| «100 пытанняў — 100 адказаў». За што папа Францішак любіць Шагала? |
| Рубрыка Ватыканскага радыё | ||||||||
| 23.04.2013 16:31 | ||||||||
|
Гаворка ідзе пра захапленне папы Францішка мастацтвам Марка Шагала. Адзін з твораў гэтага мастака Папа лічыць шэдэўрам такога ўзроўню, на які ніколі раней не ўздымалася чалавечае мастацтва. Маецца на ўвазе карціна «Белае ўкрыжаванне».  «Белае ўкрыжаванне» ўключае ў сябе ўсю трагедыю яўрэйскага народа: нянавісць, пераследы, пагромы, якія адбываліся на працягу ХХ ст. Шагал не імкнуўся намаляваць канкрэтную сцэну, але праз сімвалы і вобразы жадаў паказаць глыбіню ўсёй драмы. Тут прадстаўлена спаленая сінагога, якая сімвалізуе разбурэнне нацыстамі месцаў культу і твораў многіх яўрэяў, у тым ліку самога Шагала (у 1933 г. многія яго карціны былі знішчаны па загадзе Гебельса), спаленыя дамы, раскіданая мэбля і скруткі Торы, мёртвыя целы, людзі, якія сядзяць на зямлі каля знішчаных хатаў, бежанцы, натоўп антысемітаў з чырвонымі камуністычнымі сцягамі. Трагедыя, якая адбываецца, выклікае плач старазапаветных біблійных персанажаў, якіх Шагал намаляваў у верхняй частцы свайго твору. Пасярод гэтага хаосу, болю і пакут мастак змясціў выяву ўкрыжаванага Езуса Хрыста. Ён займае ўсю цэнтральную частку карціны. Над Хрыстом гатычнымі літарамі напісана абрэвіятура «I.N.R.I.». Цікава, што для таго, каб перадаць несправядлівасць і боль невіноўных, яўрэй Шагал выкарыстаў менавіта хрысціянскі вобраз. У асобе ўкрыжаванага Хрыста ён прадставіў увесь пакутуючы, «укрыжаваны» яўрэйскі народ. Недарэмна Езус намаляваны падперазаным традыцыйным белым талітам з чорнымі паскамі — часткай яўрэйскай літургічнай вопраткі. «Мучаніцтва Езуса — гэта мучаніцтва майго народа ў тыя гады», — адказваў Шагал на абвінавачванні сваіх аднаверцаў у выкарыстанні хрысціянскіх сімвалаў. Яшчэ адной важнай дэталлю ўлюбёнага твору Пантыфіка з’яўляецца промень белага святла, які прасякае карціну знізу ўверх. Верны яўрэйскаму прадпісанню, якое забараняе рабіць выявы Бога, мастак прадставіў Яго ў выглядзе белага промня. Святло сыходзіць на Хрыста і сімвалізуе знішчэнне смерці. Сам Езус здаецца не памерлым, але агорнутым сном. «Мука тут спакойная і натхнёная надзеяй», — казаў папа Францішак. Такі вобраз Хрыста нагадвае пра евангельскі фрагмент, у якім апавядаецца пра буру, спалоханых вучняў у лодцы і Езуса, які спакойна спаў побач. Менавіта ўпэўненасць у тым, што Бог побач і ніколі не пакіне, нараджае надзею і спакой, якога не могуць пазбавіць ніякія пераследы. Папа Францішак неаднойчы казаў пра гэта ў сваіх гаміліях і прамовах. «Белае ўкрыжаванне» не з’яўляецца выключным выпадкам выкарыстання Шагалам біблійных вобразаў. Ён часта чэрпаў натхненне для сваіх мастацкіх твораў менавіта з Бібліі. «Мне здавалася і здаецца да гэтага часу, што яна з’яўляецца галоўнай крыніцай паэзіі ўсіх эпох (...) Я заўсёды спрабаваў гэта адлюстраваць у маім жыцці і мастацтве», — казаў Шагал. У перыяд паміж 1935–1956 гг. мастак стварыў цыкл прац пад агульнай назвай «Біблійнае пасланне», які сёння захоўваецца ў Музеі сучаснага мастацтва ў Ніцы. У яго ўваходзяць 17 вялікіх карцін, 194 гравюры і гуашы, якія прадстаўляюць сцэны з кнігі Быцця, Зыходу, Песні песняў Саламона, а таксама скульптуры, мазаікі, вітражы. Шагал казаў: «Я хацеў пакінуць (...) мае карціны, каб людзі ў іх маглі шукаць і знаходзіць пэўны спакой, духоўнасць, сэнс жыцця». Перадаючы карціны ў дар музею, ён адзначаў, што «хацеў намаляваць мару аб міры ўсяго чалавецтва». «Магчыма, у гэты дом прыйдуць маладыя і не зусім маладыя людзі, каб шукаць ідэал братэрства і любові, аб якім марылі мае фарбы. Магчыма, яны перастануць быць ворагамі (...) і ўсе, незалежна ад веравызнання, змогуць прыходзіць сюды, каб размаўляць пра гэтую мару, далёкую ад злобы і насілля. Ці будзе гэта магчыма? Думаю, што так. Усё магчыма, калі пачынаецца з любові», — падкрэсліваў Марк Шагал. Як і папа Францішак, мастак любіў паўтараць словы св. Бэнэдыкта: «працаваць і маліцца». Дзякуючы гэтай малітве з’яўляліся цудоўныя вобразы, глыбока прасякнутыя духоўнасцю. Магчыма, гэта ўражвае папу Францішка ў мастацтве нашага славутага земляка?
Аляксандр Панчанка |
||||||||
tt
Шаноўныя сябры, калі б у рамках рубрыкі Ватыканскага радыё вы хацелі б атрымаць адказ на пытанні, якія вас цікавяць ці турбуюць, пішыце на адрас: Redazione bielorussa, Piazza Pia 3, 00120, Città del Vaticano, або на e-mail: bela@vatiradio.va |
Мы ведаем шмат цікавых фактаў з жыцця папы Францішка. Напрыклад, што ён з’яўляецца балельшчыкам аргенцінскага футбольнага клуба, любіць лятаць эканом-класам і карыстацца грамадскім транспартам, наведвае прытулкі для бедных і турмы. Але па-за ўвагай застаўся яшчэ адзін цікавы момант, які, між іншым, лучыць яго з Беларуссю. Менавіта аб ім мы паразмаўляем сёння.
для друку