Папярэднiя разважаннi аб ролi св. Пятра ў Калегii Апосталаў i Хрыстовым Касцëле  падрыхтавалi нас, каб перайсцi да пытання больш актуальнага i, на жаль, больш праблемнага для межканфесiйных адносiнаў — аб здзяйсненнi служэння Пятра ў асобах яго наступнiкаў.

Святы Пëтр i iншыя Апосталы закончылi сваë зямное жыццë, але ў Касцëле не магло перарвацца iх асаблiвае пастырскае служэнне. Падобна як мiсiя Дванаццацi праз сакрамэнт пасвячэння працягваецца ў служэннi бiскупаў, так i ў паслузе аднаго з бiскупаў працягваецца асаблiвая мiсiя Апостала Пятра. Такiм чынам Каталiцкi Касцëл верыць i навучае, што:

Папа, біскуп Рыма і наступнік св. Пятра, з’яўляецца трывалым і бачным пачаткам і падмуркам адзінства Касцёла. З’яўляецца вікарыем Хрыста, галавой Калегіі Біскупаў і пастырам усяго Касцёла, над якім, паводле Божага ўстанаўлення, мае поўную, найвышэйшую, непасрэдную і паўсюдную ўладу¹.

А цяпер, для параўнання, прывядзëм дзве цытаты з Праваслаўнай Энцыклапедыi:

Православное вероучение совершенно исключает мысль о каком бы то ни было земном заместительстве Христа как Главы Церкви².

Правосл. богословие решительно стоит на том, что особое место Петра среди Апостолов не дает ни малейшего основания для утверждения примата римской кафедры³.

Хаця прыведзеныя цытаты не адлюстроўваюць пункту гледжання ўсiх праваслаўных тэолагаў, але ясна паказваюць рознiцу ў падыходзе да пытання аб ролi бiскупа Рыма i галоўную прычыну iснуючага падзелу. У наступных артыкулах будзем разважаць над паасобнымi аспектамi гэтай тэмы i паспрабуем пашукаць шляхоў, каб нашы звычайныя размовы пра веру з братамi праваслаўнымi будавалi адзiнства, а не паглыблялi падзел памiж хрысцiянамi. А ў сëнняшнем артыкуле пакажам толькi, што афiцыйны тэалагiчны дыялог з Праваслаўнай Царквой не з’яўляецца лëгкiм. Чаму? Бо пункт гледжання ўсëй Праваслаўнай Царквы — саборны, гэта значыць, што няма пастаяннага бачнага кампетэнтнага органа, якi мог бы яго выразiць (падрабязней глядзi тут). У гэтай сiтуацыi кожны праваслаўны вернiк мае права, а нават маральны абавязак, клапацiцца пра захаванне правiльнасцi веравызнання i традыцыi, а таксама змагацца супраць магчымай пагрозы ерасi. На практыцы гэта можа выглядаць спантанна i даволi жыва.

Вось адзiн прыклад. Пры актыўным удзеле Каталiцкага Касцëла паўстала iнiцыятыва, каб стварыць супольную праваслаўна-каталiцкую тэалагiчную камiсiю i даследаваць ролю бiскупа Рыма ў паўсюдным Касцëле на працягу першага тысячагоддзя хрысцiянства. З боку праваслаўных было нямала зацiкаўленых. Але амаль адразу раздалiся i галасы занепакоенасцi, прычым вельмi аўтарытэтныя, як напр. Свяцейшы Кiнот (вярхоўная рада) гары Афон⁴. Былi i больш рэзкiя выказваннi, у якiх праваслаўныя ўдзельнiкi дыялогу былi прадстаўлены як здрайцы⁵. З гэтай прычыны, цi з iншых, але працы камiсii зайшлi ў тупiк⁶.

Як ставiцца да падобных негатыўных выказванняў? Трэба звярнуць увагу, што iх аўтары не кiруюцца прагненнем палiтычнай улады, цi матэрыяльнай зацiкаўленасцю, цi iншымi маладухоўнымi матывамi. Таму варта з павагай выслухаць i старацца зразумець добрыя iнтэнцыi. Менавiта з такiмi — «цяжкімі» — i трэба перадусiм вучыцца весцi дыялог⁷.

Бр. Яраслаў Крыловіч

1. Кампендый Катэхiзiса Каталiцкага Касцëла 182
2. Правасл. Энц. Глава Церкви.
3. Правасл. Энц. Апосталы. разд. 12А.
4. http://www.pravoslavie.ru/news/32201.htm
5. Пар. выказваннi Мiтр. Пiрэйскага Серафiма, напр. тут
6. Пар. выказванне кардынала Коха
7. Каб зразумець насцярожанасць некаторых праваслаўных адносна афiцыйнага тэалагiчнага дыялогу з Каталiцкiм Касцëлам, прывяду толькi для прыкладу сваë сціплае прыватнае меркаванне. Здаецца, што ў праваслаўi вельмi жыва адчуваецца гiсторыя старажытных тэалагiчных дыскусiй, пасля якiх часта паўставалi небяспечныя ерасi, якiя «лiхарадзiлi» ўсю Усходнюю Царкву. Адзiным кампетентным органам, у меркаваннi праваслаўных, якi можа акрэслiць правую веру, з’яўляецца Сусветны Сабор. Аднак жа ўсе сем першых Сусветных Сабораў склiкалiся як мера надзвычайная, праваслаўным імператарам (часта не без дапамогi сiлавых структураў). Хто б цяпер мог гэта зрабiць? Больш бяспечнай здаецца пазiцыя пасiўная — захоўванне i пераказванне царкоўнай спадчыны без дыялогу з хрысцiянамi, з якiмi няма эўхарыстычнага адзiнства.

tt

Свае каментарыі, а таксама заўвагі і пытанні можна дасылаць на асабістую паштовую скрынку аўтара: bratjaroslav@gmail.com
У наступных артыкулах гэтай рубрыкі аўтар, па магчымасці, будзе старацца адлюстраваць адказы на вашыя лісты.