Пачаткаў масавага ўжывання сярод праваслаўных вернiкаў словаў «унiят», «унiяцтва» трэба шукаць, як здаецца, у падзеях, звязаных з падпiсаннем Лiëнскай унii (1274 г.). Заканчвалася эпоха крыжовых паходаў, якая была вельмi складанай для экуменiчнага дыялогу.

Гаворачы пра Папу Аляксандра VI Борджыа, нельга пакінуць без увагі абвінавачванні ў фізічнай ліквідацыі яго палітычных апанентаў, уплывовых кардыналаў і ўсіх, хто перашкаджаў яго планам і асабістаму ўзбагачэнню. Паводле “чорнай легенды”, у эпоху Аляксандра VI ватыканскія пакоі, маўляў, ператварыліся ў сапраўдную і жудасную лабараторыю смерці, у якой вырабляліся самыя вытанчаныя атруты: некаторыя дзейнічалі імгненна, а іншыя толькі праз месяц. Маўляў, атручванне стала пры гэтым Папу звычайным спосабам вядзення палітыкі і дасягнення жаданых вынікаў. Ці сапраўды гэта так, мы паспрабуем разабрацца сёння.

Касцёл заўсёды прапаведваў вучэнне аб годнасці чалавека, яго грамадскім і духоўным пакліканні і жыцці ў супольнасці. І таму можна казаць, што сацыяльнае вучэнне Каталіцкага Касцёла – гэта арганічная частка хрысціянскага вучэння. Гэтаму назапашанаму стагоддзямі корпусу сацыяльнага вучэння і будзе прысвечана нашая рубрыка.

Напэўна, кожны хрысціянін чуў такое слова, як аскетызм. Але калі і чуў, то ці ўяўляе сабе добра, які сэнс хаваецца за гэтым словам? У кагосьці з нас гэтае слова можа атаясамлівацца з такімі вобразамі, як валасяніца з конскага воласу, жалезныя ланцугі, бічаванне (дарэчы, гэты тып аскетычнага практыкавання ўжываўся яшчэ да Другога Ватыканскага сабору), начныя малітоўныя чуванні, абмежаванне ў ежы, пітве альбо цяпле (хто чытаў біяграфію Айца Піо, ведае, праз якія цяжкія выпрабаванні трэба было прайсці святому ў пачатку свайго манаскага жыцця).

Калі мы чуем імя Аляксандра Борджыа, часцей за ўсё перад намі ўзнікае вобраз карумпаванага, распуснага, прагнага да грошай і ўлады чалавека, наскрось прасякнутага інтрыганцтвам і самымі цяжкімі грахамі. На працягу апошніх праграм мы пачалі даведвацца, што гэта зусім не так. Крок за крокам, праз знаёмства з розным аспектамі жыцця Аляксандра VI, перад намі паўстае вобраз звычайнага манарха эпохі Сярэднявечча, якія меў шмат слабасцяў, але таксама і цнотаў. Італьяна-кубінскі даследчык гісторыі сям’і Борджыа Арэстэ Ферара казаў, што Папа Аляксандр VI “не быў ні містыкам, ні святым; ён меў усе цноты і хібы практычнага чалавека, які імкнуўся да поспеху і рэальнага, а не абстрактнага дабра”. Да гэтага дабра, дарэчы, адносілася таксама і дабро Касцёла, клопат пра якое займала важнае месца ў сэрцы Пантыфіка.

1 лістапада адзначаецца ўрачыстасць Усіх Святых. У гэты дзень аддаецца пашана людзям, якія знаходзяцца ў небе. Іх прынята называць святымі.

Адзін з распаўсюджаных міфаў пра Папу Аляксандра VI Борджыа апавядае аб супрацьстаянні Пантыфіка са славутым фларэнційскім прапаведнікам Джыралама Саванаролай. Апошні абвінавачваў свецкі лад жыцця Папы і раскошу, якой сябе акружылі святары, кардыналы і набліжаныя да папскага двара. За гэта, паводле «чорнай легенды», Аляксандр VI помсціў яму і намагаўся пакараць яго смерцю. Гэта не так. Калі ўважліва прагледзець гісторыю адносін паміж Саванаролай і Папам Борджыа, відавочна, што Пантыфік да апошняга моманту імкнуўся знайсці разуменне з прапаведнікам, прызнаваў яго заслугі ў рэлігійнай сферы і рабіў усё магчымае, каб захаваць яго жыццё.

З даўніх часоў святарам даводзіцца сустракацца з людзьмі, якія нібыта бачылі кагосьці са святых або самога Бога дзесьці... на фіранцы, у полі ці ў цёмным пакоі. У большасці выпадкаў гэтыя «візіянеры» аказваюцца псіхічна хворымі або знаходзяцца пад моцным уплывам злога духа. Аднак больш клопату і шкоды прыносяць не самі «візіянеры», а іх прапагандатары і інтэрпрэтатары. Дзейнічаючы па прынцыпе «глухога тэлефона», гэтыя людзі прыносяць велізарную шкоду і самім сабе, і кожнаму, з кім дзеляцца «патаемнымі адкрыццямі».

Калi паставiм пытанне: «Якая мэта экуменiчнага дыялога?», — адказ здаецца вiдавочным: адбудаванне адзiнства памiж хрысцiянамi. Чаму ж так сталася, што слова «унiя» (ад лацiнскага unio = адзiнства, аб’ядноўваць) вельмi часта лiчыцца абсалютна неадпаведным, каб акрэслiць мэту мiжканфесiйнага дыялогу?

Вядомыя адносіны Аляксандра VI з Ваноццай дэі Катанэі — жанчынай, якая нарадзіла яму трох сыноў і дачку ў той час, калі ён быў яшчэ кардыналам, — даволі часта інтэрпрэтуюцца прадузята і ў вырваным з гістарычнага і культурнага кантэксту святле. На гэтым грунтуюцца абвінавачванні Радрыга Борджыа ў тым, што ён быў распуснікам і акружаў сябе каханкамі, вёў неадпаведнае для кардынала жыццё і плёў інтрыгі, каб схаваць сваю праўдзівую натуру. Канешне, будучы Папа не быў святым чалавекам, меў шмат слабасцяў і грахоў, але вымяраць яго жыццё сучаснымі катэгорыямі не зусім карэктна. Ён быў перш за ўсё чалавекам сваёй эпохі, а калі паглядзець на тагачасныя звычаі, то можна ўбачыць, як бы не дзіўна гэта гучала, абсалютную «звычайнасць» яго паводзінаў.

Ігнацыянская малітва мае ў сабе шмат інструментаў і складнікаў. Лягчэй пра яе чуць, чым чытаць; пераймаць у айцоў езуітаў, чым вучыцца па кніжках. Але друкаванае слова таксама бывае карысным. Першыя паслядоўнікі святога Ігнацыя Лаёлы, як і мы, мелі няшмат магчымасцяў і часу, каб маліцца з раніцы да вечара, таму ён прапанаваў ім інтраспектыўную малітву на заканчэнне дня. Можна назваць яе праглядам, экзаменам, даследваннем – не толькі сумлення, але ўсёй свядомасці. Але гэта не проста саманазіранне, што па сутнасці азначае інтраспекцыя; гэта малітва, якая можа прынесці вельмі шмат радасці, свабоды і разумення ў нашае жыццё, малітва, якая дапамагае пачуць Бога і сваё сэрца.

З малітвы робяць вялікае мастацтва, штосьці надзвычайнае. Пры такім падыходзе яна здаецца складанай, вельмі цяжкай, а па сутнасці малітва можа быць справай вельмі лёгкай.

Адным з распаўсюджаных міфаў, створаных вакол асобы Папы Аляксандра VI, з’яўляецца гісторыя заняцця ім Пасаду св. Пятра. Паводле міфу, ён падкупіў кардыналаў падчас канклаву з мэтай атрымання іх галасоў. Многія даследчыкі ўказваюць на гэты факт, які сёння шырока «вандруе» па кнігах, інтэрнэце і нават кіно. А ці сапраўды ён мае рэальныя падставы? Пра гэта мы пагаворым сёння.

На адыходзе дня (хай сабе і ноч на дварэ) падумаем пра сваіх любімых людзей. Можа, не такой дасканалай атрымаецца малітва, як у кармэлітак, але сапраўды — хто, акрамя нас, падумае пра тых, каго мы любім?

Гаворачы пра Радрыга Борджыа, будучага Папу Аляксандра VI, часта кажуць, што ён дабіўся высокага стану дзякуючы апякунству з боку свайго дзядзькі — іспанскага кардынала Альфонса дэ Борджыа, які стаў Папам Калікстам ІІІ. Маўляў, сям’я Борджыа — гэта вынаходнікі непатызму, сапраўдны спрут, шчупальцы якога праніклі ва ўсе ключавыя ўстановы Касцёла той эпохі.