ахоплена спакойнай цішай. У гэтай цішыні Бог прыходзіць да чалавека, каб вызваліць яго з цемры граху і смерці. Але як заўважыць, як «не праспаць» час Божага наведання?

Сёння, у эпоху інфармацыі і нябачанага дагэтуль развіцця сродкаў камунікацыі, пра кожную, нават самую нязначную падзею адразу становіцца вядома ва ўсім свеце.

Калі ж Езус нарадзіўся ў беднай стаенцы ў Бэтлееме, пра гэта не пісалася ў газетах, не абвяшчалася па радыё і тэлебачанні, толькі раптам загучаў сярод начной цішыні цудоўны спеў Анёлаў: «Хвала на вышынях Богу, а на зямлі супакой людзям добрай волі».

Спачатку анёльскі спеў пачулі толькі бедныя бэтлеемскія пастушкі, якія разам са сваім статкам першымі прыйшлі пакланіцца нованароджанаму Божаму Сыну. За імі да ўбогіх ясляў, у якія Марыя паклала Немаўлятка, прыбылі мудрацы з Усходу. Яны пераадолелі цяжар доўгага падарожжа, ідучы за праводнаю зоркаю, каб ушанаваць Валадара Сусвету і прынесці Яму свае дары.

У ціхую святую ноч Божага Нараджэння кожны з нас павінен знайсці час, каб, адклаўшы штодзённыя клопаты, усім сэрцам звярнуцца да вечных духоўных каштоўнасцяў, якія паходзяць ад Бога. Як жа часта гэтыя нязменныя каштоўнасці застаюцца ў нашым жыцці дзесьці ўбаку, хоць павінны быць яго непахіснаю асноваю.

На вялікі жаль, у наш час нам усё больш настойліва навязваецца рэлятывісцкі светапогляд, які, пазбаўляючы чалавека Боскага, пазбаўляе яго самога сапраўднай годнасці. Няхай жа свята Нараджэння Пана нагадае нам пра духоўныя каштоўнасці і такім чынам дапаможа вярнуць сапраўдную годнасць кожнай чалавечай асобе.

Павага да годнасці чалавечай асобы і яе неад’емных правоў, першае з якіх — права кожнага чалавека на жыццё з моманту зачацця да натуральнай смерці, з’яўляецца таксама асноватворным прынцыпам мірнага суіснавання ўсіх людзей, што неаднаразова падкрэсліваў наш вялікі сучаснік Слуга Божы Ян Павел ІІ, заклікаючы ўсіх людзей добрай волі да будавання супольнымі намаганнямі «цывілізацыі любові».

Вучэнне Вялікага Папы сёння развівае таксама яго наступнік Святы Айцец Бэнэдыкт XVI. Менавіта чалавечая асоба і яе годнасць знаходзяцца ў цэнтры яго паслання на Сусветны дзень міру, які мы традыцыйна адзначым у першы дзень новага 2007 года. Папа ўпэўнены ў тым, што, калі мы шануем асобу, умацоўваецца мір і такім чынам рыхтуецца мірная будучыня для наступных пакаленняў. У пасланні, якое Святы Айцец назваў «Чалавечая асоба — сэрца міру», ён звяртаецца да кіраўнікоў народаў і да ўсіх людзей добрай волі з пажаданнем міру. Гэтае пажаданне ён скіроўвае «перадусім да тых, хто пакутуе ад болю і цярпенняў, да тых, каму пагражае насілле і моц зброі, а таксама да тых, хто, пазбаўлены ўсялякай годнасці, чакае, што яго ацэняць належным чынам на чалавечым і грамадскім узроўні». Святы Айцец скіроўвае гэтае пажаданне таксама «да дзяцей, нявіннасць якіх узбагачае чалавецтва дабрынёю і надзеяй, а іх цярпенне схіляе ўсіх нас да таго, каб мы спрыялі ўсталяванню справядлівасці і міру».

Не сакрэт, што менавіта дзеці найбольш пакутуюць ад безадказных дзеянняў дарослых, што прыводзяць да ўзнікнення канфліктаў, якіх так шмат у сучасным свеце. Як у часы Езуса мірнае існаванне жыхароў Бэтлеема было гвалтоўна парушана царом Ірадам, які, баючыся страціць сваю ўладу, загадаў забіць у гэтым мястэчку ўсіх маленькіх хлопчыкаў, так і сёння ў многіх «гарачых кропках» нашай планеты мільёны дзяцей становяцца нявіннымі ахвярамі войнаў і братазабойчых канфліктаў. А колькі дзяцей падобна, як Езус на сене ў бедных бэтлеемскіх яслях, дрыжаць ад холаду абыякавасці і няўважлівасці з боку дарослых! Прычым гэта адбываецца нават у найбольш заможных краінах, у забяспечаных сем’ях, дзе пагоня за матэрыяльнымі каштоўнасцямі і дабрабытам часта знішчае добразычлівыя і адкрытыя чалавечыя адносіны і ператварае сем’і ў «вольныя саюзы», пабудаваныя на кантрактнай аснове, а не на любові і ўзаемнай павазе. Нямала дзяцей таксама становяцца заложнікамі залежнасці іх бацькоў ад алкаголю і наркотыкаў.

Сузіраючы ў гэтыя святочныя дні Святую Сям’ю — Дзіцятка Езуса, Марыю і Юзафа — мы павінны ўсвядоміць, што павага да сям’і і сямейных каштоўнасцяў з’яўляецца самаю важнаю ўмоваю нармальнага грамадскага жыцця і сацыяльнага ладу.

Чалавек, якога Бог стварыў мужчынам і жанчынаю, пакліканы да цэласнай самарэалізацыі ў сям’і, праз дабравольнае прынясенне сябе самога ў дар іншай асобе. Пра гэта нам нагадвае Папа Бэнэдыкт XVI у сваёй першай энцыкліцы Deus caritas est — «Бог ёсць любоў», якая з’явілася ў гэтым годзе. Адыход ад традыцыйнага падыходу да сям’і, глыбока ўкаранёнага ў натуры чалавека, цягне за сабою безліч негатыўных наступстваў, самае страшнае з якіх — разбурэнне асобы праз эгаізм, распусту і, у выніку, страту сэнсу жыцця.

Перад выклікам гэтых трывожных з’яваў сучаснасці, якія становяцца асабліва заўважнымі ў святле ўрачыстасці Божага Нараджэння, з’яўляецца відавочнаю неабходнасць аб’яднання намаганняў усіх людзей добрай волі для іх прераадолення. Перш за ўсё гэта датычыцца нас, хрысціянаў. Езус, Адзінародны Сын Божы, які ўжо больш за дзве тысячы гадоў таму прыйшоў у свет, прыняўшы чалавечае цела, заклікае нас рашуча адстойваць годнасць і правы чалавечай асобы.

Таму заданнем першачарговай важнасці становіцца аб’яднанне дзеянняў усіх хрысціянскіх канфесій дзеля пашырэння ва ўсім свеце праўдзівага бачання чалавека і яго найвышэйшага прызначэння.

У нас, на Беларусі, дзе традыцыйна суіснуюць розныя накірункі хрысціянства, гэтае заданне набывае асаблівую актуальнасць і ўскладае на нас канкрэтныя абавязкі развіваць і паглыбляць міжканфесійны дыялог. Заахвочаннем для нас няхай паслужыць нядаўняя сустрэча Святога Айца Бэнэдыкта XVI з кіраўнікамі братніх Праваслаўных Цэркваў — Канстанцінопальскім Патрыярхам Барталамеем І і грэцкім архібіскупам Афінскім і ўсёй Элады Хрыстадулам. Падчас гэтых сустрэчаў, што адбыліся ў Стамбуле і Ватыкане напрыканцы адыходзячага ў гісторыю 2006 года, былі падпісаныя супольныя дэкларацыі, якія сталі жыватворчым імпульсам у справе збліжэння братніх супольнасцяў. У дакументах адзначаецца, што супольным заданнем Касцёла і Царквы з’яўляецца дыялог у праўдзе і аднаўленне поўнага адзінства веры ў любові.

Іерархі заклікаюць усіх вернікаў да развіцця міжрэлігійнага дыялогу, а таксама да канкрэтных дзеянняў у абарону міру. У дэкларацыях падкрэсліваецца, што рэлігіі ніколі не могуць быць крыніцаю нецярпімасці ці насілля, што набывае асабліва вымоўнае гучанне ў той час, калі розныя дэструктыўныя сілы спрабуюць апраўдаць рэлігійнымі матывамі злачынствы, скіраваныя супраць чалавечай асобы. У дэкларацыях гучыць настойлівае патрабаванне шанаваць сакральны характар чалавечай асобы і яе годнасць, а таксама пажаданне больш эфектыўнай абароны асноўных правоў чалавека. Іерархі заклікаюць вернікаў абедзвюх канфесій быць нястомнымі сведкамі Божай любові.

Такі пазітыўны дынамізм у развіцці каталіцка-праваслаўнага дыялогу дае нам моцную надзею на тое, што ўжо блізкі той час, калі наш агульны кантынент, Еўропа, пачне на поўніцу дыхаць абодвума лёгкімі,як вобразна назваў Касцёл і Царкву Вялікі Папа Ян Павел ІІ, які падчас свайго плённага пантыфікату зрабіў неацэнны ўнёсак у развіццё справы экуменізму.

Умілаваныя ў Хрысце Пану браты і сёстры! Віншую ўсіх нашых суайчыннікаў — вернікаў Каталіцкага Касцёла — са святам Божага Нараджэння, а таксама перадаю мае найлепшыя пажаданні вернікам братняй Праваслаўнай Царквы, якія адзначаць гэтае цудоўнае свята праз два тыдні. Дазвольце пажадаць вам усім мірнай будучыні, упэўненасці ў заўтрашнім дні і той сапраўднай радасці, што напаўняе сэрца кожнага чалавека, які ў цішыні і спакоі Святой Ночы зможа адкрыць Бога, пакланіцца Яму і з даверам даручыць Яму ўсё сваё жыццё. Няхай Божае Дзіцятка прыйдзе ў кожную сям’ю, у кожнае чалавечае сэрца, каб такім чынам ва ўсім свеце пашыралася Валадарства міру і справядлівасці, Валадарства праўды і любові — Валадарства Езуса Хрыста.

Са святам!

Слуга Божы Ян Павел ІІ сказаў, што Божае Нараджэнне растлумачвае сэнс чалавечага жыцця. Нараджэнне Хрыста пралівае святло на таямніцу, якой з’яўляецца чалавек. Божае Нараджэнне кажа нам пра тое, што чалавек — не справа выпадку альбо дзеяння сілаў прыроды. Як піша святы Ян Багаслоў, чалавек не з’яўляецца “пладом ні жадання цела, ні крыві”. Ён мае свой пачатак у Богу, які прагне яго існавання, да прыйсця якога Бог падрыхтоўвае свет, ствараючы яго і пастаянна падтрымліваючы яго існаванне. Чалавека нараджае Божае жаданне падзяліцца шчасцем любіць і прабываць у гэтым стане на працягу ўсёй вечнасці. Ніхто з людзей, нават калі гэта не веруючы чалавек, не з’яўляецца сіратой. У яго ёсць Айцец, які радуецца існаванню свайго любімага дзіцяці. Хтосьці можа не ведаць гэтага Айца, бо ніхто яму пра Яго не сказаў; ці, магчыма, некалі чалавек паддаўся прадузятым меркаванням, заўсёды беспадстаўным — і цяпер пра Яго забыўся.

Святое Пісанне вельмі прыгожа і вобразна апісвае гэтую праўду: “Ці забудзе жанчына пра сваё немаўля (...)? Але калі б нават і забыла, Я не забуду пра цябе” (Іс 49, 15).

 
2. Бог — Айцец, які клапоціцца пра нашыя патрэбы

Няведанне Бога і забыццё Яго не змяняе таго факту, што Ён з’яўляецца Нябесным Айцом, крыніцай існавання кожнага чалавека. З таго факту, што ёсць айцец, а тым больш Айцец-Бог, вынікаюць незвычайныя дары. Айцец — гэта сімвал дзейснай дапамогі, клопату пра задавальненне нашых патрэбаў, “хлеб наш штодзённы”. У Катэхізісе Каталіцкага Касцёла чытаем: “Бог — гэта Айцец [...], і Ён праяўляе сваю айцоўскую ўсемагутнасць, калі клапоціцца пра нашыя патрэбы” (ККК, 270). Кожны з нас можа ў жыцці распараджацца ўсемагутнасцю Нябеснага Айца. Сваёй апекай Ён ахоплівае ўсе нашыя клопаты. Як гаворыцца ў Евангеллі, “у вас жа і валасы на галаве палічаны” (Мц 10, 30).

Гэта азначае, што няма такіх справаў у нашым жыцці, якія не былі б прадметам зацікаўленасці Бога. Нават калі гэта такая дробная справа, як страта воласу на галаве. Гэтая праўда настолькі важная для нашага жыцця, што ў кожную нядзелю і ўрачыстасць мы узгадваем яе ў вызнанні веры. Катэхізіс Каталіцкага Касцёла вучыць нас: “Сярод усіх Боскіх уласцівасцяў у Сімвале веры названа толькі ўсемагутнасць; вызнанне яе мае вялікае значэнне для нашага жыцця. Мы верым, што Божая ўсемагутнасць паўсюдная, таму што Бог усё стварыў, Ён усім кіруе і ўсё можа” (ККК, 268).

Моцаю сваёй усемагутнасці Бог удзяляе нам дар усынаўлення, як прадказаў гэта ў Старым Запавеце: “І буду вашым Айцом, а вы будзеце Маімі сынамі і дачкамі, — кажа Пан усемагутны” (2 Кар 6, 18).

 
3. Бог Айцец — сапраўдны вобраз Бога

Бога, ад якога я атрымліваю жыццё праз пасрэдніцтва бацькоў, які апякуецца мною як клапатлівы Айцец, нельга баяцца. Усведамленне айцоўства Бога павінна нам дапамагчы ў пераадольванні скажонага аблічча Бога, якое захоўваецца ў нас пасля першароднага граху. Нашыя прабацькі Адам і Ева, губляючы першасную святасць, пачынаюць баяцца Бога, бо стварылі сабе Яго памылковы вобраз. У Богу Айцу яны бачаць бога, які раўніва пільнуе свае прывілеі (пар. ККК, 399), або суровага суддзю. Гэта страшна — баяцца Бога, баяцца Таго, які ёсць Любоў.

Хрыстус, каб дапамагчы нам даверыцца нашаму Нябеснаму Айцу, нараджаецца ў Бэтлееме. Ён — безабароннае дзіця, якое нікому не пагражае ніякай магутнасцю ці моцай. Да Яго прыходзяць малыя гэтага свету, такія, як пастухі, і вялікія гэтага свету, як трое мудрацоў, таму што ніхто не адчувае небяспекі з боку малога дзіцяці. Калі ёсць у нас нейкі страх перад Богам, то таямніца Бэтлеема нагадвае, што Бога нельга баяцца.

Ён так сябе прынізіў, стаў такім слабым і безабаронным, каб чалавеку было лягчэй прыпасці да Бога і даверыцца Яго Айцоўскай любові.

Менавіта ў гэтым убостве праяўляецца нябесная хвала. Касцёл не перастае апяваць хвалу гэтай ночы:

“Сёння Дзева нараджае Вечнага,
а зямля дае пячору Недасягальнаму.
Праслаўляюць Яго анёлы і пастыры,
набліжаюцца мудрацы, ідучы за зоркаю,
бо Ты нарадзіўся для нас,
Малое Дзіцятка, вечны Божа!”.

 
4. Божае айцоўства нагадвае нам пра пашану да нашых бацькоў

Божае айцоўства з’яўляецца крыніцай чалавечага айцоўства і падставай пашаны да бацькоў.

Услухоўваючыся ў евангельскія апісанні нараджэння Езуса, мы можам зразумець, колькі цяжкасцяў і цярпенняў перажылі святы Юзаф і Маці Божая ў сувязі з нараджэннем Езуса: складаная дарога ў Бэтлеем на апошніх месяцах цяжарнасці, абыякавасць людзей і адсутнасць месца ў заездзе, нараджэнне Езуса ў стайні альбо таксама ўцёкі з малым Дзіцяці ў Егіпет. Усё гэта нагадвае нам пра цяжкасці і цярпенні нашых бацькоў, якія прынялі ахвяраваны ім Богам дар новага жыцця. Тады мы былі вельмі маленькія і не былі здольныя заўважыць і належным чынам ацаніць гэтыя намаганні. Гледзячы на Святую Сям’ю, падумаем пра нашых бацькоў. Ці не занадта лёгка мы канцэнтруемся на іх слабасцях і недахопах? Аднак жа, калі б не іх клопат, намаганні і апека, то ніхто з нас не быў бы ў стане перажыць перыяд маленства.

Колькі ж разоў яны ўставалі да нас ноччу, колькі сродкаў выдалі на лекі і на тое, каб забяспечыць нашае існаванне на гэтым свеце. Прыгожымі словамі Касцёл заахвочвае нас да сыноўняй пашаны ў адносінах да бацькоў: “Пашана да бацькоў вынікае з удзячнасці да тых, хто праз дар жыцця, сваю любоў і працу нарадзілі дзяцей і дазволілі ім сталець у гадах, мудрасці і ласцы” (ККК, 2215). Святое Пісанне навучае нас: “Усім сэрцам шануй свайго бацьку, а болю тваёй маці не забывай! Памятай, што яны цябе нарадзілі; і як жа аддзячыш ім за тое, што яны далі табе?” (Сір 7, 27–28).

Дзеці ўжо не абавязаны захоўваць паслухмянасць бацькам, калі набываюць незалежнасць, але застаецца пашана, якую належыць аказваць бацькам заўсёды. Бо яна мае сваю крыніцу ў боязі Божай, а таксама ў разуменні тых цяжкасцяў, якія звязаны з нараджэннем і выхаваннем дзяцей. Сыноўняя пашана спрыяе гармоніі ўсяго сямейнага жыцця і апраменьвае ўсё сямейнае асяроддзе. Святое Пісанне навучае нас: “Адносьцеся усёю пакораю і лагоднасцю, з цярплівасцю адзін да аднаго ў любові” (пар. Эф 4, 2).

 
5. Заклік да радасці

Святы Божага Нараджэння — гэта вельмі добры час для таго, каб праявіць сваю пашану да бацькоў у супольнай вігілійнай вячэры, дорачы падарункі. Гэта дні, калі нашыя бацькі не павінны застацца адны. Нашыя адносіны могуць ім дапамагчы адчуць радасць Божага Нараджэння. Гэтыя нашыя намаганні, нават калі яны будуць нязначнымі і невялікімі, маюць важнае значэнне.

Як адзначае Папа Бэнэдыкт XVI, Бог, каб перамяніць свет, “выбраў сціплую дзяўчыну з вёскі ў Галілеі, Марыю з Назарэта, і звярнуўся да Яе з такім прывітаннем: „Радуйся, поўная ласкі, Пан з Табою“. У гэтых словах заключана таямніца сапраўднага Божага Нараджэння. Бог паўтарае яе Касцёлу, кожнаму з нас: „Радуйся, Пан блізка!“. Будзем жа з дапамогай Марыі ахвяраваць сябе саміх з пакорай і адважнасцю, каб свет прыняў Хрыста, які з’яўляецца крыніцай сапраўднай радасці” (Анёл Панскі, 17.12.2006). Амэн.